Sống theo nhịp động đất riết... quen

Sau hàng loạt trận rung lắc xảy ra hết năm này qua tháng nọ, người dân "bơ đi mà sống" bởi chẳng có cách nào ngăn chặn được...

Sau cả ngàn trận động đất xảy ra các năm qua, đến nay người dân vùng tâm chấn Măng Bút (Quảng Ngãi) đã học cách sống chung với rung lắc bất ngờ từ lòng đất. Tuy nhiên, với những "trận trở mình dữ dội" của đất, bà con vẫn không khỏi giật mình, hoảng hốt bỏ chạy.

Những ngày trung tuần tháng 10, động đất liên tiếp xảy ra, có ngày tận 25 đợt lớn nhỏ ở vùng tâm chấn Măng Bút. Trên con đường tỉnh lộ 676 đang nâng cấp mù mịt bụi, người dân vẫn đều đặn lên nương, xuống chợ, như thể những cơn rung chấn chưa từng xảy ra.

Quen với rung chấn của động đất

Ngồi trước mái hiên sau cơn mưa chiều, anh A Mới (thôn Đắk Lúp, xã Măng Bút, Quảng Ngãi) nhắc đến động đất mà khuôn mặt tỉnh bơ: "Quá quen rồi". Anh Mới nói và nhớ lại chừng 4 năm trước, những rung chấn đầu tiên xảy ra, bà con hớt hải tháo chạy khỏi nhà.

Càng về sau, rung chấn càng nhiều, người dân cũng dần quen, nhất là chính quyền tuyên truyền, giải thích cho người dân hiểu mức độ ảnh hưởng của các đợt rung chấn không quá lớn, người dân dần chọn cách sống chung.

"Sợ cũng vậy, không sợ cũng vậy, thôi thì cứ sống, tới đâu thì tới" - anh Mới nói tỉnh queo.Trong lời kể của anh, người dân vùng tâm chấn đã chấp nhận động đất là một phần cuộc sống. Điều lo lắng nhất là sợ lúc đi rẫy, chẳng may rung lắc mạnh, đá trên đồi lăn xuống thì nguy hiểm. Còn ở nhà, rung lắc lâu hoặc mạnh thì bỏ chạy ra sân.

Ngược tỉnh lộ 676 về lại trung tâm xã, chúng tôi gặp chị Y Mó (thôn Vác Ynhong, xã Măng Bút) đang tuốt lúa. Nghỉ tay trò chuyện, chị Y Mó cho biết động đất xảy ra liên tục các năm, đến nay gia đình chị đã quen với rung lắc. "Nếu rung mạnh thì chạy ra chỗ trống, còn rung nhẹ thì cứ làm việc bình thường. Động đất diễn ra nhanh, nhiều khi vừa giật mình chưa kịp sợ thì đã yên rồi" - chị Mó nói rồi tiếp tục công việc.

Núi vẫn im lìm giữa buổi chiều khuất nắng, những bóng người phía xa xa đang xuống đồi về nhà sau một ngày bám rẫy. Chúng tôi đến thôn Kô Chắt, xã Măng Bút - nơi ghi nhận thiệt hại sau trận động đất mạnh 4,9 độ ngày 6-10-2025 và một số hư hại đã xảy ra.

Trường phổ thông dân tộc bán trú cấp 1-2 Măng Bút 2 bị nứt tường và phần móng ở bốn phòng của khối nhà bán trú. Thầy Nguyễn Văn Đức, Hiệu trưởng trường, cho biết toàn bộ mái ngói trên nhà hai tầng bị xô lệch nghiêm trọng, nhiều viên ngói nóc vỡ rơi xuống. Thầy Đức lo chẳng may có trận động đất mạnh nữa xảy ra, mái ngói sẽ đổ sụp.

Giảng dạy ở miền sơn cước đã khổ, thêm cảnh động đất triền miên khiến nỗi lo của thầy cô giáo nơi đây nhân đôi. Với kinh nghiệm mấy năm nghe "lòng đất thịnh nộ", thầy Đức bảo trận động đất 4,9 độ vừa lớn vừa diễn ra lâu hơn những trận động đất nhẹ, nên thiệt hại vật chất nhà trường là khó tránh khỏi.

Để công tác giảng dạy diễn ra ổn định, thầy Đức nói: "Chúng tôi thường xuyên lồng ghép nội dung tuyên truyền, hướng dẫn ứng phó khi có động đất. Nhờ đó học sinh bình tĩnh hơn, không hoang mang khi xảy ra rung chấn. Bây giờ giáo viên, học sinh đều quen rồi".

Sống chung nhưng vẫn sợ

Sau hàng loạt trận rung lắc xảy ra hết năm này qua tháng nọ, người dân "bơ đi mà sống" bởi chẳng có cách nào ngăn chặn được. Dẫu vậy, nỗi sợ vẫn chưa khi nào biến mất, nhất là những trận động đất cường độ mạnh.

Nhắc đến "cơn thịnh nộ" 4,9 độ xảy ra lúc 1 giờ 29 phút rạng sáng 6-10, chị Phạm Thị Mai, hộ kinh doanh tạp hóa ở thôn Kô Chắt, nhún vai nói: "Quen thì quen đấy, nhưng bảo không sợ là nói dối. Dạo gần đây động đất dày quá, thêm nữa là lắc mạnh. Như đợt 4,9 độ, đang ngủ thì cả nhà phải bật dậy chạy ra ngoài, hú vía".

Người phụ nữ chọn định cư giữa núi thẳm chẳng nhớ đã bao nhiêu lần "tháo chạy" vì động đất. Gần như đó là phản xạ tự nhiên. Chị Mai bảo ở đây càng về khuya càng yên tĩnh, nên động đất kèm theo tiếng nổ trong lòng đất nghe rõ lắm. "Có trận cảm giác như nổ ở dưới chân mình, bùng một phát kéo sau đó là tiếng ầm ầm ở trong lòng đất rất kinh khủng" - chị Mai lại nhún vai.

Vùng tâm chấn vây lấy hai xã Măng Bút và Măng Ri, còn mức độ ảnh hưởng thì diện rộng hơn. Chị Vũ Thị Ánh Nguyệt, trú thôn Vi Xây, xã Măng Đen, nói vui: "Cứ Măng Bút, Măng Ri hắt hơi thì Măng Đen xổ mũi". Chị Nguyệt khẳng định tất cả những trận động đất xảy ra chị điều cảm nhận được. Không cần xem thông tin, chỉ cần nghe người "rợn rợn" là cũng đoán được độ rung lắc dưới 4 độ hay trên 4 độ.

"Động đất lớn nhỏ mình cảm nhận được liền. Như trận 4,9 độ rạng sáng ngày 6-10 vừa qua, tôi tỉnh dậy la hét khi cửa nhà kêu cọt kẹt, tôn kêu rào rào. Tôi nói với người nhà trận này hơn 4 độ, y chang luôn. Tối đó, tôi thức đến gần sáng mới ngủ lại được" - chị Nguyệt nói.

Theo người dân và chính quyền địa phương, phần lớn nhà ở của bà con là nhà sàn bằng gỗ truyền thống nên ít bị ảnh hưởng. Nhà gỗ có kết cấu linh hoạt, có độ co giãn tốt; còn nhà xây kiên cố thì dễ bị nứt tường, rạn nền khi xảy ra rung chấn. Nghĩ lại hay, ở đây toàn đồng bào thiểu số khó khăn, đa phần là nhà gỗ, nên rung lắc cũng ít ảnh hưởng.

Ông Đỗ Thanh Trà - Chủ tịch UBND xã Măng Bút - cho biết thời gian qua xã ghi nhận nhiều rung chấn, dù không thiệt hại về người nhưng ảnh hưởng đến tâm lý nhân dân. Xã đã tăng cường tuyên truyền nâng cao nhận thức, hướng dẫn người dân kỹ năng phòng tránh và xử lý khi có động đất.

UBND xã cũng đã giao cán bộ chuyên môn liên hệ với Viện Vật lý địa cầu nắm thông tin và hướng dẫn người dân cách ứng phó. Đồng thời yêu cầu các trường tổ chức tuyên truyền, lồng ghép nội dung về động đất trong các buổi ngoại khóa... nên bà con giờ phần nào bình tĩnh hơn.

Giữa những đợt rung lắc bất ngờ từ lòng đất, người dân Măng Bút vẫn bền bỉ sống và làm việc. Họ đã học cách bình tĩnh trước những "cơn thở mạnh" của đất, tin rằng đất trời rồi cũng yên lại để họ tiếp tục cuộc sống thường ngày ở núi rừng quê hương.