Bữa trưa căng thẳng giữa ông Trump và ông Zelensky

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky ngày 17/10 tới Nhà Trắng gặp Tổng thống Mỹ Donald Trump để thảo luận về việc Washington cung cấp cho Kiev những vũ khí tầm xa và uy lực, như tên lửa hành trình Tomahawk. Ông Zelensky mang nhiều kỳ vọng, bởi ông Trump trước đó nhiều lần thể hiện phẫn nộ với Tổng thống Nga Vladimir Putin và sẵn sàng tăng ủng hộ Ukraine.

Cuộc gặp diễn ra tại Phòng Nội các, dưới hình thức ăn trưa làm việc. Hai tổng thống ngồi đối diện nhau, phát biểu và trả lời một số câu hỏi từ truyền thông rồi bắt đầu họp kín. Nhưng trái với những lời tán dương dành cho nhau lúc đầu, bầu không khí dần trở nên căng thẳng.

Các nguồn thạo tin cho biết hai bên xuất hiện nhiều bất đồng, và sự kiện có những lúc giống như "cuộc cãi vã".

Những dấu hiệu về một cuộc gặp không suôn sẻ dường như đã xuất hiện từ trước đó. Tổng thống Trump ngày 16/10 thông báo có cuộc điện đàm "rất hiệu quả" với người đồng cấp Nga Vladimir Putin và hai lãnh đạo nhất trí gặp thượng đỉnh tại Hungary. Khi trả lời truyền thông tại Phòng Nội các, Tổng thống Trump cho rằng "ông Putin muốn đạt thỏa thuận".

"Tôi nghĩ Tổng thống Zelensky cũng muốn kết thúc chiến sự và ông ấy phải làm điều đó bây giờ", ông Trump nói.

Câu hỏi của phóng viên ngay sau đó khiến ông Zelensky lộ vẻ bất ngờ.

"Ông sẵn sàng đưa ra những nhượng bộ nào để chấm dứt cuộc chiến với Nga? Ukraine có từ bỏ ý định gia nhập NATO không? Người Mỹ đã mệt mỏi với những cuộc chiến ở nước ngoài và như Tổng thống Trump vừa nói, chúng tôi cũng cần Tomahawk", nữ phóng viên hỏi.

"Câu hỏi dành cho tôi à?", ông Zelensky đáp lại, rồi nói rằng các bên cần ngồi lại và đối thoại, tiếp đó là một lệnh ngừng bắn. Tổng thống Ukraine cho rằng Nga không muốn hòa bình và sẽ trao đổi với Tổng thống Trump về cách buộc ông chủ Điện Kremlin trở lại bàn đàm phán.

Trong cuộc gặp, ông Trump được cho là đã "lặp lại gần như nguyên văn nhiều luận điểm của ông Putin", ngay cả khi chúng trái ngược với những tuyên bố gần đây của ông chủ Nhà Trắng về một nước Nga "đang suy yếu về kinh tế", theo các nguồn thạo tin.

"'Nếu muốn, Tổng thống Putin có thể hủy diệt các ông'", một nguồn tin thuật lại lời của ông Trump.

"Đặc phái viên Mỹ về Trung Đông Steve Witkoff lúc này tham gia trao đổi, nói 'Nga đặt mục tiêu kiểm soát toàn bộ vùng Donbass'. Dường như phía Mỹ đang thử thách phái đoàn Ukraine và xem họ có thể chấp thuận điều gì", nguồn tin kể.

Donbass, gồm hai tỉnh miền đông Donetsk và Lugansk, là hai trong số 4 tỉnh mà Nga tuyên bố sáp nhập sau khi mở chiến dịch hồi năm 2022, dù chưa hoàn toàn kiểm soát tỉnh nào.

"Từ bỏ Donbass là không thể chấp nhận đối với người dân Ukraine, và ông Putin hiểu rõ điều này", chủ tịch ủy ban đối ngoại quốc hội Ukraine Oleksandr Merezhko nói.

Ông Zelensky đã chuẩn bị các bản đồ và mọi thứ liên quan, cố gắng giải thích tình hình, nhưng ông Trump tỏ ra không quan tâm.

"Ông ấy nói kiểu 'không, nghe này, các ông không thể giành lại bất kỳ lãnh thổ nào đâu... Chúng tôi cũng không thể làm gì để cứu các ông. Ukraine nên cho ngoại giao một cơ hội nữa'", nguồn tin cho biết thêm.

Có thời điểm, Tổng thống Mỹ gạt các bản đồ chiến sự sang một bên, thể hiện rằng ông "phát chán" khi phải nhìn chúng hết lần này đến lần khác.

"Tôi còn không biết cái lằn ranh đỏ này ở đâu. Tôi chưa từng đến đó", ông Trump nói.

Tổng thống Zelensky không đồng ý việc Ukraine từ bỏ những khu vực mà Nga chưa kiểm soát. Sau cùng, vào cuối cuộc gặp, Tổng thống Trump chấp thuận quan điểm này.

"'Được rồi, hãy thử chấm dứt chiến sự với chiến tuyến hiện tại'", nguồn tin dẫn lại lời ông Trump.

Tổng thống Trump còn nêu rõ với người đồng cấp Zelensky một cách "trực diện và thẳng thắn" rằng Mỹ lúc này chưa thể cung cấp những tên lửa tầm xa mà Ukraine mong muốn. Một quan chức Mỹ nói ông Trump có ấn tượng Ukraine đang tìm cách leo thang và kéo dài xung đột.

Cuộc gặp kết thúc sau 2,5 giờ. "Tôi nghĩ chúng ta đã xong việc. Hãy chờ xem chuyện gì xảy ra tuần sau", ông Trump nói, ý nhắc đến kế hoạch gặp thượng đỉnh với ông Putin.

Một quan chức châu Âu nói cuộc gặp ngày 17/10 "không đến mức thảm họa" như cuộc đấu khẩu gay gắt giữa ông Trump và ông Zelensky tại cuộc gặp tại Nhà Trắng hồi đầu năm. Tuy nhiên, Tổng thống Ukraine vẫn ra về với vẻ mặt thất vọng.

Các nguồn thạo tin đều chưa rõ điều gì đã khiến ông Trump thay đổi quan điểm, dù ông chủ Nhà Trắng suốt nhiều tuần trước đó đã bày tỏ phẫn nộ với ông Putin vì tiến trình hòa đàm bế tắc. Họ cho rằng cuộc điện đàm giữa lãnh đạo Mỹ - Nga ngày 16/10 dường như "có ảnh hưởng rất lớn".

"Cuộc gặp này là thất bại với phía Ukraine. Nó không quá tệ, chỉ tiếc là diễn ra không đúng thời điểm và các kỳ vọng đã bị thổi phồng", hai chuyên gia chính sách đối ngoại đảng Cộng hòa nói với Politico. Họ thêm rằng các quan chức Cộng hòa ủng hộ Ukraine trước đó đã kêu gọi ông Zelensky hủy chuyến thăm, bởi sự chú ý ở Washington lúc này tập trung vào vấn đề chính phủ đóng cửa và Trung Đông.

Trả lời báo giới sau cuộc gặp, ông Zelensky cho biết các thông điệp mà người đồng cấp Mỹ đưa ra "mập mờ".

Khi được hỏi liệu ông có tin tưởng sẽ nhận được tên lửa Tomahawk hay không, Tổng thống Zelensky chỉ mỉm cười gượng và đáp "tôi thực tế thôi", đồng thời thêm rằng sự do dự của ông Trump chỉ phản ánh "lập trường của Mỹ ở thời điểm hiện tại".

Như Tâm (Theo FT, Politico, Washington Post)