'Tiền thu từ đất là nguồn thu quốc gia, không phải của địa phương'

Phó thủ tướng Hồ Đức Phớc nói tiền thu từ đất là nguồn thu quốc gia, không phải của một địa phương, cần được đưa về T.Ư để có nguồn đầu tư các dự án hạ tầng hay điều tiết cho các tỉnh nghèo.

Trao đổi bên hành lang kỳ họp thứ 9 Quốc hội khóa XV, sáng 26.5, Phó thủ tướng Hồ Đức Phớc nói, quy định phân bổ nguồn thu từ tiền sử dụng đất về ngân sách T.Ư là để đầu tư vào các cơ sở hạ tầng như đường cao tốc hay đầu tư cho các tỉnh nghèo như Hà Giang, Lào Cai, Sơn La, Gia Lai, Kon Tum… 

"Họ lấy đâu ra nguồn lực để đầu tư cho hạ tầng kết nối, nên T.Ư phải điều tiết để đầu tư. Ai cũng nói tôi thu được thì tôi tiêu, nhưng như vậy ai sẽ ở những tỉnh nghèo lo giữ biên giới, ai lo cho dân vùng khó khăn?", ông Phớc nói.

* Nhưng các địa phương như TP.HCM, Hà Nội lo điều tiết tới 30% tiền thu từ đất về T.Ư sẽ khiến địa phương "hụt thu", không còn nguồn để đầu tư cho các dự án tại địa phương?

Phó thủ tướng Hồ Đức Phớc: Tiền thu từ đất lớn chủ yếu tập trung vào các thành phố lớn như Hà Nội, TP.HCM, Hải Phòng, Đà Nẵng… Rõ ràng những địa phương này có quy mô ngân sách rất lớn và luôn luôn vượt thu ngân sách. Đây cũng là những nơi có điều kiện về địa chính trị, là nơi được T.Ư đầu tư rất nhiều về cơ sở hạ tầng nên mới được thụ hưởng những kết quả đó.

Vì vậy tỷ lệ điều tiết tiền sử dụng đất về ngân sách T.Ư nhằm mục đích sử dụng nguồn thu này để đầu tư xây dựng các cơ sở hạ tầng trọng điểm quốc gia và hỗ trợ cho các địa phương, có sự phân bổ đồng đều, hài hòa giữa các địa phương để đảm bảo sự phát triển.

Hơn nữa, nguồn thu tiền sử dụng đất là nguồn thu của quốc gia chứ không phải của một địa phương.

Nguồn này cần được điều tiết để Chính phủ thực hiện đầu tư những dự án trọng điểm quốc gia như sân bay Long Thành, đường sắt cao tốc, các tuyến đường liên tỉnh và hỗ trợ đầu tư công cho các tỉnh không có nguồn thu từ tiền sử dụng đất như Lai Châu, Hà Giang, Sơn La, Gia Lai… Phải lấy nguồn thu của ngân sách T.Ư để đầu tư, nếu không Chính phủ phải đi vay nước ngoài để đầu tư.

Ai cũng nói tôi thu được thì tôi tiêu, nhưng như vậy ai sẽ ở những tỉnh nghèo lo giữ biên giới, ai lo cho dân vùng khó khăn? Thậm chí ông nói ông làm giỏi, vậy thử đưa ông về điều hành ở các tỉnh khó khăn xem có giỏi hơn không?

Nói như vậy để thấy việc điều tiết về ngân sách T.Ư là hợp lý, vừa phù hợp với chủ trương chính trị, vừa phù hợp đạo lý, vừa đảm bảo quy định của pháp luật.

* Dự thảo luật lần này Chính phủ cũng đề xuất nới trần dư nợ vay của địa phương từ 30 - 60% lên 80 - 120% tùy từng tỉnh, thành. Tuy nhiên, các đại biểu lo ngại "dễ vay, dày nợ", việc nới trần dư nợ vay sẽ gây áp lực cho tài chính vĩ mô?

Theo quy định hiện hành, với các địa phương chưa cân đối được ngân sách chỉ được vay 30%, còn địa phương cân đối được ngân sách được vay khoảng 60%. Lần này, Chính phủ nâng lên 80% và 120%.

Tuy nhiên, vẫn phải kiểm soát chặt chẽ nguồn vay này. Mục tiêu là để đảm bảo lãi suất thấp nhất, sử dụng vốn đúng mục tiêu và phát huy hiệu quả cao nhất.

Quan trọng hơn là tránh việc bùng nổ làm tăng nợ công, ảnh hưởng đến kinh tế vĩ mô của quốc gia. Đây là một vấn đề cần thiết phải kiểm soát.

Chính phủ cần được phân bổ chi tiết và điều hành ngân sách

* Dự thảo luật Ngân sách nhà nước sửa đổi lần này cũng đề xuất chuyển quyền quyết định tổng chi ngân sách T.Ư của từng bộ, cơ quan T.Ư theo lĩnh vực; mức bố trí kinh phí cụ thể cho các lĩnh vực giáo dục - đào tạo và dạy nghề, khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo cho Chính phủ. Nhiều ý kiến cho rằng như vậy là "vi hiến"?

Đó là do cách hiểu, nhiều người nói vi hiến nhưng không phải. Hiến pháp quy định Quốc hội có thẩm quyền phân bổ dự toán ngân sách T.Ư, còn dự toán ngân sách địa phương do HĐND tỉnh phân bổ. Nhưng với dự toán ngân sách T.Ư, phạm vi phân bổ của Quốc hội như thế nào phải xác định rõ.

Vì Quốc hội là cơ quan lập pháp, còn Chính phủ là cơ quan hành pháp. Quốc hội không có cơ quan chuyên môn để thẩm định và cũng không có chức năng điều hành từng khoản chi cụ thể.

Vì vậy, về phân bổ dự toán tổng thể hàng năm, Quốc hội phân bổ là đúng Hiến pháp. Nhưng đối với việc phân bổ chi tiết cho từng bộ, ngành thì nên giao cho Chính phủ.

Chính phủ phân bổ dự toán ngân sách cho các bộ, ngành hoặc ủy quyền cho bộ trưởng, trưởng ngành phân bổ riêng từng khoản cho các đơn vị để thực hiện, nếu cấp nào làm sai thì phải chịu trách nhiệm... Ngoài ra, việc này còn giúp Chính phủ quản lý và điều hành ngân sách đảm bảo hiệu quả.

Chỉ khi nào có sự thay đổi lớn về cơ cấu, về phạm vi dự toán, chẳng hạn như tăng ngân sách của từng ngành, mới trình và báo cáo Quốc hội.

Ví dụ chúng ta quy định chi cho khoa học, công nghệ 3% tổng GDP, nhưng trong quá trình thực hiện, nếu có dự án lớn và chính sách thay đổi mà cần thêm ngân sách, thì phải trình, báo cáo Quốc hội phân bổ.

Còn trong phạm vi dự toán ngân sách đã được Quốc hội duyệt, việc phân bổ chi tiết và điều hành nên do Chính phủ quyết định.