Visa H-1B là gì và ông Trump đang thay đổi ra sao?

Visa H-1B từng là giải pháp bù đắp cho tình trạng thiếu hụt nhân lực chất lượng cao ở Mỹ, nay visa này trở thành tâm điểm tranh cãi khi phe bảo thủ tố doanh nghiệp “lấy chỗ” của lao động bản địa.

Tổng thống Mỹ Donald Trump mới đây ký sắc lệnh áp dụng khoản phí 100.000 USD cho mỗi đơn xin thị thực H-1B mới - loại visa dành cho lao động nước ngoài có tay nghề cao. Quyết định này gây tranh cãi khi những người theo đường lối cứng rắn về nhập cư lâu nay chỉ trích H-1B là “cánh cửa” để doanh nghiệp thay thế lao động Mỹ bằng lao động ngoại quốc, theo New York Times. Visa H-1B được thiết kế để giúp doanh nghiệp lấp đầy các vị trí khó tìm ứng viên trong nước, đặc biệt trong lĩnh vực khoa học - công nghệ. Tuy nhiên, giới bảo thủ và các nhà hoạt động cực hữu cáo buộc các công ty lợi dụng để thay thế lao động Mỹ bằng người nước ngoài lương thấp hơn. Tổng thống Trump đã tăng thêm khoản phí 100.000 USD vào thị thực dành cho lao động nước ngoài có tay nghề. Ảnh: Reuters. Ngay trong nội bộ phe ủng hộ ông Trump, quan điểm về chương trình này cũng chia rẽ và chính ông từng nhiều lần thay đổi lập trường.Theo Bộ trưởng Thương mại Howard Lutnick, khoản phí mới sẽ khiến doanh nghiệp “không còn động lực” đào tạo lao động ngoại quốc. “Nếu phải trả cho chính phủ 100.000 USD rồi lại trả lương, họ sẽ chọn đào tạo sinh viên Mỹ mới tốt nghiệp”, ông nói.Theo Cơ quan Di trú và Nhập tịch Mỹ (USCIS), mức phí mới dự kiến có hiệu lực từ 21/9 và chỉ áp dụng cho hồ sơ mới. Tuy nhiên, còn nhiều tranh cãi về cách thu phí: ông Lutnick nói nên thu hàng năm, trong khi phát ngôn viên Nhà Trắng Karoline Leavitt khẳng định đây là khoản phí một lần.Chương trình H-1B hoạt động thế nào? Năm 1990, khi nền kinh tế thiếu hụt nhân lực chất lượng cao, Quốc hội Mỹ lập ra visa H-1B. Visa có thời hạn 3 năm, có thể gia hạn được và thường dành cho lao động có kỹ năng chuyên môn, chủ yếu ngành STEM. Nhà tuyển dụng nộp hồ sơ mô tả công việc và trình độ ứng viên. Đây là tình trạng cư trú tạm thời chứ không phải thường trú, song nhiều chủ sử dụng lao động vẫn tài trợ để người có H-1B xin thẻ xanh, mở đường đến quốc tịch Mỹ. Mỗi năm có 65.000 suất cho lao động có bằng cử nhân hoặc tương đương và thêm 20.000 suất cho người có bằng cao học trở lên. Đại học và viện nghiên cứu được miễn hạn ngạch. Đa số thị thực này cấp cho kỹ sư phần mềm, lập trình viên và lao động công nghệ. Theo USCIS, Amazon, Google, Meta, Microsoft, Apple và IBM là những doanh nghiệp sử dụng nhiều lao động H-1B nhất năm qua. Ngoài ra, chương trình còn áp dụng cho lĩnh vực giáo dục, y tế, sản xuất. Đơn xin thị thực H-1B đang trên đường đến trung tâm xử lý của chính phủ tại Laguna Niguel, California, năm 2017. Ảnh: New York Times. Không có hạn ngạch theo từng quốc gia, nhưng khoảng hai phần ba đến ba phần tư số visa rơi vào tay công dân Ấn Độ. Bộ Ngoại giao Ấn Độ cuối tuần qua lên tiếng bày tỏ lo ngại tác động “nhân đạo” của chính sách mới đối với gia đình các lao động H-1B, vốn thường đưa vợ/chồng và con sang Mỹ sống lâu dài bằng visa phụ thuộc.H-1B có thực sự thay thế lao động Mỹ? Hiện có khoảng 730.000 người sở hữu H-1B ở Mỹ - một con số nhỏ so với lực lượng lao động hơn 163 triệu người. Song những người phản đối, phần lớn là các nghị sĩ Cộng hòa ủng hộ ông Trump, cho rằng doanh nghiệp lợi dụng H-1B để tuyển nhân công ngoại quốc chấp nhận lương thấp hơn. Ngược lại, không ít đồng minh của ông Trump trong ngành công nghệ lại phụ thuộc vào H-1B vì khó tìm lao động Mỹ đủ trình độ. Việc áp phí 100.000 USD được dự báo sẽ gây xáo trộn nghiêm trọng, đặc biệt với khu vực công nghệ. Sắc lệnh visa mới của ông Trump được cho là đòn giáng mạnh vào ngành công nghệ vốn phụ thuộc rất nhiều vào lao động nước ngoài. Ảnh: Reuters.Theo quy định, các công ty “phụ thuộc H-1B” phải chứng minh đã tuyển lao động trong nước trước khi xin visa cho người nước ngoài. Doanh nghiệp cũng buộc phải trả lương bằng hoặc cao hơn “mức lương thực tế” của người Mỹ làm cùng vị trí hoặc “mức lương phổ biến” do chính phủ xác định. Dẫu vậy, các vụ việc gây tranh cãi từng xảy ra: năm 2015, khoảng 250 nhân viên công nghệ tại Walt Disney World (Florida) bị cho nghỉ việc và phải huấn luyện người thay thế – là lao động H-1B do một công ty Ấn Độ đưa sang. Trường hợp tương tự cũng xảy ra tại Toys “R” Us và New York Life Insurance. Dữ liệu của Viện Chính sách Kinh tế Mỹ cho thấy năm 2019, khoảng 60% vị trí H-1B có mức trả “thấp hơn đáng kể” so với trung vị địa phương, do Bộ Lao động có quyền rộng rãi trong việc xác định thang lương.Đọc để hiểu rõ hơn lịch sử nước MỹMục Thế giới giới thiệu cuốn sách "Lẽ thường" - cuốn sách của tác giả Thomas Paine được xuất bản lần đầu vào năm 1776 và đã có vai trò quan trọng trong thời kỳ lập quốc của Mỹ. Cho đến hôm nay, cuốn sách vẫn còn nguyên giá trị lịch sử đối với những ai quan tâm đến lịch sử nước Mỹ.