Họa sĩ Đỗ Chung và người đàn bà từ phía mặt trời

'Còn vẽ là còn khỏe, không vẽ chắc đã chết rồi!' - họa sĩ Đỗ Chung cười nhẹ tênh. Bằng tinh thần sáng tạo bền bỉ bất chấp tuổi tác, bệnh tật đó, ông tiếp tục gây bất ngờ với triển lãm cá nhân Người đàn bà từ phía mặt trời.

Triển lãm Người đàn bà từ phía mặt trời vừa trưng bày tại Hội Mỹ thuật TP.HCM, gây ấn tượng cả về tác phẩm lẫn sức sáng tạo đáng kinh ngạc của người họa sĩ gần 80 tuổi. Ông vẽ toàn bộ tranh chỉ trong 10 ngày.

Hỏi họa sĩ Đỗ Chung đây là triển lãm thứ mấy trong chuỗi triển lãm về "Người đàn bà..." của mình? Họa sĩ bảo không nhớ nổi. Ông cứ thế vẽ bằng tình yêu nghệ thuật không mệt mỏi, để sống và tiếp tục lên tiếng cho người đàn bà - cảm hứng sáng tạo xuyên suốt cả đời ông.

Họa sĩ Đỗ Chung vẽ để còn sống

Ở tuổi 78, họa sĩ Đỗ Chung đã yếu hơn sau nhiều năm chống chọi với bệnh tật nhưng mỗi lần bắt đầu một loạt tranh mới, ông như bước vào một trạng thái khác.

Vẫn vóc dáng gầy gò, lặng lẽ nhưng ông có thể đứng vẽ miệt mài không ăn uống, không nghỉ ngơi từ khuya đến sáng, quên cả bệnh tật, quên hết thời gian.

Chỉ trong 10 ngày, ông hoàn thành một mạch 40 bức sơn dầu khổ lớn, chọn 37 bức để trưng bày. Trong đó có hai bức khổ 2 x 5m, ông vẽ suốt 6 tiếng từ 2h khuya đến 8h sáng vì ban đêm mát, màu lên đẹp hơn.

Vẫn là sơn dầu, vẫn là trừu tượng nhưng loạt tranh lần này mang đến nhiều cảm xúc mới, "sáng" hơn, trẻ trung hơn. Tranh ít trừu tượng và "có hình" hơn nhưng những chiều sâu đa tầng không gian gợi mở ra lại càng sâu thăm thẳm.

Họa sĩ Đỗ Chung không có xưởng vẽ, ở đâu ông cũng vẽ được. Với ông vẽ đã là thói quen, là cách ông thở, sống và cần mẫn đi qua những tháng ngày cuối đời như tằm nhả hết tơ.

Ông vẽ như hành thiền bằng cọ, vẽ để quên bệnh tật và sẽ tiếp tục đến khi nào không còn sức vẽ nữa.

Mấy chục năm cầm cọ, người đàn bà luôn là cảm hứng bất tận của Đỗ Chung. Lần này người đàn bà ấy vẫn hướng tới mặt trời, như một biểu tượng thầm lặng mà bền bỉ, mong manh mà mãnh liệt, kiên cường vượt khó để vươn đến khát vọng của chính mình.

"Thế giới vẫn chưa coi trọng đàn bà. Nhìn kỹ vào cuộc sống của họ sẽ thấy họ khổ nhiều. Tiếng nói của họ không được quan tâm. Tôi muốn giải phóng họ, đặt họ ở đúng vị trí "một nửa của thế giới" - ngang bằng và không thua kém gì nam giới" - họa sĩ Đỗ Chung khẳng định.

Ông không vẽ để miêu tả người đàn bà mà nói thay nỗi lòng họ. Để người xem tự đối diện và cảm nhận bằng chính trải nghiệm của riêng mình thông qua ánh sáng, bố cục, mảng màu.

Một cuộc rong chơi chưa dứt

GS-TS, Nhà điêu khắc Nguyễn Xuân Tiên, chủ tịch Hội Mỹ thuật TP.HCM, từng nhận xét dù cao tuổi, tranh của Đỗ Chung luôn rất trẻ, là xu hướng của nghệ thuật hiện đại.

Còn theo họa sĩ Nguyễn Duy Nhựt, đây là triển lãm đặc biệt nhất của họa sĩ Đỗ Chung, không phô diễn kỹ thuật mà đi sâu vào nội tâm như một dạng thức thiền, nơi mỗi bức tranh mở ra nhiều chiều không gian, vừa trừu tượng biểu hiện vừa siêu thực.

Loạt tranh lần này sáng hơn, trẻ hơn như chính tinh thần họa sĩ thời gian gần đây, không còn u uẩn, nặng trĩu mà nhẹ nhõm, tích cực, an lành.

Một số tranh có thể khiến họa sĩ trẻ phải ngỡ ngàng, khó tin là của một họa sĩ gần 80 tuổi. Ông đã đến giai đoạn không còn kỹ thuật mà là công lực, không phải "chín muồi" mà là tuyệt kỹ.

Tài tình của ông là trên nền sơn dầu ướt, ông dùng bay lấy nét, những nét lớn nhưng lại lấy ra tạo hình rất mượt mà, tinh tế. Một số bức xứng đáng là tuyệt tác.

Không gian triển lãm lần này tại Hội Mỹ thuật TP.HCM cũng được Đỗ Chung và đồng nghiệp đánh giá tốt hơn nhiều so với những lần trước tại Bảo tàng Mỹ thuật TP.HCM.

Những hỗ trợ từ Hội Mỹ thuật mang đến một phòng tranh với ánh sáng vừa đủ, tranh treo đúng chuẩn, bố trí hợp lý, không gian phù hợp để người xem tĩnh lặng đối thoại với tranh.

Khán giả ở đây cũng "chuẩn" hơn vì thực sự là những người tìm đến vì tranh, không vì sự kiện. Đặc biệt, Đỗ Chung vui vì có rất nhiều bạn trẻ đã tìm đến và xem tranh rất kỹ.

Họa sĩ Lương Xuân Đoàn ví tranh của Đỗ Chung như "cuộc rong chơi khó dứt của tâm thức, nơi người đàn bà siêu hình vẫn đang đi tìm để đi tới mặt trời" và "Đỗ Chung vẫn bình dị mà đằm thắm với mắt, môi cười trời định. Con đường xa của sáng tạo nghệ thuật khó cản những bước chân khó mỏi...".

Không ai dám nói chắc điều gì. Họa sĩ Đỗ Chung cũng chỉ khẽ khàng: "Tôi sẽ cố vẽ thêm một cuộc nữa, ở Sài Gòn, cuối năm hoặc đầu năm sau. Tôi cũng nhớ Sài Gòn lắm".

Một số hình ảnh tại triển lãm Người đàn bà từ phía mặt trời: