Những trận bão lũ khủng khiếp - Kỳ 7: 28 năm bão Linda, nước mắt vẫn rơi

Khi bài báo này đăng cũng là thời điểm hàng ngàn gia đình miền Tây Nam Bộ đang chuẩn bị nhang khói ngày giỗ chung vì cơn cuồng phong kinh hoàng có tên Linda, tức cơn bão số 5 hoành hành đầu tháng 11-1997.

28 năm đã qua, 28 mùa bão biển và 28 ngày giỗ chung nhưng những người vợ mất chồng, người con mất cha, người già mất bờ vai nương tựa vẫn rưng rưng nước mắt, không thể quên ký ức đau thương.

"Bến không chồng" bên đài tưởng niệm

Gió từ biển vẫn quăng quật vào bờ. Mây đen vần vũ đổ xuống những trận mưa tối trời. Tôi ngồi bên đài bia tưởng niệm ngư dân thiệt mạng vì bão Linda (xã Khánh Hội, huyện U Minh cũ, nay là xã Khánh Lâm, tỉnh Cà Mau) mà nghe người vợ góa chồng nghèn nghẹn nhắc chuyện chị đã làm 28 ngày giỗ chồng không thể trở về từ biển.

"Anh nhìn lên đài bia tưởng niệm có con số ngư dân chết đó! Riêng dòng họ gần của tôi chết 12 người, có nhà chết cả hai con trai lẫn con rể. Còn dòng họ xa thì nhiều lắm, tôi không nhớ hết nổi" - chị Lý Hồng Mận trĩu giọng kể.

Ngày chồng nằm lại dưới đáy biển, chị Mận mới 28 tuổi, đến giờ chị đã tròn 28 năm vẫn làm "hòn vọng phu". Và chỉ riêng bà con ở Khánh Hội này đã có hơn cả trăm phụ nữ góa bụa như vậy. Một số người vượt qua nỗi đau, dần tìm được bờ vai nương tựa làm lại cuộc đời mới. Nhưng nhiều người vẫn như chị Mận, chọn đời góa bụa để thờ chồng và nuôi con.

"Cái tên bến không chồng Khánh Hội" cũng xuất hiện từ ngày định mệnh đó, ngày cơn bão số 5 mang tên Linda xinh đẹp và hạnh phúc của nữ giới.

Vừa nghẹn giọng tâm sự, người đàn bà góa bụa vừa lấy thân mình phụ che chắn gió biển để tôi thắp nhang dưới chân đài tưởng niệm. Trên bia cao có ghi những chữ trĩu lòng người xem: Tưởng niệm đồng bào tử nạn trong cơn bão số 5 làm 128 người chết, mất tích 1.164 người (xem như đã chết), bị thương 601 người, 318 tàu mất tích, 574 tàu hỏng...

"Cà Mau mãi mãi ghi nhớ, biết ơn những đồng bào, bà con ngư dân đã đóng góp mồ hôi, nước mắt góp phần xây dựng quê hương hôm nay đã vĩnh biệt chúng ta".

Tôi không phải là dân vùng biển này nhưng ngay sau ngày định mệnh đó có mặt ở Kiên Giang cũng thấy nhà đổ, tàu chìm, thi thể và nước mắt lẫn trong màn mưa nên phần nào thấu cảm nỗi đau. 28 mùa bão biển đã qua, thời gian không ngắn nhưng cũng chưa phải là dài.

Những "hòn vọng phu" như chị Mận, chị Diệu, chị Hà... ở Khánh Hội vẫn tin rằng xương cốt chồng mình còn nằm đâu đó dưới đáy biển. Biết rằng hầu như không thể nhưng thỉnh thoảng họ vẫn có giấc mơ ngày đưa được xương cốt chồng mình về để vợ con không còn phải ngậm ngùi thắp nhang trên nấm mộ chiêu hồn.

Thấy chúng tôi ngồi trò chuyện bên đài bia tưởng niệm, nhiều người vợ, người cha, người mẹ, người con dần kéo đến. Mỗi người góp thêm một câu chuyện bi thương của mình. Tuy nhiên những con số nặng nề ghi trên đài bia này mới chỉ là của Cà Mau. Cơn cuồng phong Linda còn làm thiệt nặng nề ở nhiều tỉnh khác như Kiên Giang, Bạc Liêu, Bà Rịa - Vũng Tàu...

Có các con số khác nhau về nạn nhân thiệt mạng vì trận bão này. Tại hội thảo diễn ra đầu tháng 11-2017 nhìn lại 20 năm cơn bão Linda, những số liệu đã được đưa ra là bão làm hơn 770 người chết, 2.120 người mất tích (coi như đã chết), 1.230 người bị thương mà chủ yếu là ngư dân...

Tuy nhiên cũng có những ý kiến, kể cả nguồn trong nước lẫn nước ngoài, cho rằng số nạn nhân thiệt mạng có thể cao hơn vì ngư trường này còn có nhiều ngư dân nơi khác như miền Trung đến đánh bắt. Số đồng bào thiệt mạng chủ yếu được thống kê tại các địa phương bị bão nên có thể vẫn chưa đầy đủ.

Trải lòng tại hội thảo, "người trong cuộc" khi đó là ông Lê Huy Ngọ, nguyên bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, vẫn không nguôi xúc động khi nhắc nhớ sự thiệt hại quá khủng khiếp, thậm chí lúc đầu không ai nghĩ có thể đến mức như vậy.

Vị lãnh đạo ngành nông nghiệp và cũng là một trong những "tướng" phòng chống bão thời kỳ ấy nhiều lần ngậm ngùi nói giá như - giá như cơn bão đừng diễn biến quá nhanh, giá như chính quyền cùng nhân dân các tỉnh phía Nam có kinh nghiệm chống bão và đừng chủ quan...

Mắt ửng đỏ, ông Ngọ khi đó kể lúc lãnh đạo Ban phòng chống lụt bão gọi điện cho một lãnh đạo tỉnh duyên hải dưới này thì nhận được câu trả lời rằng phía trong đây làm gì có bão mà ngoài đó cứ hốt hoảng. Vùng biển Tây - Cà Mau làm gì có bão tố nguy hiểm...

Thế rồi ngay sau khi cơn bão càn quét qua, ông Ngọ tức tốc ra Côn Đảo và lặng người chứng kiến cảnh nhà cửa, tàu thuyền tan hoang, thi thể trôi dạt khắp nơi. Tình hình Kiên Giang, Cà Mau còn nghiêm trọng hơn.

Mọi chuyện đã quá muộn rồi!

Nhiều mùa mưa bão đã trôi qua, nhắc lại nỗi đau thương do cơn bão Linda gây ra, nhiều cựu lãnh đạo và giới khoa học đều cho rằng nó như "định mệnh" với người dân khu vực. Phải hơn 100 năm, vùng biển, đất và người cuối nước mới hứng chịu một trận bão kinh hoàng như thế. Không một ai có ý thức và kinh nghiệm chống bão, kể cả các cụ già cao niên nhất.

Trong khi đó, thời điểm năm 1997 nhiều người dân dưới đây còn nghèo, tàu cá nhỏ bé, thiếu máy liên lạc. Nhà cửa thì đa phần cây lá hay mái tôn tạm bợ được vá víu vào nhau bằng những cọng kẽm, cọng lạt dừa sơ sài... Mọi yếu tố như "định mệnh" cho hậu quả bão càng thêm nặng nề.

Đặc biệt, sự "cuồng nộ của ông trời" trong cơn bão Linda này cũng khác thường. Nó diễn biến nhanh đến mức nhiều ngư dân tranh thủ dong tàu ra kiếm ít cá mú lúc biển động rồi chạy về nhưng họ trở tay không kịp.

Theo tài liệu Trung tâm Cảnh báo bão liên hợp (JTWC) Mỹ và Tổng cục Khí tượng thủy văn, cuối ngày 31-10-1997 vùng áp thấp xuất hiện khu vực nam Biển Đông mạnh lên thành áp thấp nhiệt đới, cách quần đảo Trường Sa khoảng 350km về phía đông đông nam và diễn tiến theo hướng tây. Rồi chỉ ít giờ sau, vào trưa 1-11-1997, áp thấp nhiệt đới này đã mạnh lên thành bão số 5 có tên Linda và tiếp tục mạnh thêm.

Trưa 2-11 bão càn quét qua Côn Đảo với cấp 10-11, gió giật trên 12, đến đêm cùng ngày đã ập xuống vùng biển và duyên hải Bạc Liêu - Cà Mau. Lúc này bão Linda mạnh còn khoảng cấp 10, giật trên cấp 11, nhẹ hơn một số trận bão gần đây ở miền Trung và miền Bắc nhưng vẫn đủ sức phá tan hoang tàu bè, nhà cửa sơ sài của người dân khu vực năm 1997.

Tuy nhiên điều khủng khiếp nhất chính là số nạn nhân thiệt mạng, lớp ngư dân chết trên tàu đang đi đánh cá, lớp chết ngay lúc ngủ trong tàu đã vào bến neo đậu, thậm chí còn nhiều người chết cả trên bờ vì nhà sập, cây ngã đổ, mái tôn bay phạt trúng.

Ở An Thới, Phú Quốc có gia đình chết cả ba người lớn nhỏ vì bị cây gòn cổ thụ đổ sập vào nhà đúng vị trí giường ngủ. Sáng hôm sau sân Đồn biên phòng 696, Sông Đốc, Cà Mau vốn đẹp bình yên đã nhuốm màu tang thương khi hàng chục thi thể nạn nhân chết trên biển được đưa về nằm tạm và càng lúc càng nhiều hơn...

********************

"Giá như lúc đó chúng tôi có kinh nghiệm phòng chống bão, sẽ làm quyết liệt hơn, sẽ sớm huy động bộ đội, công an vào cuộc để đồng bào đỡ thiệt hại".

>> Kỳ tới: Bài học đắt giá sau cơn cuồng phong đau thương