'Ốc đảo yên bình' của Ukraine trong hơn ba năm chiến sự

Đã quá nửa đêm ở Mukachevo, thành phố với những con phố lát đá cuội ẩn mình ở vùng cực tây Ukraine. Một nhóm sinh viên vẫn ngồi trò chuyện bên bờ sông, bàn xem nên mua gì từ siêu thị 24/7 gần đó. Một chiếc xe van đỗ lại. Từ trong xe, nhóm thanh niên ồn ào bước ra. Họ nói lớn, ngà ngà say và rõ ràng đang muốn thêm rượu.

Cảnh tượng giống như một tối Chủ nhật bình thường, trước khi tuần làm việc mới bắt đầu. Thế nhưng tại đất nước Ukraine đang chìm trong chiến sự, nơi lệnh giới nghiêm và các cuộc không kích đã khiến màn đêm trở nên căng thẳng suốt hơn ba năm qua, những hình ảnh này thực sự đặc biệt.

"Ở đây, chúng tôi không nghe thấy tiếng nổ, không có tên lửa, cũng chẳng có báo động không kích thường xuyên", Oleksandr Pop, 20 tuổi, một trong những sinh viên tụ tập bên sông, cho hay. "Chúng tôi không phải đối mặt xung đột giống như mọi người".

Vùng thủ đô Kiev của Ukraine đang chao đảo vì những cuộc tập kích trong đêm liên tục bằng máy bay không người lái (UAV) và tên lửa từ Nga. Nhưng ở thành phố Mukachevo và cả vùng Transcarpathia bao quanh, tiếng còi báo động không kích hiếm khi vang lên.

Suốt hơn ba năm chiến sự, vùng miền núi hẻo lánh Transcarpathia chỉ hứng chịu vài đợt tập kích nhỏ bằng UAV và tên lửa. Đây là nơi duy nhất của Ukraine không áp dụng lệnh giới nghiêm ban đêm, biến vùng đất thành một ốc đảo yên bình hiếm hoi.

Transcarpathia một phần được bảo vệ bởi yếu tố địa lý. Khu vực này giáp 4 quốc gia NATO là Hungary, Ba Lan, Romania và Slovakia, khiến Nga hạn chế tấn công bởi lo sợ một đòn tập kích chệch hướng có thể châm ngòi xung đột rộng lớn hơn.

Ngoài ra, nơi đây cũng có rất ít cơ sở quân sự. Vùng đất nằm xa về phía tây đến mức gần Venice, Italy, hơn là thành phố Pokrovsk ở miền đông Ukraine, một điểm nóng giao tranh.

Khung cảnh bình yên biến Transcarpathia thành thỏi nam châm thu hút những người dân đã quá mệt mỏi vì chiến sự. Hơn 145.000 người đã tới định cư ở Transcarpathia, phần lớn tại Mukachevo và thành phố Uzhhorod gần đó, nằm giáp biên giới với Slovakia.

Từ Transcarpathia, người ta có thể ngắm nhìn những chiếc máy bay chở khách vạch ngang bầu trời các nước châu Âu lân cận, cảnh tượng đã bị lãng quên từ lâu ở phần còn lại của Ukraine, nơi mà những gì xuất hiện trên không chỉ là bóng dáng tiêm kích hay UAV.

Ở hậu phương Ukraine, bầu không khí chiến sự thường chỉ được cảm nhận gián tiếp, qua những đoàn người lặng lẽ trong tang lễ các quân nhân, những đài tưởng niệm trên các quảng trường hay những sĩ quan quân dịch tuần tra trên phố.

Tin tức từ tiền tuyến thường được truyền tới đây theo Lữ đoàn Xung kích Miền núi 128 của Transcarpathia, một trong những đơn vị lâu đời nhất Ukraine. Nhưng điều đầu tiên hầu hết những người mới đến cảm nhận thấy là yên bình.

"Đó là một cú sốc đối với tôi", Tetiana Bezsonova, 30 tuổi, người đã sơ tán khỏi thành phố Pokrovsk một năm trước, nói về khoảnh khắc cô đặt chân đến Mukachevo.

"Khoan đã, không phải sốc, mà là cảm giác nhẹ nhõm bởi vẫn còn có nơi mọi người sống bình yên, vẫn còn có nơi người ta được tận hưởng cuộc sống bình thường", cô cho hay. "Với tôi, nơi này như một ốc đảo giữa lòng Ukraine vậy".

Cuộc tấn công đầu tiên vào Transcarpathia diễn ra hơn hai tháng sau khi Nga phát động chiến dịch tại Ukraine đầu năm 2022. Lúc bấy giờ, tên lửa bắn trúng một cơ sở đường sắt trong vùng. Nhưng kể từ đó, các cuộc tấn công hiếm đến mức người dân địa phương khó nhớ lần cuối cùng là khi nào.

Duy nhất tại Transcarpathia, người dân vẫn có thể nhảy múa trong các hộp đêm đến tận sáng. Đó là cảnh tượng giờ đây không thể hình dung nổi ở Kiev, nơi các câu lạc bộ đêm của thành phố mở cửa sớm và đóng lúc 23h, một tiếng trước khi lệnh giới nghiêm có hiệu lực.

"Cuộc sống vẫn tiếp diễn", Daria Podde, 19 tuổi, phục vụ bàn kiêm nhân viên pha chế tại một hộp đêm ở Mukachevo, mỉm cười nói.

Cô mở điện thoại, khoe video quay tại hộp đêm này hồi tháng trước, cho thấy mọi người đang nhún nhảy theo nhạc, đèn nhấp nháy vào 5h40 sáng.

Cảm giác bình thường đã khiến Daria Markovuch, 33 tuổi, choáng váng lúc cô đến Mukachevo hồi tháng 3/2022, sau khi rời khỏi thành phố Mariupol ở đông nam Ukraine.

"Bạn sống qua địa ngục rồi đến một thành phố mà địa ngục không tồn tại, nơi người ta vẫn thong dong uống cà phê, các cô gái tô son và làm tóc", Markovuch nhớ lại.

Theo thời gian, Markovuch cho biết cô đã học được cách trân trọng bầu không khí bình yên của Transcarpathia. Hiện tại, cô điều hành một nhóm địa phương chuyên giúp đỡ những người di tản ổn định cuộc sống ở Mukachevo.

Tương phản rõ rệt giữa cảnh tượng ở Transcarpathia với phần còn lại của Ukraine có thể khiến nhiều người chạnh lòng. Nơi này cũng được biết đến là cửa ngõ cho những người trốn quân dịch muốn rời khỏi Ukraine bằng cách vượt biên sang các nước châu Âu lân cận, đôi khi liều mình bơi qua sông để sang Romania.

Dmytro Vorobiov, 45 tuổi, quân nhân đã mất bàn chân phải trong trận chiến hồi tháng 8 năm ngoái và đang dưỡng thương tại bệnh viện ở Uzhhorod, phía tây bắc Mukachevo, cho hay ông cảm thấy khó chịu khi nghe một thanh niên địa phương vô tư nói rằng anh ta "đã chán ngấy xung đột".

"Tôi đã nghĩ 'cậu ta bị điên à? Có lẽ cậu ta nên chuyển đến gần tiền tuyến hơn'", ông nói.

Tuy nhiên, giống như nhiều quân nhân khác đang dưỡng bệnh tại đây, Vorobiov cho hay một phần lý do ông chiến đấu là để mọi người có thể sống trong yên ổn như ở Transcarpathia.

Ngồi giữa một quán cà phê ở Uzhhorod, nhà thơ nổi tiếng Ukraine Andriy Lyubka thừa nhận mọi người trong thành phố thường tỏ ra căng thẳng khi ai đó hỏi họ đã làm gì cho đất nước trong nỗ lực đối đầu Nga.

Giống như nhiều nam giới trong độ tuổi tòng quân khác ở Ukraine, Lyubka, 37 tuổi, có thể bị gọi nhập ngũ. Nhưng anh vẫn chưa nhận được giấy triệu tập nào.

"Ví dụ, khi bạn đi dạo với con gái, rất nhiều người, đặc biệt là những phụ nữ có chồng đang trong quân ngũ, sẽ nhìn bạn với ánh mắt dò xét", anh nói. "Trong mắt họ hiện lên đầy câu hỏi".

Lyubka giải thích anh đã gây quỹ để mua xe cho quân đội. Đến nay, anh đã mua hơn 360 chiếc xe và cùng bạn bè đưa chúng ra tiền tuyến, tổng cộng 58 chuyến. Theo lời Lyubka, mỗi chuyến đi như vậy là một lời nhắc nhở hữu ích rằng bình yên ở Uzhhorod chỉ giống như "ảo ảnh".

"Ở đây rất đẹp, nhưng điều đó không có nghĩa mọi thứ sẽ ổn", anh nói. "Bầu không khí bình yên chúng tôi cảm nhận được ở đây hoàn toàn phụ thuộc vào những gì đang diễn ra ở mặt trận phía đông".

Vũ Hoàng (Theo AFP, Reuters, AP)