Di sản phức tạp của Daniel Levy ở Tottenham - Báo VnExpress

Trong cuộc phỏng vấn cuối cùng với Gary Neville trên The Overlap của Sky Sports, Levy có nói: "Khi tôi không còn ở đây, tôi chắc chắn sẽ được ghi nhận", và dường như đó là câu nói mang tính tiên tri. Chỉ một tháng sau, ông rời ghế, để lại câu hỏi lớn: Liệu nhà quản lý này có nhận được sự công nhận mà ông tin rằng bản thân xứng đáng, hay di sản của ông sẽ mãi bị che mờ bởi những lần Tottenham hụt bước trước vinh quang trên sân cỏ?

Làm kinh tế giỏi

Levy đã chứng minh ông là một nhà điều hành kinh tế tài ba, biến Tottenham thành một đế chế kinh tế thực thụ trong bóng đá. Doanh nhân này là động lực chính đứng sau cơ sở hạ tầng đẳng cấp thế giới mà CLB thành London hiện sở hữu, từ SVĐ mới lộng lẫy trị giá 1,35 tỷ USD – sánh ngang với bất kỳ cầu trường nào trong làng thể thao – đến trung tâm tập luyện hiện đại hàng đầu châu Âu tại Hotspur Way ở Enfield.

Không dừng lại ở đó, Levy đã đa dạng hóa hoạt động của CLB một cách tài tình. Ông biến SVĐ thành một trung tâm giải trí đa năng với các sự kiện NFL, rugby, quyền Anh, đua xe quái thú và các buổi hòa nhạc lớn. Điều này không chỉ giúp Tottenham tăng doanh thu đáng kể, lên 711,87 triệu USD trong năm qua, mà còn định vị CLB như một "thế lực tài chính" của ngành công nghiệp bóng đá hiện đại.

Không tính đến bóng đá thuần túy, Levy có thể được xem là một trong những nhà điều hành hay nhất lịch sử Ngoại hạng Anh, với khả năng giữ chi phí thấp trong khi tối ưu hóa nguồn thu. Tottenham được chuyên gia tài chính bóng đá Kieran Maguire mô tả là "CLB có lợi nhuận cao nhất trong lịch sử Ngoại hạng" nhờ doanh thu từ SVĐ mới, cơ cấu lương thấp với tỷ lệ lương trên doanh thu chỉ 42% – thấp nhất giải đấu, và "mức độ thận trọng" trong chi tiêu chuyển nhượng.

Tottenham đạt lợi nhuận 13 trong 15 mùa trước khi chuyển sân, và dù khoản nợ hiện tại 1,145 tỷ USD là đáng kể, nó chủ yếu đến từ việc xây SVĐ mới, vốn là niềm mơ ước của nhiều CLB khác. Chưa kể, trong bối cảnh đất đai tại London khan hiếm và đắt đỏ, Levy vẫn xoay xở để xây dựng SVĐ mới trên nền White Hart Lane, giữ CLB ở lại với khu vực truyền thống mang tính lịch sử. Levy thậm chí còn dám đưa Tottenham vào các cuộc đàm phán Super League trước đây, dù đội bóng chưa từng vô địch quốc nội từ 1961. Dưới thời Levy, giá trị của Tottenham tăng vọt từ 107,8 triệu USD khi ông tiếp quản 2001 lên 3,5 tỷ USD theo Forbes công bố đầu năm 2025.

Cựu HLV David Pleat của Tottenham từng nói trên BBC Radio Five Live: "Để đạt được thành công trong bóng đá hiện đại mà không có số tiền khổng lồ là rất khó, và những gì Tottenham đã làm trong hai thập kỷ qua là đáng kinh ngạc. Một SVĐ hoành tráng, một trung tâm tập luyện xịn bậc nhất châu Âu, và CLB đang ở vị thế tốt với cách điều hành cẩn trọng. Levy không hề khắt khe hơn bất kỳ chủ tịch nào khác, ông đơn giản tìm cách bảo vệ CLB và chăm lo tài chính. Là người quản lý CLB, tôi nghĩ không ai sắc sảo hơn ông. Tôi cho rằng ông đã chăm sóc Tottenham rất tốt".

Chuyển nhượng quá thận trọng

Phong cách đàm phán tỉ mỉ và thận trọng, luôn kiên quyết đạt được thỏa thuận tốt nhất trong chuyển nhượng của Levy, đã trở thành thương hiệu. Nhưng đó cũng là nguồn cơn khiến ông liên tục hứng chỉ trích trong suốt nhiệm kỳ. Danh tiếng của ông như một doanh nhân cứng rắn được củng cố qua lời của cựu HLV Man Utd, Alex Ferguson, người từng mô tả Levy là "khó chịu hơn cả thay khớp háng".

Điều này được phản ánh rõ trong vụ chuyển nhượng Harry Kane, người ghi 280 bàn trong 435 trận cho Tottenham. Tiền đạo người Anh tin rằng "thỏa thuận ngầm" với Levy có thể cho phép anh rời CLB vào 2021 nếu đội không vào top 4 Ngoại hạng, nhưng Levy gạt bỏ niềm tin đó, buộc Kane phải ở lại. Cuối cùng, Tottenham bán anh cho Bayern với giá 116 triệu USD chưa tính phụ phí vào tháng 8/2023 - thương vụ mà Levy coi là hợp lý về mặt tài chính.

Tuy nhiên, cũng có lúc Levy quá thận trọng, dẫn đến những cơ hội bị bỏ lỡ. "Kiểu Levy điển hình" là câu cửa miệng mà người hâm mộ Tottenham hay than vãn khi nhắc về sự chần chừ trong các vụ chuyển nhượng mang tính quyết định.

Gần đây, ông để Arsenal cướp tiền đạo người Anh Eberechi Eze trong một vụ chuyển nhượng kịch tính. Tottenham đã đàm phán trong thời gian dài với Crystal Palace. Nhưng cuối cùng, họ để kình địch ở Bắc London nhảy vào và chốt hợp đồng 81 triệu USD, chỉ vài giờ sau khi Levy cùng bộ sậu hoàn tất các chi tiết cuối cùng.

Trước đây, "núi tiền" 115 triệu USD từ vụ bán Gareth Bale cho Real Madrid đã không được Tottenham đầu tư hiệu quả. Hay như hè 2018, sau khi đội liên tiếp đứng trong top ba Ngoại hạng thời Mauricio Pochettino, họ không mua nổi một cầu thủ cho đội một, trùng với thời điểm xây dựng SVĐ mới.

Những người chỉ trích cho rằng quyết tâm điều hành Tottenham trên nền tảng tài chính vững chắc của Levy là thiếu tham vọng, đặc biệt khi so sánh với những CLB thường xuyên gặt hái thành công. Dù Tottenham chỉ bị vượt mặt bởi ba CLB Ngoại hạng khác về chi tiêu chuyển nhượng 9 năm qua, cảm giác về sự trì trệ là không tránh khỏi, dẫn đến những hệ quả trên sân cỏ.

Thất bại trên sân cỏ

Thời kỳ nắm quyền của Levy luôn bị che mờ bởi sự thiếu thành công của Tottenham trên sân cỏ, dù họ thường xuyên tranh tài ở các Cup châu Âu và gần như luôn có mặt ở nửa trên bảng điểm Ngoại hạng Anh. Giorgio Chiellini từng miêu tả về Tottenham rằng: "Họ luôn thiếu một thứ gì đó vào những thời khắc quyết định". Antonio Conte, một HLV của Tottenham dưới thời Levy, thì từng nổi giận: "20 năm với cùng một người lãnh đạo và họ chưa từng giành được gì, tại sao? Lỗi thuộc về CLB, hay về những HLV từng làm việc ở đây".

Trong 24 năm qua, Tottenham chỉ giành được hai danh hiệu: Cup Liên đoàn Anh dưới thời Juande Ramos năm 2008 và Europa League mùa trước. Nhưng Levy lại vấp phải chỉ trích khi sa thải HLV Ange Postecoglou, chỉ 16 ngày sau khi thắng Man Utd ở chung kết Europa League, đem về danh hiệu đầu tiên sau 17 năm. Cuộc khảo sát gần đây do Sky Sports thực hiện cho thấy 69% người hâm mộ Tottenham coi quyết định sa thải Postecoglou là sai lầm.

Levy sẽ mãi gắn liền với sự bất ổn bao trùm lấy Tottenham, bao gồm 12 HLV từng bị sa thải trong giai đoạn đội bóng lọt vào 16 trận bán kết và 7 lần vào tới trận chung kết, không tính Siêu Cup châu Âu gần đây. Thomas Frank trở thành HLV chính thức thứ 14 làm việc dưới thời Levy khi kế nhiệm Postecoglou.

Trong công cuộc tìm kiếm thành công, Levy từng thu hút những nhà vô địch Ngoại hạng danh tiếng như Jose Mourinho - người bị sa thải một cách khó hiểu chỉ vài ngày trước trận chung kết Cup Liên đoàn 2021 gặp Man City - và Conte. Nhưng cũng có trường hợp thất bại như Nuno Espirito Santo, HLV bị sa thải vào tháng 11/2021 chỉ sau 4 tháng nắm quyền.

Trước Europa League 2025, Tottenham từng đứng trước ngưỡng cửa của danh hiệu lớn nhất vào 2019, khi vào chung kết Champions League, nơi họ thua Liverpool 0-2 tại Madrid. Hậu quả, HLV Mauricio Pochettino được CĐV yêu mến không còn nhận được sự ủng hộ từ ban lãnh đạo mà ông tin rằng mình xứng đáng, dẫn đến rạn nứt với Levy và bị sa thải 6 tháng sau đó.

Giai đoạn dưới thời Pochettino phản ánh rõ nhất sự thất vọng của người hâm mộ: Tottenham đứng thứ ba, rồi thứ nhì rồi thứ ba ở Ngoại hạng; chơi hai trận bán kết Cup FA liên tiếp; một trận chung kết Champions League. Giữa chuỗi thành tích là một mùa hè im hơi lặng tiếng trên thị trường chuyển nhượng, dẫn đến khởi đầu tệ hại trên sân nhà mới, và Pochettino ra đi.

Tottenham thời Levy tồn tại một nghịch lý lớn: trước mỗi trận đấu, sân nhà của CLB phát đoạn video lịch sử với nhạc nền hùng tráng và lời của Danny Blanchflower rằng "bóng đá là về vinh quang", nhưng đội bóng ra sân lại đại diện cho một CLB ưu tiên tài chính hơn thành tích.

Sự bất mãn của người hâm mộ từng lên đến đỉnh điểm, với các cuộc biểu tình thường xuyên bên ngoài SVĐ, đi kèm những biểu ngữ như "Trò chơi của chúng tôi là về vinh quang, còn trò chơi của Levy là về lòng tham", hay "24 năm, 16 HLV, 1 danh hiệu - đã đến lúc thay đổi".

Những quyết định như tăng giá vé mùa cao nhất nhì Ngoại hạng, xóa bỏ ưu đãi vé cho người cao tuổi bất chấp phản đối, và sử dụng chương trình hỗ trợ của Chính phủ trong thời đại dịch Covid càng làm dấy lên tranh cãi. Tất cả diễn ra trong bối cảnh Tottenham đạt lợi nhuận kỷ lục và Levy là vị chủ tịch điều hành được trả lương cao nhất giải đấu.

Nơi hậu trường và thời hậu Levy

Danh tiếng về sự cứng rắn che giấu một khía cạnh mềm yếu ít được nhìn thấy nơi Levy. Những người gần gũi khẳng định ông "đau lòng" trước các cuộc biểu tình của người hâm mộ. Levy bác bỏ ý kiến rằng ông chỉ quan tâm đến thành công ngoài sân cỏ của Tottenham và tuyên bố những thất bại của đội bóng khiến ông đau lòng không kém bất kỳ CĐV nào. "Nỗi đau của họ cũng là nỗi đau của tôi", Levy từng nói với Gary Neville trên The Overlap khi được hỏi về những tiếng la ó và sự bất mãn mà ông thường xuyên đối mặt mùa trước, lúc đội bóng tụt xuống vị trí thứ 17 ở Ngoại hạng.

Levy được mô tả là "nhút nhát, trầm lặng và chăm chỉ", không phải là nhân vật lạnh lùng như nhận thức của công chúng. Các nguồn tin thân cận với Levy tiết lộ trên The Athletic rằng một số vấn đề trong khâu điều hành của ông xuất phát từ việc "ông không được bao quanh mình bằng những người giỏi nhất", và việc ngại thường xuyên xuất hiện trước truyền thông khiến nhiều thông điệp của ông được truyền tải không rõ ràng.

Tin tức về việc Levy từ chức có thể gây sốc, nhưng nhìn lại, có lẽ đã có những dấu hiệu. Vào tháng 2/2025, khi người hâm mộ Tottenham đòi ông từ chức, Levy tuyên bố "mọi lựa chọn đều đang được cân nhắc". Mới tháng trước, trong cuộc phỏng vấn với Neville, ông ám chỉ đã nghĩ về di sản để lại cho CLB. Ở tuổi 63, việc Levy bỏ lỡ trận tranh Siêu Cup châu Âu để giúp con gái ổn định cuộc sống đại học tại Mỹ có thể là dấu hiệu tái định hướng ưu tiên.

Những thay đổi trong cấu trúc lãnh đạo của Tottenham đã bắt đầu từ giai đoạn cuối mùa trước. Vinai Venkatesham, cựu CEO Arsenal, được bổ nhiệm làm Giám đốc điều hành mới của Tottenham từ tháng 4. Trong khi Peter Charrington, Giám đốc của tập đoàn ENIC – chủ sở hữu CLB với 86,91% cổ phần – được bổ nhiệm vào hội đồng quản trị CLB vào tháng 3 với vai trò Giám đốc không điều hành. Levy vẫn giữ cổ phần thiểu số, nhưng không còn tham gia điều hành như trước.

Một nguồn tin thân cận với gia đình Lewis, chủ sở hữu ENIC, kể trên The Athletic rằng động thái này nhằm mang lại điều người hâm mộ mong muốn: "Thêm chiến thắng, một cách đều đặn hơn". Những người chỉ trích Levy hy vọng CLB sẽ tham vọng hơn dưới Venkatesham và Charrington, với cách tiếp cận quyết liệt như Arsenal gần đây.

Nhưng cũng có người muốn Levy thay đổi, chứ không phải thay đổi hoàn toàn bộ máy lãnh đạo. Nếu gia đình nhà Lewis chuẩn bị bán Tottenham thì nguồn tiền từ Mỹ hoặc vùng Vịnh là khả dĩ, nhưng đi kèm rủi ro như "tẩy trắng thể thao" hoặc mô hình nhà Glazer vốn không được lòng tại Man Utd, so với thành công của tập đoàn Fenway tại Liverpool.

Liệu những vinh quang trong tương lai mà Tottenham đạt được – nếu chúng thật sự đến – có mang lại cho Levy sự công nhận muộn màng từ người hâm mộ CLB? Hay họ sẽ lại có lý do để tin rằng đáng lẽ ông phải mang tới nhiều đêm chiến thắng như ở Europa League hơn?

Dù tương lai còn nhiều bất định, Levy rời nhiệm sở là một khởi đầu mới cho Tottenham. Nó mang lại cảm giác lạc quan nơi người hâm mộ, những người vừa nếm trải thành công lịch sử vào tháng 5, nhưng đã mệt mỏi với những chu kỳ lặp lại và cách tiếp cận cũ kỹ.

Nhìn nhận về Levy, dù tích cực hay tiêu cực, có lẽ cũng đã được định hình trong tâm trí phần lớn người hâm mộ Tottenham. Nhưng theo thời gian, câu hỏi về di sản của ông vẫn còn bỏ ngỏ. Để biết câu trả lời, chỉ có thể chờ đợi và quan sát.

Hoàng Thông tổng hợp