Thành phố lớn nhất Gaza tan hoang trước khi Israel tấn công

Hai năm trước, các lớp học ở Gaza City, thành phố lớn nhất Dải Gaza, vẫn rộn rã tiếng học sinh, chợ búa đông đúc. Các quán cà phê ven biển là nơi yêu thích cho những ai muốn tìm chút thư giãn giữa cuộc sống căng thẳng. Mọi người vẫn có thể mua một ly matcha latte trên đường đi tập yoga hoặc thư giãn trong công viên.

Bất chấp việc lực lượng Hamas tuần tra nghiêm ngặt và có tới hơn nửa dân số thất nghiệp, người dân thành phố vẫn cảm nhận được hơi thở của cuộc sống. Họ cũng có thể xoay xở cuộc sống thường ngày với các nguồn viện trợ từ một số nước trong khu vực và Liên Hợp Quốc.

Gaza City là thành phố có lịch sử lâu đời, nơi cư dân đã sinh sống hàng nghìn năm và trải qua nhiều cuộc chiếm đóng liên tiếp từ các nền văn minh cổ đại. Đây là nơi lưu giữ hàng trăm di tích có niên đại hàng thiên niên kỷ về quá khứ của thành phố.

Đó là lý do Hamas chọn trung tâm đô thị này làm thủ phủ khi họ kiểm soát dải đất năm 2007. Nhưng tất cả đã thay đổi sau cuộc tấn công của nhóm này vào Israel gần hai năm trước, dẫn tới chiến dịch đáp trả đẫm máu của Tel Aviv vào Gaza.

Giờ đây, trung tâm văn hóa và tài chính một thời giờ bị tàn phá nặng nề vì cuộc xung đột giữa Israel và Hamas. Và cuộc sống bình thường vốn có của người dân dải đất ven Địa Trung Hải cũng sụp đổ.

Ảnh vệ tinh cho thấy mức độ tàn phá ở Gaza City sau gần hai năm xung đột. Ảnh: Planet Labs

Hàng trăm nghìn người đang trú ẩn trong các tòa nhà đổ nát của thành phố phải tự lo liệu cuộc sống và tương lai của mình. Hiện tại, những gì cư dân nơi đây quan tâm là tin tức về chuyến hàng thực phẩm tiếp theo hoặc tiếng nước chảy trong nhà vệ sinh để có cơ hội tắm gội.

Hàng chục nghìn cuộc không kích của Israel đã biến nhiều tòa nhà cao tầng của thành phố thành đống đổ nát. Rác và nước cống tràn ngập các con phố. Khói đen từ nhựa và gỗ mà cư dân đốt cháy phủ kín bầu trời. Âm thanh của những chiếc máy bay không người lái hay tiếng nổ của các vụ tập kích không ngừng vang lên xung quanh.

Nguồn điện từ máy phát trên phố chỉ dành cho những ai đủ khả năng chi trả, trong khi các khu chợ bán thực phẩm với giá đắt đỏ vì lương thực ở khu vực khan hiếm.

Bệnh viện và nhà thuốc không còn hoạt động. Các sản phẩm vệ sinh cũng thiếu thốn với người Palestine. Chấy rận, thiếu vitamin và lương thực khiến nhiều người ngày càng trở nên suy nhược và dễ mắc bệnh.

Khi màn đêm buông xuống, người dân phải đối mặt với những kẻ côn đồ có vũ trang lang thang trên phố. Tiền mặt có thể được chuyển vào Gaza thông qua một hệ thống ngân hàng không chính thức, nhưng người muốn rút phải trả tới 50% tiền hoa hồng cho các cá nhân hoặc nhóm kiểm soát nguồn cung tiền.

Majdi Abu Hamdi, người cha 40 tuổi của 4 đứa con nhỏ, cho biết khói bụi từ những vụ nổ gây ra nhiều vấn đề với đường hô hấp. Sức khỏe của nhiều người ngày càng suy kiệt.

"Một người 30 tuổi có thể nhưng trông như 70 sau những năm tháng xung đột. Đói khát và thức ăn không hợp vệ sinh khiến họ suy kiệt. Chúng tôi chỉ đi vệ sinh ba ngày một lần vì thiếu thức ăn và giá đắt đỏ", Hamdi nói.

Anh cho biết ngay cả những con chó hoang cũng thay đổi hành vi. "Vào ban đêm, chúng tôi nghe thấy tiếng chó hú. Chúng trở nên hoang dã hơn vì đã ăn quá nhiều xác chết. Tiếng sủa của chúng đã trở nên dữ tợn hơn", anh kể, thêm rằng chúng có thể tấn công con người hoặc các con vật một cách dã man.

Lực lượng cảnh sát Hamas giờ cũng vắng bóng trên đường phố Gaza City. Các văn phòng chính trị, cơ quan hành chính hay đồn cảnh sát của họ đều đã bị Israel phá hủy.

"Họ không có nơi tập trung cụ thể, thay vào đó có những cách thức đặc biệt để liên lạc hoặc tổ chức hoạt động. Chúng tôi không biết họ làm điều đó thế nào", Abu Mohamed, cư dân Gaza City, nói về Hamas.

Khi Hamas đạt thỏa thuận ngừng bắn và thả con tin với Israel hồi tháng 1, nhiều thành viên có vũ trang của nhóm xuất hiện tại quảng trường ở Gaza City. Đó dường như là lời nhắc nhở rằng Hamas vẫn tồn tại, dù Israel tuyên bố đã phá hủy nhóm này.

Trong những tuần sau đó, Hamas tổ chức các sự kiện nhằm phô trương sức mạnh, khiến Israel phẫn nộ tới mức muốn rút khỏi thỏa thuận.

Trong một video lan truyền trên mạng xã hội gần đây, nhóm người đàn ông đeo mặt nạ và mang vũ khí hô vang ủng hộ Lữ đoàn Al Qassam, cánh vũ trang của Hamas. Video phát hành tháng 8 cho thấy họ đốt xe và đe dọa "những kẻ trộm cắp" viện trợ.

Tự xưng là Al Rade'a (hay Người ngăn chặn), nhóm này cho biết họ được cơ quan an ninh của Hamas thành lập để ngăn chặn các "doanh nhân độc quyền" và những băng nhóm bị cáo buộc cấu kết với Israel ở Gaza. Al Rade'a tuyên bố đã hành quyết những người hợp tác với Tel Aviv, trong đó có 6 người ở thành phố Khan Younis.

Giới quan sát cho rằng gần như không thể xác định chính xác số lượng tay súng Hamas còn lại ở thành phố lớn nhất Gaza.

Chiến dịch chiếm đóng Gaza City, nơi Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu tuyên bố là một trong những thành trì cuối cùng của Hamas, sẽ đòi hỏi quân đội Israel phải huy động khoảng 60.000 lính dự bị và gia hạn thời gian tại ngũ của hơn 20.000 người.

Một nguồn tin Israel tuần này cho biết quân đội sẽ cho người Palestine hai tháng để sơ tán khỏi thành phố trước khi cuộc tấn công bắt đầu. Một quan chức quân sự của Israel giấu tên thừa nhận Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF) đã không thể tiến sâu vào khu vực trong gần hai năm xung đột do nhiều thách thức.

"Họ biết chúng tôi sắp đến nên đã chuẩn bị sẵn cho điều đó", người này nói, đề cập tới Hamas.

Hệ thống đường hầm của Hamas là một mạng lưới phức tạp hơn nhiều những gì IDF dự đoán, với nhiều sở chỉ huy chiến lược và các nhánh, cũng như nhiều đường hầm chiến thuật nhỏ hơn để di chuyển nhanh và tấn công bất ngờ.

Sau khi buộc hơn một triệu dân thường rời khỏi Gaza City, IDF có thể sẽ tấn công loạt mục tiêu trong khu vực đô thị, trong đó có những địa điểm chưa từng bị tập kích trước đây vì mật độ dân số lớn.

Chiến dịch của Israel không chỉ đối mặt với thách thức từ Hamas, mà còn vấp phản đối từ các nước và tổ chức viện trợ quốc tế, khi họ lo ngại nguy cơ thương vong lớn cho dân thường.

"Quân đội Israel có thể sẽ mất vài tháng để kiểm tra từng tòa nhà và tấn công tất cả đường hầm. Liệu điều đó có khả thi không? Câu trả lời là có. Nhưng liệu nó có khó khăn, cũng như cần rất nhiều lực lượng để sơ tán và kiểm soát toàn bộ lãnh thổ không? Đáp án cũng là có", Alex Plitsas, chuyên gia quân sự và thành viên cấp cao tại Hội đồng Đại Tây Dương, nói.

Thùy Lâm (Theo CNN, AFP, Reuters)