Quyết liệt gỡ “thẻ vàng”

Tại phiên họp lần thứ 14 của Ban Chỉ đạo Quốc gia về chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU) mới đây, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh quyết tâm gỡ "thẻ vàng" IUU trong năm 2025, thiết lập lại trật tự quản lý đội tàu cá đúng luật, chặt chẽ, nghiêm minh, phát triển ngành thủy sản, nghề cá đánh bắt xa bờ bền vững, an toàn, lâu dài. Đây không chỉ là nhiệm vụ kinh tế đơn thuần mà còn liên quan đến uy tín quốc gia, hình ảnh dân tộc và đời sống lâu dài, bền vững của hàng triệu ngư dân ven biển.

Có lẽ cần nhắc lại thẻ vàng IUU là một cảnh báo của Liên minh Châu Âu (EU) dành cho một quốc gia xuất khẩu thủy sản. Trong gần 8 năm qua, Việt Nam đã triển khai mạnh mẽ các biện pháp chống khai thác IUU và khuyến nghị cảnh báo "thẻ vàng" từ EU. 

Ngành thuỷ sản tiếp tục là một trong những ngành kinh tế mũi nhọn của nước ta. Năm 2024, tổng sản lượng thủy sản Việt Nam đạt khoảng 9,6 triệu tấn. Kim ngạch xuất khẩu thủy sản đạt khoảng 10 tỷ USD. 8 tháng đầu năm 2025, sản lượng thủy sản ước đạt 6,4 triệu tấn. Thủy sản của Việt Nam hiện đang xuất khẩu đến khoảng 170 quốc gia, vùng lãnh thổ, trong đó có nhiều thị trường lớn như Mỹ, Trung Quốc, Nhật Bản, EU, Hàn Quốc, Australia, Canada, Nga, Brazil...

Việc ngành thủy hải sản Việt Nam đã nỗ lực hiện đại hóa, nâng cao trách nhiệm và tăng cường quản lý nghề cá cũng là thông điệp được người phát ngôn Bộ Ngoại giao nước ta khẳng định khi nêu quan điểm trước việc Hoa Kỳ từ chối công nhận 12 nghề khai thác hải sản của Việt Nam, dự kiến ngừng nhập khẩu vào Mỹ từ năm 2026.

Vừa qua, Hoa Kỳ đã ban hành Đạo luật Bảo vệ Động vật có vú biển (MMPA). Một trong những mục tiêu của luật này là đảm bảo người tiêu dùng Mỹ không vô tình tiếp tay cho các hoạt động khai thác gây hại cho các loài thú biển, bất kể hành vi đó diễn ra ở vùng biển nào trên thế giới.

Trên cơ sở MMPA, Cục Quản lý Đại dương và Khí quyển Quốc gia (NOAA) của Bộ Thương mại Hoa Kỳ rà soát, đánh giá các nước tương đương hoàn toàn (đáp ứng được các tiêu chuẩn phía Mỹ đưa ra), tương đương một phần và không tương đương. Theo đó, NOAA thông báo từ chối công nhận tương đương đối với 12 nghề khai thác hải sản của Việt Nam như cá bơn, cá cờ, cá đối, cá hồng, cá kiếm…

Ngày 15/9, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên đã có thư gửi Bộ trưởng Bộ Thương mại Hoa Kỳ đề nghị Bộ Thương mại Hoa Kỳ và NOAA cân nhắc lại quyết định nêu trên nhằm tránh gián đoạn nghiêm trọng đối với thương mại song phương, bảo vệ sinh kế của hàng trăm nghìn ngư dân và người lao động Việt Nam. 

Trong thời gian tới, trên cơ sở quan hệ đối tác chiến lược toàn diện, hợp tác toàn diện giữa Việt Nam và Hoa Kỳ, Việt Nam sẵn sàng trao đổi, làm việc với Hoa Kỳ, tháo gỡ vướng mắc còn tồn tại, tiếp tục thúc đẩy hợp tác thương mại song phương, công bằng, bền vững, đảm bảo lợi ích chính đáng của người dân và doanh nghiệp hai bên. 

Có thể thấy, trên cơ sở chủ trương, các giải pháp đồng bộ, quyết liệt mà chúng ta đã và đang thực hiện, ngành thủy sản Việt Nam cần tiếp tục đẩy nhanh việc thích ứng với các tiêu chuẩn ngày càng cao và phức tạp từ các thị trường nhập khẩu quan trọng. Qua đó không chỉ đáp ứng tiêu chuẩn về an toàn thực phẩm mà còn là các yêu cầu ngày một nhiều hơn về bảo tồn và phát triển bền vững.

Xu hướng chung là người tiêu dùng toàn cầu ngày càng ưu tiên sản phẩm gắn liền với phát triển bền vững, theo đó các nhà nhập khẩu, siêu thị, cơ quan quản lý của các nước cũng sẽ chịu áp lực buộc các đối tác cung ứng phải thay đổi.

Nỗ lực phát triển ngành thủy sản, nghề cá đánh bắt xa bờ bền vững, an toàn, lâu dài, đúng pháp luật quốc tế, vừa gắn với sản xuất, kinh doanh và sinh kế của người dân trong nước, vừa để nâng cao sức cạnh tranh của ngành thủy sản Việt Nam với tư cách là nguồn cung hải sản xuất khẩu lớn thứ 3 thế giới (sau Trung Quốc và Na Uy), chiếm 7% thị phần xuất khẩu thủy hải sản toàn cầu.

Chúng ta phải thể hiện cho thế giới thấy rằng Việt Nam không chỉ cung cấp về số lượng, về chất lượng mà còn là nguồn cung có trách nhiệm, đã và đang chuyển đổi mạnh mẽ với chiến lược giảm đánh bắt, tăng nuôi trồng. Với lợi thế về thổ nhưỡng, nguồn nước và khí hậu, Việt Nam đã tạo ra những điều thần kỳ trong nuôi trồng của ngành tôm, của con cá tra và sắp tới có thể là cá rô phi và nhiều mặt hàng khác. Với hơn 3.000 km bờ biển, Việt Nam có lợi thế nghề nuôi biển, sẽ là giải pháp cho nguồn cung hải sản bền vững của tương lai.

Đối với ngành khai thác, đã đến lúc chúng ta cần quyết liệt hơn nữa đối với các ngành nghề mang tính chất tận diệt, những hành động vi phạm đã được công bố và tuyên truyền trong nhiều năm qua.

Nhìn xa hơn, cuộc chuyển đổi này không đơn thuần là “ít đánh bắt, nhiều nuôi trồng”, mà là cơ hội để viết lại câu chuyện của ngành thủy sản Việt Nam, trở thành nhà cung cấp hải sản bền vững, có trách nhiệm và được tin cậy toàn cầu.

Điểm đến là khi một người tiêu dùng Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc hay châu Âu cầm trên tay một gói thủy sản Việt Nam tại siêu thị, họ không chỉ nhận thấy chất lượng, mà còn nhận thấy lời cam kết tôn trọng đại dương, phát triển bền vững.

Chuyên mục TÂM ĐIỂM mong nhận được ý kiến của bạn đọc về nội dung bài viết. Hãy vào phần Bình luận và chia sẻ suy nghĩ của mình. Xin cảm ơn!