“Sáng đưa, chiều đón” người già

Sáng 16/9 tại Hà Nội, trong hội nghị toàn quốc quán triệt 4 nghị quyết quan trọng của Bộ Chính trị, Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh tinh thần xuyên suốt của 4 nghị quyết là chuyển nhanh từ “ban hành chủ trương” sang “quản trị thực thi”, lấy người dân và doanh nghiệp làm trung tâm, lấy hiệu quả thực tiễn làm thước đo.

“Mỗi cơ quan, tổ chức, cá nhân có trách nhiệm biến nội dung các nghị quyết thành công việc hằng ngày, thành chương trình hành động cụ thể, có nguồn lực, có thời hạn, có chỉ số đo lường, có giám sát và giải trình”, Tổng Bí thư yêu cầu.

Liên quan đến việc triển khai Nghị quyết số 72 “Về một số giải pháp đột phá, tăng cường bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân”, Tổng Bí thư dẫn chứng những giải pháp đơn giản, hiệu quả nhất như vận động thể dục, thể thao. Ông cũng khuyến khích định hướng xây dựng các trung tâm dưỡng lão cho người già.

“Một người già 70-80 tuổi hàng ngày có con đi làm, cháu đi học, ở nhà rất cô đơn, có khi không vận động gì cả. Nếu có trung tâm dưỡng lão với dịch vụ sáng đón đi, chiều đưa về, họ có thể đến đó gặp gỡ bạn bè, đồng nghiệp, nói chuyện về thể thao, âm nhạc hay văn hóa, văn nghệ thì rất hay”, Tổng Bí thư gợi ý Bộ Y tế hoặc Bộ Nội vụ có thể phân công, kết hợp để thí điểm chính sách này.

Theo Tổng Bí thư, đó là những bước đi chủ động để có thể kéo dài tuổi thọ của người dân.

Khi đọc những thông tin trên, tôi nghĩ ngay đến mẹ mình. Mẹ là người hướng ngoại; ba đã mất vì đột quỵ hơn một năm trước; còn tôi đi làm cả ngày. Nỗi lo của tôi với mẹ không chỉ là bữa trưa đơn độc, mà là những khoảnh khắc mong manh không ai kịp nhìn thấy. Ví như một cú trượt chân trong nhà tắm, cơn choáng bất chợt, hay đơn giản là cảm giác không có ai để nói cùng. Tôi từng băn khoăn liệu có cách nào để mẹ vẫn ở đúng ngôi nhà quen thuộc nhưng ban ngày có bạn, có lịch sinh hoạt, có người để ý đến từng bước đi và nhịp thở?

Với tôi, mô hình mà Tổng Bí thư Tô Lâm chia sẻ “sáng đón - chiều về” chạm trúng khoảng trống ấy. Mô hình này không thay thế tình thân mà thêm một vòng tay chuyên nghiệp quanh người lớn tuổi: một chuyến xe đúng giờ; một khung sinh hoạt vừa sức; vài chỉ số cơ bản được theo dõi; những giờ chuyện trò và hoạt động văn hóa để ngày trôi qua có mục đích. Buổi chiều mẹ về nhà, bữa cơm tối bớt những thở dài vì cô đơn hay va chạm vụn vặt; thay vào đó là câu chuyện “hôm nay mẹ học bài hát cũ với mấy cô bạn”, “điều dưỡng nhắc mẹ uống nước đúng giờ”.

Khi cha mẹ có cộng đồng, con cái cũng bớt cảm giác áy náy vì không thể ở bên cả ngày; ai cũng có một ngày đủ đầy của riêng mình, để buổi tối gặp lại nhau nhẹ nhàng hơn.

Mô hình này còn hóa giải phần nào khác biệt thế hệ trong giao tiếp. Người già có nhịp kể chuyện chậm rãi, thích nhắc lại ký ức; người trẻ dễ nôn nóng, sợ “trùng lặp”. Ở trung tâm, cha mẹ được nói chuyện theo nhịp của mình với bạn đồng lứa; còn con cái, sau giờ làm, có thể lắng nghe với tâm thế ung dung hơn. Một dịch vụ được thiết kế tử tế đôi khi chính là cây cầu nối giữa hai thế hệ.

Từ góc độ chính sách, đây không phải câu chuyện “tình cảm thuần túy”. Nghị quyết 72 yêu cầu tăng cường bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân theo hướng dự phòng suốt vòng đời, củng cố y tế cơ sở, phát triển bác sĩ gia đình và quản trị bằng dữ liệu. Nếu chăm sóc bán trú cho người cao tuổi trở thành một dịch vụ có chuẩn đầu vào và đầu ra, có liên thông dữ liệu với hồ sơ sức khỏe cá nhân, được giám sát trên “bảng điều khiển số” thì nghị quyết sẽ đi thẳng vào bữa cơm, giấc ngủ của từng nhà, chứ không dừng ở văn bản.

Đi vào thực thi, tôi mong nhìn thấy vài điều rất cụ thể. Xe đưa đón không chỉ an toàn giao thông mà còn là “trạm sàng lọc lưu động”: quan sát sắc mặt, bước đi; ghi nhanh huyết áp, nhịp tim; có kịch bản xử trí ban đầu và kết nối tức thì với bác sĩ gia đình khi bất thường.

Tại trung tâm, điều dưỡng và kỹ thuật viên phục hồi chức năng phụ trách phần vận động nhẹ; cán bộ tâm lý văn hóa thiết kế giờ sinh hoạt phù hợp; đầu giờ chiều có không gian yên tĩnh cho ai muốn chợp mắt, góc đọc cho ai thích báo chí, sách vở. Mọi tương tác trong ngày được ghi chép tối giản nhưng chính xác, cập nhật về trạm y tế phường. Với gia đình, chỉ cần mở ứng dụng là biết “hôm nay mẹ có đi bộ 15 phút, huyết áp ổn, tâm trạng tốt”.

Tài chính cũng nên được chia sẻ thông minh để công bằng và bền vững. Theo đó, nếu phần dịch vụ dự phòng cơ bản do ngân sách địa phương đặt hàng theo định suất; các mục y tế hợp lệ thanh toán qua bảo hiểm theo quy định; gia đình đồng chi trả phần mở rộng như âm nhạc trị liệu hay lớp kỹ năng. Khi y tế dự phòng hưởng lợi vì phát hiện sớm, an sinh xã hội hưởng lợi vì giảm cô đơn, gia đình hưởng lợi vì yên tâm làm việc thì mô hình có cơ hội đứng vững lâu dài.

Còn với riêng tôi, nếu phường tôi có một trung tâm như vậy, tôi chắc chắn sẽ đăng ký cho mẹ ngay. Không phải để “đỡ việc” cho mình, mà để tình thân được nâng đỡ bởi chuyên môn và kỷ luật. Tôi muốn buổi trưa của mẹ không còn nghe tiếng đồng hồ kêu một mình; muốn tối về mở cửa là nghe mẹ kể chuyện về những người bạn mới. Khi một chính sách bắt đầu từ chỗ hiểu nỗi cô đơn của người già và nỗi khó của con cái, rồi được thực thi bằng nguyên tắc rõ ràng và dữ liệu minh bạch, nó có cơ hội trở thành dịch vụ thiết yếu của một xã hội biết chăm nhau đến tận tuổi già.

Chuyên mục TÂM ĐIỂM mong nhận được ý kiến của bạn đọc về nội dung bài viết. Hãy vào phần Bình luận và chia sẻ suy nghĩ của mình. Xin cảm ơn!