Xử phạt nhân văn

Theo Nghị định 125 quy định xử phạt vi phạm hành chính về thuế, hóa đơn, vi phạm hành chính về hóa đơn được xác định là hành vi có lỗi do tổ chức, cá nhân thực hiện vi phạm quy định của pháp luật về hóa đơn mà không phải là tội phạm. 

Nhìn chung, mục đích của việc phạt vi phạm hành chính là nhằm răn đe, giáo dục cá nhân, tổ chức vi phạm pháp luật, đồng thời phòng ngừa, ngăn chặn các hành vi vi phạm tương tự tái diễn, góp phần giữ gìn trật tự, kỷ cương trong xã hội.

Có 12 nhóm hành vi về hóa đơn bị xử phạt và mức xử phạt từ cảnh cáo đến mức tối đa 50 triệu đồng/hành vi tùy theo vi phạm. Thời hiệu xử phạt vi phạm hành chính về hóa đơn là 2 năm, tính từ ngày người có thẩm quyền thi hành công vụ phát hiện hành vi vi phạm hoặc từ ngày chấm dứt hành vi vi phạm.

Mặc dù Nghị định 125 nêu mức phạt tiền tối đa không quá 100 triệu đồng đối với tổ chức (tối đa 50 triệu đồng đối với cá nhân) thực hiện hành vi vi phạm hành chính về hóa đơn, tuy nhiên đây là mức phạt tối đa cho một hành vi vi phạm chứ không phải là tổng mức phạt tối đa cho một lần xử phạt.

Như vậy, nếu một tổ chức, cá nhân có hành vi lập hóa đơn không đúng thời điểm với khối lượng hóa đơn lớn, thì số tiền phạt vi phạm sẽ không hề nhỏ. Một số hoạt động như taxi, ăn uống, bán lẻ, chiếu phim… với số tiền trên mỗi hóa đơn chỉ vài chục hoặc vài trăm nghìn đồng, nhưng tổng số tiền phạt vi phạm hành chính về hóa đơn sẽ cao hơn đáng kể, đôi khi có thể gấp hàng chục hoặc thậm chí gấp cả trăm lần tổng số tiền trên các hóa đơn đó.

Trong rất nhiều trường hợp, nếu việc xử phạt này được xem xét một cách chi li thì tổng mức tiền phạt rất có thể dẫn đến khó khăn lớn về tài chính, thậm chí rủi ro ngừng hoạt động kinh doanh cho không ít doanh nghiệp vi phạm. Mức phạt này cũng là cơn đau đầu cho bất cứ kế toán thuế nào mà tiền lương, tiền thưởng của họ bị gắn với tiền phạt vi phạm về thuế và hóa đơn, vì nếu chẳng may vi phạm chỉ vài chục hóa đơn thôi, họ sẽ bị trừ sạch tiền thưởng sau cả năm miệt mài phấn đấu.  

Trước những lo lắng trên, tại dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 125 quy định xử phạt vi phạm hành chính về thuế, hoá đơn đã có những điều chỉnh hợp lý, như: đề xuất trường hợp cùng một ngày cơ quan thuế hoặc cơ quan chức năng khác phát hiện người nộp thuế thực hiện hành vi vi phạm lập hóa đơn không đúng thời điểm (hoặc hành vi không lập hóa đơn) đối với nhiều hóa đơn, thì chỉ bị xử phạt về một hành vi lập hóa đơn không đúng thời điểm (hoặc bị xử phạt về một hành vi không lập hóa đơn). Mức xử phạt cũng được khống chế tối đa ở mức 60 triệu đến 100 triệu đồng với hành vi lập hóa đơn không đúng thời điểm từ 100 số hóa đơn trở lên.

Ngoài ra, vừa qua Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) đã có góp ý về chính sách xử phạt vi phạm hành chính với hộ, cá nhân kinh doanh. Theo đó, Nghị định 70 đã bổ sung quy định yêu cầu hộ, cá nhân kinh doanh có doanh thu từ 1 tỷ đồng/năm trở lên phải sử dụng hoá đơn điện tử từ máy tính tiền có kết nối với cơ quan thuế. Đây là thay đổi lớn trong chính sách quản lý với nhóm đối tượng này. Dù đây là chủ trương đúng đắn, cần thiết nhưng cũng thể hiện những thách thức cần giải quyết.

Khảo sát nhanh 1.368 hộ kinh doanh trên toàn quốc trong tháng 6/2025 của VCCI đã cho thấy có tới 68% hộ chỉ nắm sơ bộ hoặc không rõ làm gì với quy định mới; 73% hộ cho biết thách thức lớn nhất là thiếu kiến thức, kỹ năng công nghệ…

Các thách thức trên cùng đặc thù nguồn lực hạn chế dẫn đến tình trạng trong thời gian đầu tuân thủ, các hộ kinh doanh dễ vi phạm một số quy định về hoá đơn, đặc biệt là các lỗi về hình thức như sai chỉ tiêu, lập hoá đơn chưa đúng thời điểm… Đây là những lỗi vô ý do hộ kinh doanh chưa quen với cách làm mới, chưa thành thạo về công nghệ… chứ không phải do cố tình không tuân thủ quy định của Nhà nước, cố tình trốn thuế. Do vậy, pháp luật cần có chính sách xử phạt vi phạm nhân văn, hợp tình hợp lý để giúp các hộ kinh doanh an tâm tuân thủ quy định mới, đồng thời cũng nuôi dưỡng nguồn thu lâu dài cho ngân sách.

VCCI đã đề xuất bổ sung quy định không áp dụng chế tài xử phạt hành chính với các hộ kinh doanh vi phạm quy định về hình thức trong khoảng thời gian đầu, có thể cân nhắc 2 năm. Hộ kinh doanh có trách nhiệm khắc phục các lỗi vi phạm và nộp số tiền thuế (nếu thiếu) phát sinh từ các vi phạm này.

Nếu các đề xuất và góp ý trên được ghi nhận và ban hành tại Nghị định sửa đổi Nghị định 125 quy định xử phạt vi phạm hành chính về thuế, hóa đơn trong thời gian tới, đây chắc chắn sẽ là động thái hết sức tích cực, mang lại niềm an tâm lớn cho các kế toán thuế, hộ kinh doanh nói riêng và các doanh nghiệp nói chung để tập trung làm ăn, phát triển kinh doanh.

Chuyên mục TÂM ĐIỂM mong nhận được ý kiến của bạn đọc về nội dung bài viết. Hãy vào phần Bình luận và chia sẻ suy nghĩ của mình. Xin cảm ơn!