Lãnh thổ lớn trở thành điểm yếu của Nga trước đòn tập kích từ Ukraine

Trong nhiều thế kỷ, diện tích lãnh thổ rộng nhất thế giới luôn là tài sản lớn nhất đối với Nga, giúp đất nước gần như không thể bị chinh phục, đảm bảo nguồn cung vô tận về cả nhân lực lẫn vật lực, đồng thời duy trì vị thế siêu cường qua nhiều thế hệ.

Tuy nhiên, có những dấu hiệu cho thấy điều này đang thay đổi kể từ khi chiến sự Ukraine nổ ra. Trong những tháng gần đây, quân đội Ukraine đã tiến hành một chiến dịch tấn công tầm xa trên khắp lãnh thổ Nga, lợi dụng thực tế là Moskva không thể bảo vệ toàn bộ không phận quá lớn của mình.

Ukraine đã tiến hành những cuộc tấn công bằng máy bay không người lái (UAV) vào các nhà máy lọc dầu Nga từ giai đoạn đầu chiến sự, nhưng cường độ tập kích đã tăng đáng kể trong tháng qua, gây ra thiệt hại ngày càng lớn. Theo hãng thông tấn Reuters, đến cuối tháng 8, Ukraine đã làm gián đoạn ít nhất 17% công suất lọc dầu của Nga, trong khi Economist ước tính con số có thể lên tới 20%.

David Kirichenko, chuyên gia thuộc Hiệp hội Henry Jackson, tổ chức nghiên cứu về chính sách đối ngoại và an ninh quốc gia xuyên Đại Tây Dương, trụ sở tại Anh, cho rằng chiến dịch tập kích của Ukraine đã gây ra cuộc khủng hoảng nhiên liệu ở Nga.

Tại quận Kurilsky thuộc bán đảo Kuril, tình trạng thiếu hụt xăng A92 đã khiến giới chức địa phương ngày 25/8 phải thông báo dừng bán. Một số công ty ở bán đảo Crimea chỉ bán nhiên liệu cho những người có phiếu giảm giá hoặc thẻ đặc biệt.

Giá bán sỉ xăng A95 tại Sàn giao dịch Thương mại Quốc tế St. Petersburg đã tăng lên mức kỷ lục vào giữa tháng 8, cao hơn 50% so với hồi tháng 1, khi nhu cầu tăng vọt vì nông dân Nga cần xăng cho các loại máy thu hoạch mùa màng, trong khi nhiều người lái ôtô đi nghỉ đường dài vào mùa hè.

Đến đầu tháng 9, giá xăng bán buôn tại Nga đã tăng lên mức cao kỷ lục. Tình trạng thiếu hụt và chi phí tăng cao đang tạo ra những áp lực xã hội mà Điện Kremlin không thể coi nhẹ.

"Nếu Kiev duy trì cường độ tấn công như hiện tại, họ có lẽ sẽ bắt đầu hạn chế được đáng kể nguồn lực mà Nga dùng để tài trợ cho chiến dịch tại Ukraine", Kirichenko nói.

Nga phụ thuộc lớn vào doanh thu từ dầu khí để duy trì hoạt động quân sự và thu hút người tình nguyện nhập ngũ để tham chiến ở Ukraine. Quân đội Nga cần duy trì nguồn bổ sung nhân lực ổn định để áp đảo phòng tuyến Ukraine, bởi các đợt tấn công vào những pháo đài kiên cố của Ukraine sẽ khiến họ phải chịu tổn thất lớn. Do đó, để duy trì quân số, Moskva phải đưa ra mức lương và các khoản thưởng khuyến khích nhập ngũ rất cao.

Gián đoạn hoạt động trong ngành dầu khí sẽ không lập tức ảnh hưởng đến nền kinh tế thời chiến của Nga, nhưng có thể buộc Tổng thống Putin phải đưa ra những quyết định khó khăn. Kể từ khi chiến sự nổ ra hơn ba năm trước, ông luôn ưu tiên việc bảo vệ người dân Nga khỏi các tác động tiêu cực từ cuộc xung đột.

Nếu Ukraine tiếp tục duy trì chiến dịch tập kích cơ sở hạ tầng dầu mỏ Nga, Điện Kremlin có khả năng sẽ phải cân nhắc cắt giảm chi tiêu ở các lĩnh vực khác để tài trợ cho quân đội, tạo ra nguy cơ bất ổn trong nước, Kirichenko đánh giá.

Khả năng tấn công sâu vào lãnh thổ Nga đã phản ánh những tiến bộ mà Ukraine đạt được từ năm 2022 trong việc phát triển UAV và kho tên lửa tầm xa. Giai đoạn đầu xung đột, Ukraine chỉ có một số ít UAV có khả năng tấn công qua biên giới. Hiện tại, Kiev được cho là sản xuất tới hàng nghìn UAV tầm xa mỗi tháng và gần đây còn ra mắt một số mẫu tên lửa hành trình nội địa mang đầu đạn lớn hơn nhiều, cho phép họ tăng cường đáng kể chiến dịch không kích.

Quân đội Ukraine cũng đang học hỏi và cải thiện chiến thuật qua từng cuộc tấn công. Các nhà máy lọc dầu và hạ tầng năng lượng Nga hiện liên tục bị nhắm mục tiêu, gây khó khăn cho việc sửa chữa. Trong khi đó, các linh kiện thay thế thường phải nhập khẩu từ phương Tây và chúng đang trở nên khan hiếm hơn bao giờ hết do các lệnh trừng phạt mà Moskva phải hứng chịu.

Đặc biệt, do diện tích đất nước quá rộng lớn, lưới phòng không của Nga trong tình trạng hiện tại không thể bao quát mọi khu vực và Ukraine đang khai thác triệt để điểm yếu này, giới quan sát cho hay.

Phần lớn các hệ thống phòng không hiện có của Nga đang được triển khai tại những vùng lãnh thổ dọc theo chiến tuyến ở Ukraine, khiến số tổ hợp còn lại để bảo vệ các thành phố lớn và mục tiêu giá trị cao khác không còn nhiều. Khi tập kích các mục tiêu ngày càng sâu hơn trong lãnh thổ Nga, Kiev buộc Moskva phải phân tán lưới phòng không ở phạm vi lớn hơn, tạo ra những khoảng trống lớn, khiến một số mục tiêu trở nên dễ bị tấn công hơn bao giờ hết.

Kể cả khi được tăng cường đáng kể lưới phòng không, Nga có thể vẫn phải chật vật trong việc vô hiệu hóa mối đe dọa từ các cuộc không kích vào cơ sở dầu khí. Với hàng chục nhà máy lọc dầu, cơ sở lưu trữ, bến cảng và hàng nghìn km đường ống trải dài trên 11 múi giờ, việc bảo vệ hoàn toàn ngành năng lượng Nga từ những đòn tập kích là một bài toán cực khó.

Giới chức Ukraine hiểu rõ chiến dịch không kích hiện tại không thể tạo ra bước ngoặt mang tính thay đổi cục diện chiến sự. Tuy nhiên, họ dường như đặt cược rằng khi ngành năng lượng Nga chịu thiệt hại ngày càng lớn, đến một lúc nào đó, Tổng thống Putin sẽ phải cân nhắc lại và tham gia đàm phán hòa bình với Kiev.

Nhiều người Ukraine cũng tin rằng việc tăng cường khả năng tập kích tầm xa là yếu tố then chốt nhằm ngăn chặn nguy cơ Nga tái tấn công trong tương lai nếu thảo thuận hòa bình được ký kết.

"Diện tích rộng lớn khiến Nga trở thành một đối thủ đáng gờm, nhưng quy mô này cũng khiến họ dễ bị tổn thương trước những cuộc phản công của một đối thủ nhỏ hơn với kho vũ khí được thiết kế riêng cho nhiệm vụ tập kích như vậy", Kirichenko bình luận.

Vũ Hoàng (Theo AFP, Reuters, Atlantic Council)