Kế hoạch 5 năm giúp Trung Quốc chống chọi biến động toàn cầu

Trung Quốc ngày 20/10 khai mạc hội nghị toàn thể lần thứ 4 của Ban chấp hành Trung ương đảng Cộng sản để xem xét kế hoạch 5 năm về phát triển kinh tế và xã hội lần thứ 15 (2026-2030).

Sự kiện được đánh giá có ý nghĩa quyết định đối với định hướng chính trị và kinh tế của nền kinh tế lớn thứ hai thế giới trong nửa sau thập kỷ này. Kỳ họp diễn ra trong bối cảnh Trung Quốc đối mặt nhiều thách thức về tăng trưởng chậm, sức ép thương mại và cạnh tranh quốc tế gay gắt về công nghệ.

Đây cũng chính là thời điểm Trung Quốc nhìn lại Kế hoạch 5 năm lần thứ 14 (2021-2025), kế hoạch được cho là đã dẫn dắt đất nước vượt qua những bất ổn toàn cầu, đồng thời duy trì tăng trưởng và thúc đẩy đổi mới.

Trong 5 năm qua, dù phải đối mặt hàng loạt thách thức như xung đột địa chính trị, lạm phát tăng vọt trên toàn thế giới và chủ nghĩa bảo hộ thương mại ngày càng phổ biến, nền kinh tế Trung Quốc được dự đoán sẽ tăng thêm khoảng 4,9 nghìn tỷ USD, chiếm trung bình khoảng 30% tăng trưởng toàn cầu mỗi năm.

Giới chuyên gia nhận định trong nửa thập kỷ qua và thậm chí lâu hơn, khả năng vượt qua những bất ổn của Trung Quốc đã được củng cố nhờ vào những tiến bộ vững chắc trên con đường đã vạch ra theo Kế hoạch 5 năm lần thứ 14.

Các kế hoạch 5 năm của Trung Quốc được xây dựng dựa trên thực tiễn kinh tế và xã hội, đặt ra mục tiêu, ưu tiên chiến lược và con đường hành động cho từng giai đoạn hiện đại hóa, định hướng quốc gia thông qua những điều chỉnh thích ứng liên tục.

Ví dụ, xóa đói giảm nghèo từng là nội dung nổi bật trong các kế hoạch 5 năm từ những năm 1980, giúp Trung Quốc đạt được những kết quả đáng kể. Số lượng người nghèo ở nông thôn đã giảm từ 770 triệu vào cuối năm 1978 xuống còn 98,99 triệu vào năm 2012, trong khi tỷ lệ nghèo đói ở nông thôn giảm từ 97,5% xuống còn 10,2%.

Dựa trên những thành tựu đó, Trung Quốc đã định hướng tập trung vào chương trình "xóa đói giảm nghèo có mục tiêu" trong Kế hoạch 5 năm lần thứ 13 (2015-2020), giúp xóa bỏ triệt để tình trạng nghèo đói cùng cực vào năm cuối cùng của kế hoạch, hoàn thành mục tiêu giảm nghèo trong Chương trình nghị sự 2030 của Liên Hợp Quốc về Phát triển Bền vững sớm hơn nhiều so với dự kiến.

Trong Kế hoạch 5 năm lần thứ 14, Trung Quốc chuyển hướng sang củng cố và mở rộng những thành quả đó. Nước này luôn duy trì trên 30 triệu việc làm cho những người đã thoát khỏi tình trạng đói nghèo, hỗ trợ cho hơn 6 triệu người đối diện nguy cơ tái nghèo tính đến tháng 7 năm nay.

"Những kinh nghiệm quý báu này rất đáng để các quốc gia đang phát triển học hỏi", Hector Villagran-Cepeda, cựu tham tán thương mại Ecuador tại Trung Quốc, cho hay. Ông đồng thời bày tỏ hy vọng Trung Quốc sẽ chia sẻ thêm kinh nghiệm về quản trị nghèo đói và cho thấy các phương pháp phát triển hiện đại có thể thúc đẩy chấn hưng nông thôn và giảm nghèo như thế nào.

Bằng cách kết hợp tầm nhìn dài hạn với những điều chỉnh đúng lúc, các kế hoạch 5 năm đã trở thành bàn đạp phát triển cũng như nuôi dưỡng khả năng phục hồi của Trung Quốc, giúp đất nước duy trì tăng trưởng ổn định ngay cả giữa những thay đổi lớn trong môi trường quốc tế và các cú sốc từ bên ngoài.

Là một trọng tâm quan trọng khác của Kế hoạch 5 năm lần thứ 14, cam kết mở cửa mạnh mẽ đã giúp Trung Quốc duy trì hợp tác quốc tế, bất chấp chủ nghĩa bảo hộ gia tăng và những tác động tiêu cực của nó đối với nền kinh tế toàn cầu.

Theo hãng thông tấn Xinhua, dưới danh nghĩa "giảm thiểu rủi ro" và "an ninh chuỗi cung ứng", một số quốc gia phương Tây đã tăng thuế quan, thắt chặt kiểm soát xuất khẩu và kiềm chế thương mại công nghệ cao, gây bất ổn thị trường thế giới và thu hẹp cơ hội tăng trưởng đối với các nước đang phát triển. Những hành động này làm bật lên tầm quan trọng của việc thiết lập những hình thức hợp tác quốc tế mới.

Trung Quốc 5 năm qua đã thúc đẩy phát triển trên khắp khu vực Nam Toàn cầu thông qua sáng kiến Vành đai và Con đường cùng các cơ chế đa phương khác, mang lại lợi ích cho chính Bắc Kinh và các đối tác, dù vẫn đối mặt với một số hoài nghi về hiệu quả đầu tư.

Theo Bộ Thương mại Trung Quốc, doanh thu từ những dự án do doanh nghiệp Trung Quốc ký kết ở các quốc gia đối tác Vành đai và Con đường đã đạt 37,99 tỷ USD trong 4 tháng đầu năm 2025, tăng 5,2% so với cùng kỳ năm trước. Đồng thời, giá trị hợp đồng mới được ký kết đạt 64,54 tỷ USD, tăng 17,4% so với cùng kỳ.

Trong khi đó, Trung Quốc đã mở rộng viện trợ phát triển cho hơn 160 quốc gia, giúp xây dựng các hành lang kinh tế, đường sắt, lưới điện và bệnh viện, qua đó tạo ra hàng nghìn việc làm và cải thiện sinh kế tại cộng đồng địa phương.

Trung Quốc cũng tham gia vào các nền tảng đa phương như Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực (RCEP), vốn tạo điều kiện cho các luồng thương mại toàn cầu diễn ra thông suốt hơn và kích thích tăng trưởng kinh tế giữa các nước tham gia.

"Trong kỷ nguyên của chủ nghĩa bảo hộ và những bất ổn địa chính trị ngày càng gia tăng, RCEP đã nổi lên như một ngọn hải đăng cho hợp tác đa phương", Thong Mengdavid, giảng viên tại Viện Nghiên cứu Quốc tế và Chính sách Công thuộc Đại học Hoàng gia Phnom Penh, Campuchia, nhận định.

Ông cho hay thành công của hiệp định nằm ở việc giảm thiểu các rào cản thương mại và tạo ra một khu vực kinh tế liền mạch, nơi thuế quan đối với hơn 90% hàng hóa đã được cắt giảm đáng kể hoặc xóa bỏ trong ba năm qua.

Mengdavid nhấn mạnh với ủng hộ liên tục từ Trung Quốc, RCEP sẽ có vị thế tốt để "thúc đẩy tăng trưởng khu vực và thiết lập chuẩn mực cho các quan hệ đối tác thương mại toàn cầu trong những năm tới".

Quá trình xây dựng các kế hoạch 5 năm của Trung Quốc luôn song song với cam kết đổi mới táo bạo.

Xuyên suốt giai đoạn Kế hoạch 5 năm lần thứ 14, Trung Quốc đã đặt đổi mới làm trọng tâm của động lực hiện đại hóa, xây dựng một trong những hệ sinh thái AI tiên tiến nhất thế giới và tăng cường sức mạnh cho hàng loạt lĩnh vực, từ sản xuất, chăm sóc sức khỏe đến giao thông vận tải và tài chính.

Theo Học viện Công nghệ Thông tin và Truyền thông Trung Quốc, ngành công nghiệp AI cốt lõi của nước này đã đạt giá trị khoảng 81,2 tỷ USD vào năm 2023.

Vào nửa cuối của Kế hoạch 5 năm lần thứ 14, mô hình AI DeepSeek đã ra mắt, được cho là có mức hiệu suất sánh ngang các đối thủ toàn cầu nhưng tiêu thụ ít tài nguyên hơn đáng kể.

Giám đốc điều hành Microsoft Satya Nadella đã thừa nhận về "những đổi mới đích thực" của DeepSeek, lưu ý rằng ông "cực kỳ ấn tượng về cách Trung Quốc triển khai hiệu quả một mô hình nguồn mở có khả năng tính toán suy luận như vậy".

Bên cạnh DeepSeek, Trung Quốc đã đạt được hàng loạt thành tựu công nghệ mang tính bước ngoặt như đưa nhà máy điện hạt nhân thế hệ thứ tư đầu tiên trên thế giới vào vận hành thương mại, hoàn thành trạm vũ trụ Thiên Cung và thu thập thành công mẫu vật đầu tiên từ vùng tối của Mặt Trăng.

Cựu đại sứ Kyrgyzstan tại Trung Quốc Kanaiym Baktygulova đánh giá những tiến bộ nước này đạt được trong 5 năm qua đã "tác động đáng kể đến trật tự toàn cầu, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, đổi mới công nghệ và phát triển bền vững".

Vũ Hoàng (Theo Xinhua, AFP, Reuters)