Israel và cái giá phải trả

Sau gần 2 năm bùng phát xung đột, Israel thực thi chiến lược an ninh mới đã giúp cho nước này chiếm ưu thế lớn, làm suy yếu đối thủ mạnh mẽ, nhưng hành động quá tay nên đang phải gánh chịu thiệt hại về chính trị.

Dự kiến tại Đại hội đồng LHQ, Pháp cùng một số quốc gia khác sắp công nhận nhà nước Palestine. Trước đó, ngày 21.9, Anh, Úc, Canada và Bồ Đào Nha cũng đã công nhận Nhà nước Palestine. Đó có thể nói là những bước ngoặt mới mà Israel chắc chắn rất khó chịu liên quan vấn đề Palestine.

Thắng trên chiến trường

Thông thường, thành công trên chiến trường sẽ tạo lợi thế về chính trị. Nhưng những gì đang xảy ra với Israel thì ngược lại.

Ngược dòng gần 2 năm trước, vào ngày 7.10.2023, lực lượng Hamas ở Dải Gaza bất ngờ tấn công Israel gây choáng váng cho Tel Aviv. Kể từ đó, sau khi Tel Aviv phản đòn thì xung đột bắt đầu lan rộng.

Trước sự phối hợp của lực lượng Houthi (ở Yemen) cùng Hezbollah ở Li Băng để hỗ trợ cho Hamas cũng như sự hậu thuẫn từ Iran, Israel đã không ngần ngại tấn công những lực lượng vừa nêu, đồng thời đổ quân vào Dải Gaza. Israel đã công khai trực tiếp tấn công Iran không chỉ một lần, tiến hành các chiến dịch giết chết phần lớn lãnh đạo của Hamas lẫn Hezbollah. Thậm chí, Israel đã tấn công giết chết thủ lĩnh Hamas Ismail Haniyeh khi ông này đang ở Tehran (Iran).

Gần như hầu hết nhóm lãnh đạo cao nhất của Hamas và cả những người thay thế thời gian qua đều thiệt mạng trong các chiến dịch của Israel. Đặc biệt, Israel còn liều lĩnh tấn công cả một địa điểm ở Qatar - vốn là đồng minh thân thiết của Mỹ và Mỹ có đặt căn cứ quân sự tại nước này. Mục tiêu của Israel cũng chỉ nhằm sát hại các lãnh đạo của Hamas. Tất cả nhằm vào mục tiêu mà Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu từng nhiều lần nhấn mạnh: "nghiền nát" Hamas, phá hủy hoàn toàn Hamas. Ông cũng hướng đến điều tương tự với Hezbollah, tấn công gây thiệt hại cho chương trình hạt nhân của Iran. Rồi Tel Aviv "đi đêm" ủng hộ cả một số lực lượng đối lập đã thay đổi chế độ "thân Iran" ở Syria để giảm thiểu ảnh hưởng của Tehran ở khu vực.

Trên chuyên san Foreign Affairs mới đây, hai tác giả Meir Ben-Shabbat và Asher Fredman vừa có bài phân tích về chiến lược an ninh mới của Israel. Tác giả Meir Ben-Shabbat là Chủ tịch Viện An ninh quốc gia Misgav, từng là Cố vấn An ninh quốc gia của Israel từ năm 2017 - 2021. Còn tác giả Asher Fredman là Giám đốc điều hành của Viện An ninh Quốc gia Misgav, từng là Chánh văn phòng và Điều phối viên các vấn đề quốc tế cấp cao trong Bộ Các vấn đề chiến lược của Israel từ năm 2011 - 2019.

Theo phân tích của 2 tác giả, thay vì kiềm chế các đối thủ như trước đây, Tel Aviv gần đây đang chuyển hướng sang triệt hạ hoàn toàn đối thủ, sẵn sàng sử dụng vũ lực để ngăn chặn kẻ thù phát triển khả năng đe dọa Israel. Để đạt được mục tiêu, Tel Aviv sẵn sàng chịu chỉ trích từ bên ngoài cũng như sức ép quốc tế.

Quả thực, ông Netanyahu đã gần như đạt được mục tiêu khi Hamas giờ đây cực kỳ suy yếu, còn Hezbollah đang sắp bị giải giáp, Iran thì tổn thất nặng nề nên cũng hạn chế về khả năng ủng hộ đồng minh.

Thua về chính trị

Song hành chiến dịch quân sự của Israel, Dải Gaza - vốn là nơi sinh sống của khoảng 2 triệu người Palestine - đã trở nên hoang tàn khi gần như toàn bộ hạ tầng bị phá nát và trải qua cuộc khủng hoảng nhân đạo chưa từng có ở khu vực này. Theo LHQ, tính từ tháng 10.2023 đến đầu tháng 9 này, ít nhất 63.746 người Palestine đã thiệt mạng và 161.245 người bị thương ở Gaza. Trong đó có gần 19.000 trẻ em và hơn 4.400 người lớn tuổi thiệt mạng.

Vì hạ tầng không còn nên hầu hết người dân Palestine ở Dải Gaza không còn nhà ở, phải sống trong các liều tạm hoặc nhà đổ nát. Lương thực cho gần 2 triệu người cũng trở thành thách thức không nhỏ, phần lớn thường xuyên thiếu ăn vì hoạt động quân sự của Israel đã gây khó khăn cho việc cứu trợ. Ước tính, hơn 320.000 trẻ em bị suy dinh dưỡng cấp tính. Nạn đói xảy ra trên khắp Gaza xuyên suốt nhiều tháng qua.

Từ cuộc khủng hoảng nhân đạo ở Dải Gaza khiến nhiều nước chỉ trích, thậm chí trừng phạt Israel. Trong đó, Ủy ban Châu Âu đã đưa ra một gói đề xuất nhằm trừng phạt Israel vì cuộc tấn công quân sự đang diễn ra ở Gaza, cũng như tăng cường chiếm đóng Bờ Tây. Các biện pháp này cũng bao gồm các biện pháp trừng phạt đối với 10 thành viên của tổ chức khủng bố Hamas và 2 bộ trưởng "cực đoan" trong chính phủ Israel là Bộ trưởng An ninh Itamar Ben Gvir và Bộ trưởng Tài chính Bezalel Smotrich vì vai trò của họ kích động bạo lực ở Bờ Tây. Giải thích cho lý do trừng phạt Israel, Ủy ban Châu Âu nêu ra: "tình hình nhân đạo xấu đi nhanh chóng ở Gaza sau sự can thiệp quân sự của Israel" và Israel đã "phong tỏa viện trợ nhân đạo, tăng cường các hoạt động quân sự".

Cũng vì thế, nhiều nước phương Tây đã không ngần ngại tiến hành chiến dịch công nhận Nhà nước Palestine, vốn là điều mà Mỹ cùng các đồng minh lâu nay vẫn né tránh. Đến nay, đã có hơn 140 quốc gia công nhận Nhà nước Palestine. Khi xu thế này càng tăng lên thì giải pháp hai nhà nước cho khu vực này càng được cộng đồng quốc tế công nhận nhiều hơn, trong khi đây là điều mà chính quyền của Thủ tướng Netanyahu không hề mong muốn.

Chính vì thế, Tel Aviv đang đối mặt thất bại chính trị ngày một lớn hơn, ngay cả khi Israel chiếm ưu thế ngày càng lớn trong cuộc xung đột ở khu vực.