Lo bị sa thải, công nhân “chạy đua” học thành… kỹ sư

(Dân trí) - “Sắp tới, nhà máy đóng gói sẽ không còn bóng dáng công nhân hì hục ngồi làm nữa. Thay vào đó, nhà máy chỉ giữ lại những người có khả năng giám sát”, chuyên gia công nghệ tại Trung Quốc nói.

Những nhà máy vắng bóng con người

Trong một nhà xưởng rộng 200m2 ở trung tâm sản xuất của TP Phật Sơn (Trung Quốc), Chen Zhen (28 tuổi) đang khéo léo điều chỉnh các thông số trên cánh tay robot.

“Giờ chúng tôi không trực tiếp làm việc nữa mà chỉ vận hành thông qua máy tính mô phỏng”, Chen nói.

Những người như Chen đã và đang được hệ thống đào tạo quốc gia đặt làm hình mẫu lý tưởng cho thế hệ công nhân mới – những người tay nghề cao, có khả năng trụ vững trong ngành công nghiệp đang dần thay thế vai trò lao động của con người.

Chen hiện làm quản lý toàn bộ các dự án tích hợp robot, giúp nhà máy sản xuất triển khai và bảo trì dây chuyền sản xuất tự động. Trước đây, đó vốn là công việc của các chuyên gia công nghệ.

“Tự động hóa đang phát triển rất nhanh chóng. Nếu không theo kịp, chúng tôi sẽ bị loại bỏ”, Chen nói.

Áp lực mà công nhân này nhắc đến hiện diện rõ rệt tại các nhà máy sản xuất ở TP Phật Sơn. Gần 80% công ty địa phương dự kiến sẽ áp dụng một số hình thức tự động hóa vào cuối năm nay và đang trong quá trình nâng cấp máy móc, tái cơ cấu quy trình làm việc, khiến phần lớn công nhân không thể theo kịp. Đơn cử như công ty Wingotech Technology vốn cần 10-20 người vận hành công đoạn sản xuất, giờ chỉ còn 2-3 người.

Khi tự động hóa càng phát triển, họ chỉ còn 2 lựa chọn: thích nghi hoặc rời đi.

Đưa lao động phổ thông thành nhân lực chất lượng cao

Nhà máy mà Chen Zhen làm việc đã cử công nhân đi tham gia đào tạo để quay về với vai trò mới.

“Tổng lực lượng lao động của nhà máy đã giảm khoảng 15%. Những công việc lặp đi lặp lại của con người chắc chắn sẽ biến mất. Một số đồng nghiệp đã phải vật lộn để theo kịp sự phát triển của công nghệ, nhưng không phải ai cũng tham gia đào tạo lại được vì không có nhiều thời gian”, Chen chia sẻ.

Zhou Qiang (35 tuổi) đã bỏ ngành kỹ thuật xây dựng để chuyển sang tham gia đào tạo ngành robot công nghiệp.

“Thời đại này, tôi nghĩ mình không thể theo đuổi công việc kỹ thuật xây dựng nữa. Gia đình tôi cũng rất ủng hộ điều này”, Zhou nói.

Li Hui đã có 13 năm làm công nhân ở Aisan - một nhà máy phụ tùng ô tô. Trong 2 năm qua, anh đã hoàn thành 2 khóa đào tạo về robot và đã có chứng chỉ nâng cao. Đồng nghiệp của anh, Kang Jianbo, một chuyên gia đúc khuôn, thẳng thắn nói: “Công việc kỹ thuật vẫn không có gì thay đổi, nhưng việc thành thạo các hệ thống mới này giờ đây là bắt buộc”.

Fan Qiyuan, Phó Giáo sư công nghệ robot công nghiệp, Đại học Bách khoa Thuận Đức, cho biết nhu cầu tuyển dụng lao động có khả năng quản lý, bảo trì hoặc cải tiến hệ thống máy móc đang tăng lên. Trong khi đó, những công việc chân tay như đóng gói bao bì sẽ biến mất vì bị máy móc thay thế hoàn toàn.

Những công nhân được giữ lại là nhóm lao động chịu thay đổi, học hỏi, chuyển từ vai trò lao động cơ bản sang vận hành, thậm chí là quản lý.

Đứng trước thách thức này, chính quyền tỉnh Quảng Đông đã cam kết chi 5 tỷ NDT (hơn 18.000 tỷ đồng) trong 3 năm để đào tạo lại kỹ năng cho 3 triệu công nhân, hướng đến xây dựng lực lượng lao động thành thạo tự động hóa trước khi máy móc hoàn toàn loại bỏ họ.

Riêng chính quyền TP Phật Sơn đã tổ chức hàng chục chương trình đào tạo vận hành robot công nghiệp cho người lao động. Mô hình này là sự kết hợp của Chính phủ và doanh nghiệp, giúp phân bổ chi phí để các công ty nhận được trợ cấp khi nhân sự đạt chứng chỉ vận hành robot trung hoặc cao cấp.

Trong đó, thành phố có phối hợp với trường Bách khoa Thuận Đức, mở phòng thí nghiệm đào tạo rộng 200m2, sở hữu 11 hệ thống robot, trở thành nơi vừa đào tạo, vừa cấp chứng chỉ cho học viên. Song khi nhu cầu tham gia đào tạo ngày càng tăng, mô hình này gặp thách thức về đầu tư cơ sở vật chất bởi chi phí cho máy móc hiện đại vô cùng đắt đỏ.