Nới để siết cấp sổ đỏ

Giao dịch bằng giấy tay vẫn có thể được cấp sổ đỏ không phải là quy định mới nhưng vẫn nhận được sự quan tâm rất lớn từ người dân. Điều đó cho thấy số lượng nhà đất chưa được hợp pháp hóa còn nhiều và thủ tục để thực hiện việc này vẫn còn phức tạp.

Quan trọng hơn, việc nới hiện nay cũng là để siết lại các giao dịch liên quan đến nhà đất sau này chuẩn chỉnh hơn về mặt pháp lý.

Cụ thể, theo quy định mới, các giao dịch bằng giấy tay vẫn có thể được cấp sổ đỏ nếu được thực hiện trước ngày 1.8.2024 thay vì trước ngày 1.7.2014 như trước. Với việc "nới" thời gian thêm 10 năm, đồng nghĩa thêm nhiều người có cơ hội hợp pháp hóa tài sản của mình. Tất nhiên, không phải tất cả các giao dịch giấy tay đều nằm trong diện sẽ được cấp sổ đỏ mà phải đáp ứng các điều kiện cụ thể như sử dụng đất ổn định, không có tranh chấp, giấy tờ chứng minh nguồn gốc...

Mốc 1.8.2024 được chọn bởi đây là thời điểm luật Đất đai 2024 có hiệu lực. Đây cũng là mốc thời gian quy định giao dịch đất đai bằng giấy tay không còn được công nhận mà bắt buộc phải có hợp đồng được công chứng, chứng thực và đăng ký biến động đất đai. Chúng ta đều biết, mua bán giấy tay tiềm ẩn nhiều rủi ro cho cả người mua và người bán. Nếu có mâu thuẫn, cả 2 bên đều khó khăn trong việc chứng minh quyền lợi, tài sản cũng như giải quyết các vấn đề liên quan đến pháp lý. Chưa kể, mua bán giấy tay cũng là một trong những nguyên nhân dẫn đến bùng nổ phân lô bán nền đất nông nghiệp trái phép ở TP.HCM và nhiều tỉnh/thành trước đây, kéo theo hệ lụy đến giờ chưa dứt. Tình trạng xây dựng mua bán nhà đồng sở hữu theo hình thức lập vi bằng, mua bán giấy tay đã tạo ra mô hình nhà 3 chung (chung giấy phép xây dựng, chung giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, chung số nhà) khiến chính quyền cũng bối rối, không biết xử lý thế nào. Nên tới luật Đất đai 2024 đã quy định rất rõ, từ ngày 1.8.2024, giao dịch đất đai (quyền sử dụng đất) bằng giấy viết tay phải có công chứng hoặc chứng thực thì mới có hiệu lực pháp lý. Những giao dịch không tuân thủ quy định về hình thức này sẽ dẫn đến hợp đồng vô hiệu, không được công nhận khi làm các thủ tục pháp lý như cấp sổ đỏ. Nói lại để thấy, nới thêm thời gian, điều kiện cấp sổ đỏ cho các giao dịch giấy tay cũng là để siết lại giao dịch này nhằm không chỉ để bảo vệ người dân mà việc quản lý cũng minh bạch, khoa học hơn.

Trở lại với quy định cấp sổ đỏ cho các giao dịch giấy tay từ 1.8.2024, rất nhiều người dân vẫn băn khoăn về quy trình, thủ tục áp dụng còn khó hiểu. Chưa kể các trường hợp giao dịch giấy tay cũng đa dạng, phức tạp không kém. Thực tế 2 năm trước, TP.HCM đã triển khai việc này. Dù đã có quy định về thẩm quyền, điều kiện, trình tự thủ tục nhưng cũng gặp không ít khó khăn, vướng mắc bởi các trường hợp người dân tự ý tách thửa, tự ý chuyển mục đích sử dụng đất, chuyển quyền bằng giấy viết tay khá nhiều. Trong khi pháp luật đất đai qua nhiều thời kỳ có các quy định khác nhau, cần phải có sự phối hợp của nhiều cơ quan nhà nước có thẩm quyền khác nhau... Vì thế, cần tạo điều kiện để những cá nhân, hộ gia đình thuộc diện được hợp pháp hóa giao dịch giấy tay thực hiện nhanh hơn. Cơ quan nhà nước nhờ thế cũng ổn định dữ liệu đất đai nhanh hơn, quản lý dễ dàng, minh bạch hơn trong môi trường số hóa hiện nay.

Đất đai là tài sản có thể nói là lớn nhất với hầu hết người dân nên ai cũng muốn nắm sổ đỏ trong tay cho chắc ăn; giao dịch giấy tay đa phần cũng là bất đắc dĩ. Nhiều người không đủ tiền để mua nên đành "liều" mua vì rẻ hơn. Việc nới quy định để họ được hợp pháp hóa nhà đất của mình là hết sức nhân văn và cần thiết.

Chỉ cần từ quy định đến áp dụng trong thực tiễn thuận tiện hơn là vẹn cả đôi đường.