Vì sao tiền đạo cánh phải thuận chân trái được săn đón ở châu Âu? - Báo VnExpress

15 năm qua, tiền đạo cánh phải thuận chân trái trở thành một xu hướng không thể đảo ngược.

Messi, Robben, Bale và Angel Di Maria là những cầu thủ tiên phong. Sau đó, Mohamed Salah, Riyad Mahrez, Michael Olise và Lamine Yamal tiếp bước thành công. Điểm chung giữa họ là có thể đi bóng từ sân nhà, chạy cắt vào trung lộ và dứt điểm ghi bàn, thay vì bám biên và tạt. Cách chơi này thực sự hiệu quả, khiến các CLB liên tục săn đón hoặc đào tạo cầu thủ có phẩm chất tương tự.

Cuối thế kỷ trước, các cầu thủ chạy cánh truyền thống và nghệ thuật tạt từng thống trị Ngoại hạng Anh. Sơ đồ 4-4-2 với hai trung phong, hai tiền vệ trung tâm và hai tiền vệ cánh trở nên phổ biến. Man Utd của cựu HLV Alex Ferguson là ví dụ điển hình, với Ryan Giggs thuận chân trái chơi cánh trái và David Beckham thuận chân phải chơi cánh phải. Họ có nhiệm vụ chủ yếu là tạt vào vòng cấm cho đồng đội. Nếu mạo hiểm đột phá trung lộ, họ không chỉ giảm chiều rộng đội hình, gây tắc nghẽn giữa sân, mà còn khiến đội bóng đối mặt nguy cơ phản công.

Tuy nhiên, bóng đá ngày nay rất khác. Các tiền đạo cánh, đặc biệt là tiền đạo cánh phải thuận chân trái, thường chạy cắt mặt vào giữa. Tại đây, họ có bốn lựa chọn gồm: dứt điểm, tiếp tục đi bóng gây rối loạn đội hình đối phương, chọc khe hoặc chồng cánh cho đồng đội lao lên áp sát khung thành.

Phân tích dữ liệu cho thấy thay đổi chiến thuật là đúng đắn. Theo tờ Athletic, chỉ 1,3% số quả tạt lập tức dẫn đến bàn thắng. Nếu tính cả các bàn thắng xảy ra trong vòng sáu giây sau khi tạt, thống kê chỉ tăng lên 2%. Với việc tạt cánh đơn thuần ngày càng kém hiệu quả, các đội bóng bắt đầu đổi sơ đồ từ 4-4-2 sang 4-3-3 hoặc 4-2-3-1. Các tiền đạo cánh phải thuận chân trái và tiền đạo cánh trái thuận chân phải đóng vai trò ngày càng quan trọng. Thành công của Barca với Messi, Neymar hay Real với Ronaldo, Bale rồi Bayern cùng Robben và Franck Ribery là những ví dụ điển hình.

"Nếu thuận chân phải, chơi cánh phải và nhận bóng 10 lần, bạn có thể chạy ra biên bảy lần. Nhưng nếu thuận chân trái và chơi cánh phải, bạn có thể chạy cắt vào trong và tạo ra bàn thắng dễ hơn. Điều này cũng đóng vai trò bù đắp nếu trung phong ghi bàn ít đi", Rogerio Ferreira, HLV từng phát triển các tài năng Estevao và Endrick ở Palmeiras, nói.

Việc dùng tiền đạo cánh phải thuận chân trái, hoặc tiền đạo cánh trái thuận chân phải, cũng tạo ra hiệu ứng dây chuyền khắp mặt sân. Thay đổi rõ ràng nhất là vai trò của các hậu vệ cánh ngày càng quan trọng. Trước đây, hậu vệ cánh không cần lên hỗ trợ tấn công quá nhiều. Nhưng ngày nay, họ có các nhiệm vụ bao quát toàn bộ chiều dài sân, giữ biên trong khi tiền đạo cánh chạy vào trong, tạt cánh hiệu quả và đảm bảo phòng ngự an toàn.

Tiền đạo cánh cũng làm thay đổi vai trò của trung phong. Từ chỗ chỉ cần tập trung dứt điểm, trung phong ngày nay cần biết phối hợp với đồng đội, tạo cơ hội, hoặc thậm chí sáng tạo tình huống tấn công. Roberto Firmino khi còn thi đấu cho Liverpool và Karim Benzema khi khoác áo Real là hai ví dụ điển hình.

Việc trung phong kiến tạo, tiền đạo cánh chạy vào trong và hậu vệ cánh dâng cao cũng buộc tiền vệ trung tâm phải thận trọng hơn, nếu không muốn bị đối phương phản công xé nát đội hình. Georginio Wijnaldum khi còn chơi cho Liverpool là ví dụ, khi chuyển từ một tiền vệ con thoi, chuyên ghi bàn, thành cầu thủ tranh chấp trên phần sân đối phương và phân phối bóng.

Tại sao việc mua tiền đạo cánh phải thuận chân trái gây tốn kém nhất? Các nghiên cứu cho thấy chỉ 20% cầu thủ thuận chân trái và 80% trong đó phù hợp chơi ở cánh phải. Khi tính đến tất cả các yếu tố cần thiết khác, như tốc độ, thể lực, khả năng rê bóng hay giữ bình tĩnh khi dứt điểm, cơ hội tìm thấy một cầu thủ nổi bật càng trở nên mong manh. Do đó, không có gì ngạc nhiên khi ở cấp độ cao nhất, những cầu thủ như Messi, Robben, Bale hay Salah chỉ xuất hiện với tần suất ba năm một lần, hoặc thậm chí lâu hơn.

Ngày nay, các CLB đều chú trọng mua hoặc đào tạo tiền đạo cánh phải thuận chân trái. Họ săn lùng từ rất sớm, sẵn sàng chi mạnh để đạt được mục tiêu, đồng thời tránh nguy cơ rơi vào tay đối thủ.

"Khi tôi còn ở Bahia, các tuyển trạch viên từng nói: 'Nếu có một cầu thủ nhanh nhẹn và chơi một đấu một tốt, hãy xếp họ chơi ở cánh, vì đây là cầu thủ được định giá cao nhất thế giới'. Các CLB có thể sản sinh ra nhiều hậu vệ hoặc tiền vệ trung tâm. Nhưng mẫu cầu thủ này là người mà chúng tôi tìm kiếm. Điều này gần như đúng với mọi CLB Brazil", Ferreira cho biết thêm.

Trên thế giới, các tiền đạo cánh phải thuận chân trái ngày càng trở nên đắt đỏ. Trang Transfermarkt hiện định giá Yamal ở mức 235 triệu USD. Real mới chi 74 triệu gồm cả phụ phí để mua Franco Mastantuono, còn Chelsea bỏ ra 78 triệu để ký với Estevao. Ba cầu thủ đều sinh năm 2007 và mới chỉ chơi chuyên nghiệp tối đa hơn hai năm.

Thanh Quý (theo Athletic, ESPN)