Khoảng 10h ngày 25/8, các bác sĩ, bệnh nhân và thực tập sinh đang làm việc tại khu phẫu thuật bệnh viện Nasser ở thành phố Khan Younis, miền nam Dải Gaza thì một tiếng nổ lớn vang lên, Giám đốc bệnh viện Mohammed Zakout cho hay. Đó là lúc một xe tăng Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF) khai hỏa vào bệnh viện.
Một bác sĩ người Anh, khi đó đang trực tại khoa hồi sức tích cực, mô tả vụ nổ khiến mọi người trở nên hoảng loạn, mọi thứ lập tức rơi vào hỗn loạn. Tổng giám đốc Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) Tedros Adhanom Ghebreyesus cho biết cầu thang thoát hiểm của bệnh viện Nasser cũng bị hư hại sau vụ nổ.
Quả đạn pháo xe tăng khiến Hussam Al-Masri, người quay phim của hãng tin Reuters, thiệt mạng khi tác nghiệp ở tầng trên của bệnh viện. Các nhân viên y tế lúc đó bắt đầu tính đến việc sơ tán khỏi bệnh viện.
Nhiều nhân viên cứu nạn cùng các nhà báo quốc tế kéo tới bệnh viện ngay sau vụ nổ. Nhân chứng kể rằng các nhà báo chờ vài phút sau vụ nổ mới bắt đầu leo lên cầu thang để bắt sóng gửi tin và liên lạc với gia đình.
Đây là trình tự làm việc thông thường của các phóng viên người bản địa ở Khan Younis. Trong hơn hai năm xung đột, Israel cấm nhân viên các hãng tin nước ngoài vào Dải Gaza, chỉ tổ chức một số chuyến thực địa được IDF bảo trợ. Nhiều hãng tin phải phụ thuộc vào cộng tác viên bản địa để thu thập thông tin và đưa tin từ hiện trường.
Hình ảnh truyền hình trực tiếp từ Al Ghad TV và video do Reuters thu thập cho thấy nhân viên cứu hộ đứng chen nhau tại tầng trên sau đợt tấn công đầu tiên, trong khi nhiều nhà báo đứng cạnh đó quay phim, chụp ảnh.
Một người đàn ông cầm áo chống đạn và chiếc camera bê bết máu, dường như thuộc về phóng viên Hussam Al-Masri, vẫy gọi đám đông đứng dưới đất, rồi đặt chúng xuống nền gạch.
Các nhân chứng cho biết khoảng 7-15 phút sau vụ nổ đầu tiên, một quả đạn khác đánh trúng gần như cùng vị trí. Video hiện trường cho thấy vào thời điểm xảy ra vụ nổ thứ hai, hơn 10 người đang tập trung trên cầu thang thoát hiểm của bệnh viện.
"Tôi đang leo lên cầu thang, rất nhiều nhà báo và nhân viên y tế ở cùng tôi, rồi vụ nổ thứ hai xảy ra", phóng viên Hatem Omar, 42 tuổi, kể lại.
Góc quay cận cho thấy quả đạn dường như đánh thẳng vào vị trí nhóm cứu hộ và phóng viên, nhấn chìm mọi thứ trong khói bụi.
Video khác ghi lại cảnh cầu thang đầy thi thể, nhân viên y tế nỗ lực cấp cứu. Một cảnh quay trước cổng bệnh viện cho thấy một nhân viên y tế giơ lên bộ quần áo nhuốm máu trước khi một vụ nổ khác làm mọi người bỏ chạy tán loạn.
"Vết máu khắp sàn nhà, cảnh tượng hỗn loạn, kinh hoàng và sợ hãi tột cùng", bác sĩ người Anh kể lại với BBC.
Ít nhất 20 người thiệt mạng trong vụ tấn công kiểu "bắn bồi" này, trong đó có nhiều nhà báo và nhân viên y tế, theo xác nhận từ các cơ quan báo chí, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và cơ quan y tế do Hamas điều hành. Các hãng tin quốc tế gồm AP, Reuters, Al Jazeera và Middle East Eye đều xác nhận có phóng viên thiệt mạng trong vụ tấn công.
Hình ảnh hiện trường và lời kể của các nhân chứng khiến cộng đồng quốc tế phẫn nộ, chỉ trích IDF đã áp dụng chiến thuật "tập kích kép" để tăng mức thương vong.
"Bắn bồi" hay "tập kích kép" là chiến thuật gây nhiều tranh cãi trong xung đột, dùng để chỉ hành động tấn công một mục tiêu hai lần không liên tiếp để gây thương vong lớn hơn, chủ yếu nhắm vào lực lượng tới chi viện, nhưng có thể đe dọa cả nhân viên cứu nạn đến hiện trường.
Haaretz dẫn nguồn tin tiết lộ xe tăng Israel đã bắn vào vị trí được cho là camera của Hamas trên nóc bệnh viện, rồi quyết định bắn bồi thêm phát thứ hai để chắc chắn phá hủy mục tiêu.
Giới chức Israel không bình luận vì sao hai đợt tập kích cách nhau nhiều phút như vậy, thay vì bắn hai phát liên tục vào mục tiêu, cũng như liệu quân nhân IDF có thấy nhân viên y tế đến hiện trường hay không khi họ quyết định bắn phát thứ hai.
IDF ngày 25/8 xác nhận đã tiến hành một vụ tập kích gần bệnh viện Nasser. Trong hôm đó, các quan chức Israel ra nhiều tuyên bố với thông tin mơ hồ, dường như cho thấy mâu thuẫn nội bộ về đánh giá sự việc nhưng vẫn cố gắng xoa dịu làn sóng phẫn nộ.
Đến tối, Văn phòng Thủ tướng Benjamin Netanyahu cho biết Israel "vô cùng tiếc nuối về sự cố bi thảm" tại bệnh viện Nasser. Ông khẳng định Tel Aviv "trân trọng công việc của nhà báo, nhân viên y tế và dân thường", đồng thời tuyên bố quân đội sẽ mở một cuộc điều tra toàn diện.
Tuy nhiên, tuyên bố này không đề cập đến về dấu hiệu chiến thuật "bắn bồi" trong cuộc tập kích.
Giáo sư Janina Dill, đồng giám đốc Viện Đạo đức, Luật và Xung đột Vũ trang thuộc Đại học Oxford tại Anh, nhận định việc nhắm mục tiêu những người "thuộc diện được bảo vệ" trong xung đột, điển hình là nhân viên y tế, có thể bị cáo buộc là tội ác chiến tranh.
"Tranh cãi đạo đức lớn nhất của chiến thuật này là hành động lợi dụng nghĩa vụ đạo đức của con người, ở đây là phản xạ lao đến nơi nguy hiểm để cứu giúp các nạn nhân, để rồi giết hại những người đó", giáo sư Dill nhận định. "Nếu một lực lượng quân sự thật sự chuyên nghiệp, có tư vấn pháp luật và trải qua huấn luyện bài bản, họ không được phép tiến hành tập kích kép".
Trong thông cáo ngày 26/8, IDF giải thích rằng các thành viên Lữ đoàn Golani, tác chiến ở Khan Younis, đã phát hiện một camera trên nóc bệnh viện "dùng để theo dõi hoạt động của quân đội Israel". Xe tăng trong đơn vị này quyết định khai hỏa để loại bỏ mối đe dọa. IDF cho biết đang điều tra các lỗ hổng trong quy trình phê duyệt cũng như quy trình ra quyết định tại hiện trường.
Hamas phủ nhận thông tin do IDF đưa ra, khẳng định không có thiết bị ghi hình nào của họ ở khu vực này. Thành viên cánh chính trị của Hamas Bassem Naim nhấn mạnh: "Nếu thật sự có camera, có nhiều cách để vô hiệu hóa mà không cần để xe tăng nã đạn vào cơ sở y tế".
Đây không phải lần đầu tiên Israel bị cáo buộc dùng chiến thuật tập kích kép. Trong bài viết hồi tháng 7, tạp chí +972 của Israel dẫn nhiều nguồn tin an ninh quốc gia tiết lộ kiểu tập kích hai phát giãn cách vào cùng mục tiêu đã trở thành "quy trình tác chiến tiêu chuẩn" của IDF tại Dải Gaza.
Tổng Thư ký Liên Hợp Quốc Antonio Guterres lên án kịch liệt cuộc tập kích vào bệnh viện Nasser, gọi đây là "vụ thảm sát kinh hoàng", kêu gọi Israel điều tra khẩn trương và trung thực.
Chính phủ Anh gọi vụ tấn công nhắm vào nhân viên y tế và nhà báo ở Khan Younis là "hành động không thể bào chữa được". Thủ tướng Keir Starmer nhấn mạnh nhà báo phải được bảo vệ và kêu gọi các bên chấp nhận ngừng bắn.
Tổng thống Pháp Emmanuel Macron mô tả sự việc là hành động "không thể chấp nhận", kêu gọi Israel tôn trọng luật pháp quốc tế và mở hành lang nhân đạo vào Gaza. Trong khi đó, Tổng thống Mỹ Donald Trump cũng công khai cho biết ông "không hài lòng" về vụ tấn công của Israel ở bệnh viện Nasser.
Thanh Danh (Theo BBC, Reuters, NBC)
Gian số L4-07 tầng 4, nơ-2 - Gold Season, 47 Nguyễn Tuân, Thanh Xuân, Hà Nội
Điện thoại: 1900 98 98 36
Fax: 045625169
Email: info@daisan.vn