Đòn tập kích chưa từng có của Israel vào ban lãnh đạo Hamas ở Qatar

Chiều 9/9, thủ đô Doha của Qatar rung chuyển bởi một cuộc tấn công bất ngờ. Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF) và Cơ quan An ninh Israel (ISA) đã thực hiện chiến dịch không kích nhằm vào một khu phức hợp được cho là nơi các lãnh đạo cấp cao Hamas đang gặp mặt, nằm ngay trong khu dân cư sầm uất.

Israel trong nhiều tháng qua đã liên tục tiến hành các cuộc tập kích, ám sát táo bạo nhắm vào lãnh đạo chính trị nhiều nơi ở Trung Đông, nhưng chưa từng tấn công mục tiêu trên lãnh thổ Qatar, một quốc gia có chủ quyền và là đồng minh thân cận của Mỹ ở khu vực.

Hãng thông tấn Reuters dẫn lời các quan chức cấp cao Israel cho biết một trong các mục tiêu Tel Aviv nhắm tới là Khalil al-Hayya, lãnh đạo Hamas ở Gaza kiêm trưởng đoàn đàm phán ngừng bắn tại Doha.

Vụ tấn công diễn ra ngay sau khi Lữ đoàn al-Qassam, cánh vũ trang của Hamas, nhận trách nhiệm về vụ xả súng làm 6 người thiệt mạng tại một trạm xe buýt ở ngoại ô Jerusalem hôm 8/9. Theo hai quan chức tại Tel Aviv, tòa nhà bị không kích được tình báo Israel xác định là nơi ban lãnh đạo Hamas thường xuyên họp mặt. Họ thậm chí còn đặt mật danh cho địa điểm này là "Ngày Phán xét".

Thủ tướng Benjamin Netanyahu tuyên bố Israel "chịu hoàn toàn trách nhiệm" về vụ không kích chưa từng có tiền lệ này nhằm vào các lãnh đạo Hamas ở Qatar. "Hành động ngày hôm nay nhằm vào các thủ lĩnh Hamas là một chiến dịch hoàn toàn độc lập của Israel. Israel khởi xướng, Israel thực hiện nó và Israel chịu hoàn toàn trách nhiệm", ông nhấn mạnh.

Ông cũng tiết lộ đã ra lệnh chuẩn bị chiến dịch sau khi xảy ra vụ xả súng ở Jerusalem, cũng như vụ xe tăng Israel ở Dải Gaza bị nhắm mục tiêu làm 4 binh sĩ thiệt mạng. Xác định được "cơ hội tác chiến" thích hợp vào trưa 9/9, Thủ tướng và Bộ trưởng Quốc phòng Israel Katz đã "bật đèn xanh" để IDF thực hiện vụ tập kích.

Các video tại hiện trường cho thấy khói đen bốc lên từ một khu phức hợp cạnh trạm xăng Woqod trên đường Wadi Rawdan, gần quận West Bay Lagoon, phía bắc trung tâm Doha. Nhân chứng cho hay họ nghe thấy nhiều tiếng nổ lớn.

Theo truyền thông Israel, 15 tiêm kích tham gia chiến dịch và khai hỏa hơn 10 quả đạn. Các chiến đấu cơ cần tiếp nhiên liệu trên không để thực hiện cuộc tấn công tầm xa này và tất cả đều nhắm vào một mục tiêu duy nhất ở Doha.

CNN dẫn lời hai nguồn tin từ Israel cho hay giới chức quân sự đã chuẩn bị chiến dịch trong nhiều tháng, nhưng quá trình lập kế hoạch mới được đẩy nhanh vài tuần gần đây.

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Qatar cho biết cuộc tấn công nhắm vào các khu nhà dân, nơi ở của một số thành viên thuộc văn phòng chính trị Hamas. Ông đồng thời lưu ý Qatar không được phía Israel thông báo trước về kế hoạch, thêm rằng họ chỉ biết thông tin, do một quan chức Mỹ cung cấp, đúng vào lúc Israel không kích Doha.

Theo một quan chức Qatar giấu tên, các đại diện Hamas đã gặp Thủ tướng Qatar hôm 8/9 để thảo luận về đề xuất ngừng bắn ở Gaza của Tổng thống Mỹ Donald Trump. Nhóm lên kế hoạch họp vào ngày 9/9 tại Doha để tiếp tục thảo luận về đề xuất này.

Trong tuyên bố sau cuộc tấn công, Hamas cũng cho biết các thành viên cấp cao của nhóm đã bị tập kích trong lúc đang bàn bạc về đề xuất từ Tổng thống Mỹ. "Những nỗ lực ám sát hèn nhát như vậy sẽ không thể làm thay đổi lập trường và yêu cầu rõ ràng của chúng tôi", nhóm khẳng định.

Hamas tuyên bố họ chỉ đồng ý ngừng bắn ở Dải Gaza nếu Israel rút hoàn toàn quân đội, đồng thời cho phép viện trợ vào khu vực không giới hạn. Thủ tướng Netanyahu trong khi đó nói rằng Israel sẵn sàng kết thúc chiến dịch nếu Hamas thả tất cả con tin còn lại, giải giáp vũ khí và phi quân sự hóa Dải Gaza, những điều kiện mà Hamas công khai phản đối.

Nhóm thừa nhận 5 thành viên đã thiệt mạng vì đòn không kích từ Israel, trong đó có con trai trưởng đoàn đàm phán al-Hayya. Dù vậy, Hamas khẳng định các lãnh đạo cấp cao vẫn sống sót và Tel Aviv đã thất bại trong nỗ lực triệt hạ toàn bộ phái đoàn đàm phán của nhóm.

"Không còn nghi ngờ gì nữa, cuộc tấn công là bằng chứng cho thấy Thủ tướng Netanyahu và chính phủ của ông ấy không muốn đạt được bất kỳ thỏa thuận hòa bình nào", một đại diện Hamas nói.

Tổng thống Trump cho biết ông đã cố gắng ngăn cuộc tấn công của Israel nhưng "đáng tiếc là quá muộn". "Tôi coi Qatar là đồng minh vững chắc cũng như người bạn của Mỹ và cảm thấy rất tệ về địa điểm xảy ra vụ tấn công", Tổng thống Mỹ nói, song nhấn mạnh loại bỏ lực lượng Hamas vẫn là "mục tiêu xứng đáng".

Các quan chức Israel lâu nay vẫn đe dọa sẽ hạ các lãnh đạo Hamas có liên quan đến cuộc đột kích lãnh thổ nước này hồi tháng 10/2023, sự kiện châm ngòi cho xung đột ở Dải Gaza.

Một tuần trước, trung tướng Eyal Zamir, tham mưu trưởng quân đội Israel, đã ngụ ý rằng Tel Aviv không chỉ tập trung tấn công Hamas ở Dải Gaza mà còn nhắm vào các thành viên cấp cao của nhóm này ở những khu vực rộng lớn hơn.

"Chúng tôi đang hoạt động trên khắp Trung Đông. Hamas sẽ không có nơi nào ẩn náu. Bất cứ nơi đâu chúng tôi tìm thấy họ, dù là cấp cao hay cấp thấp, chúng tôi sẽ tấn công tất cả, mọi lúc", ông tuyên bố.

Hồi tháng 5, Bộ trưởng Quốc phòng Katz đích thân phát đi thông điệp cảnh báo tới al-Hayya, người thường xuyên có mặt tại Qatar. Trong một bài đăng trên mạng xã hội X, Tổng thống Israel Isaac Herzog cho rằng việc nhắm mục tiêu vào ban lãnh đạo Hamas là "quan trọng và đúng đắn". Ông sau đó cũng lên án al-Hayya, song không xác nhận quan chức Hamas này là mục tiêu trực tiếp của Tel Aviv.

Đòn tập kích mới nhất của Israel vào Qatar là vụ tấn công đầu tiên được biết đến nhằm vào một quốc gia Arab Vùng Vịnh. Giới phân tích đánh giá động thái trên sẽ gây rủi ro đáng kể cho nỗ lực đàm phán ngừng bắn ở Gaza, đồng thời khiến các quốc gia Arab cảm thấy lo ngại hơn về những cam kết an ninh từ Mỹ, đồng minh thân cận với Israel.

"Tôi sẽ không ngạc nhiên nếu sự việc vừa qua khiến cho quá trình hòa giải đi vào bế tắc", Hasan AlHasan, chuyên gia cấp cao về chính sách Trung Đông tại Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế (IISS), trụ sở ở London, Anh, cho hay.

"Toàn bộ cấu trúc ngoại giao mà chúng ta đã xây dựng vừa sụp đổ", Ghaith al-Omari, chuyên gia tại Viện Chính sách Cận Đông Washington, nhận định.

Việc Israel sẵn sàng tấn công vào thủ đô Qatar bất chấp thông lệ và quy tắc quốc tế còn có thể làm suy yếu nỗ lực lâu nay của nước này trong việc xây dựng quan hệ với các quốc gia Arab Vùng Vịnh, những bên mà họ coi là đồng minh tiềm năng nhằm chống lại Iran.

"Cuộc tập kích càng làm sâu sắc thêm cảm nhận trong khu vực rằng Israel đang trở thành một nhân tố gây bất ổn", al-Omari nói.

Vũ Hoàng (Theo CNN, BBC, Washington Post, Reuters, AFP)