Khi camera AI “soi” vi phạm giao thông

Tháng 10, vào lúc thời tiết dễ chịu nhất năm ở Hà Nội, và khi mà áp lực giao thông đầu năm học đã giảm bớt, mùa thu khiến người Hà Nội đi lại thư thái hơn, là thời điểm hàng nghìn camera AI (hệ thống camera tích hợp trí tuệ nhân tạo) đã được lắp đặt và đưa vào vận hành ở khắp các giao lộ của thành phố.

Tôi đã có dịp đến thăm trung tâm xử lý dữ liệu hình ảnh của Cục Cảnh sát giao thông, và chứng kiến khả năng phân tích lỗi vi phạm chính xác từ hình ảnh truyền về của hệ thống camera AI. Rất nhanh thôi, hệ thống này sẽ định hình hành vi tham gia giao thông của mọi người dân, theo hướng kỷ luật hơn, ý thức tuân thủ luật pháp cao hơn.

Về phía lực lượng cảnh sát giao thông, việc dừng xe xử lý vi phạm, lập biên bản tại hiện trường sẽ dần được giảm bớt để tập trung nhiều hơn đến tác vụ tuần tra, kiểm soát và điều tiết giao thông. Không khó để hình dung những khía cạnh tích cực khi triển khai hệ thống camera AI, trước mắt là ở Hà Nội và tiến tới trên phạm vi toàn quốc. Dù vậy, tôi cũng hình dung đến những áp lực không nhỏ sẽ dồn lên vai của lực lượng cảnh sát giao thông trong sự “va đập” giữa trí thông minh nhân tạo và sự linh hoạt của con người trong quá trình chuyển dịch.

Sự dịch chuyển của một cộng đồng, một cá nhân trong hệ thống giao thông đô thị có rất nhiều biến số, điều mà tôi tin rằng không có bất cứ công cụ trí tuệ nhân tạo nào kịp học hỏi để có thể đưa ra quyết định phù hợp. Một người lái xe sẽ lựa chọn điều gì giữa việc tránh một tình huống nguy hiểm bất ngờ, dù phạm luật, với việc tuyệt đối tuân thủ bất kể hậu quả?

Trí thông minh nhân tạo sẽ đưa ra phán xét như thế nào khi dòng phương tiện di chuyển theo hướng dẫn của lực lượng đảm bảo an toàn giao thông tại hiện trường? Dĩ nhiên, trí tuệ nhân tạo sẽ mãi mãi không thể hoàn toàn thay thế con người. Cùng với dữ liệu được phân tích bởi AI, sẽ có rất nhiều tình huống cần đến kinh nghiệm, tri thức, và cả sự đồng cảm của trái tim con người trong quá trình ban hành một quyết định xử phạt. Rõ ràng, đây sẽ là một áp lực rất lớn đối với lực lượng cảnh sát giao thông.

Dữ liệu hình ảnh của hàng ngàn, và tương lai có thể là hàng triệu chiếc camera được xử lý bởi trí tuệ nhân tạo được truyền về trung tâm mỗi ngày có thể tạo ra một khối lượng khổng lồ các quyết định xử phạt. Nếu như để máy móc hoạt động bất vị nhân tình, liệu có dẫn đến những quyết định cứng nhắc, vô cảm? Nếu như không muốn chứng kiến điều đó, ngay từ lúc này, lực lượng cảnh sát giao thông cần có sự chuẩn bị kỹ càng cho những tình huống cụ thể để máy móc có thể phân loại và trưng cầu quyết định của con người.

Ví dụ: Khi lượng người vi phạm luật giao thông cao đột biến trong một thời điểm, tại một vị trí, hệ thống cần đặt câu hỏi về nguyên nhân và trưng cầu quyết định của con người.

Trí thông minh nhân tạo chắc chắn sẽ giúp cho việc quản lý hành vi của cộng đồng hiệu quả hơn, sẽ tạo ra cơ chế tuân thủ tự giác của người dân. Nhưng hoạt động giao thông của cư dân đô thị không chỉ là hành động dịch chuyển, đó còn là hoạt động tương tác xã hội, giữa con người với môi trường, giữa con người với luật pháp, và giữa con người với con người. Tìm kiếm sự cân bằng giữa sự chính xác của trí tuệ nhân tạo với sự đồng cảm mang tính người trong hoạt động giao thông, chắc chắn là một quá trình khó khăn, với rất nhiều áp lực. Và để giảm tải áp lực này, và để hệ thống camera AI thực sự phát huy hiệu quả trong việc định hình hành vi giao thông, việc giáo dục và nâng cao nhận thức của người dân là yếu tố không thể thiếu.

Lực lượng chức năng cần triển khai các chiến dịch truyền thông rộng rãi, giải thích rõ ràng cách thức hoạt động của hệ thống AI, các loại vi phạm bị ghi nhận, và hậu quả của việc không tuân thủ. Ví dụ, các buổi hướng dẫn tại cộng đồng hoặc video ngắn trên mạng xã hội có thể giúp người dân hiểu rằng camera AI không chỉ là công cụ giám sát mà còn là biện pháp bảo vệ an toàn chung. Đồng thời, cần có các chương trình đào tạo kỹ năng lái xe an toàn, đặc biệt nhấn mạnh vào các tình huống mà AI có thể ghi nhận nhầm, như dừng xe đột ngột để tránh tai nạn.

Việc cung cấp kênh phản hồi để người dân khiếu nại hoặc giải thích khi bị phạt nhầm cũng là cách xây dựng niềm tin và sự đồng thuận. Chỉ khi người dân hiểu và chủ động thích nghi, hệ thống AI mới có thể trở thành công cụ hỗ trợ, thay vì một áp lực vô hình khiến họ e ngại.

Chuyên mục TÂM ĐIỂM mong nhận được ý kiến của bạn đọc về nội dung bài viết. Hãy vào phần Bình luận và chia sẻ suy nghĩ của mình. Xin cảm ơn!