Giới xuất bản Mỹ 'lao đao' vì mất nguồn tài trợ

Nhiều nhà xuất bản Mỹ lo ngại về tương lai xuất bản văn học tại nước này sau khi Quỹ Quốc gia Hỗ trợ Nghệ thuật (NEA) hủy bỏ hàng loạt gói tài trợ cho các đơn vị xuất bản.

Tháng 5, Tổng thống Trump công bố dự thảo ngân sách, trong đó đề xuất "xóa sổ" một số cơ quan văn hóa, bao gồm Quỹ Quốc gia hỗ trợ nghệ thuật (National Endowment for the Arts, viết tắt là NEA).

Ngay sau đó, NEA đã hủy bỏ các khoản tài trợ cho hàng trăm tổ chức phi lợi nhuận, theo Publishers Weekly đưa tin. Tổng số tiền tài trợ này lên tới 1,2 triệu USD, dự định phân bổ cho 51 nhà xuất bản độc lập và tổ chức văn học. Nhiều khoản tài trợ có mục đích hoàn trả một phần chi phí cho các dự án đã triển khai nên việc cắt giảm tài trợ đã khiến các nhà xuất bản chịu khoản thâm hụt lớn hơn dự kiến.

Quỹ Quốc gia hỗ trợ nghệ thuật (National Endowment for the Arts) hủy bỏ khoản tài trợ tổng 1,2 triệu USD, dự định phân bổ cho 51 tổ chức tại Mỹ. Ảnh: The New York Times.

“Nếu không có tiền tài trợ, chúng tôi sẽ gặp nhiều khó khăn hơn nếu muốn làm dự án đủ sức giành giải thưởng, hay dự án có độ rủi ro lớn”, ông Will Evans, đại diện nhà xuất bản Deep Vellum tại Dallas, đơn vị đã mất khoản tài trợ 20,000 USD, cho biết, “Tôi cho rằng hậu quả của việc này chưa thể thấy ngay nhưng giới xuất bản sẽ đánh mất các dịch giả trẻ, nhà văn trẻ. Nhiều cuốn sách sẽ không thể ra đời vì không có các điều kiện hỗ trợ trong giai đoạn đầu”, ông chia sẻ thêm.

Ông CJ Evans, tổng biên tập của Two Lines Press tại San Francisco cũng đồng tình. Ông nhận định: “Với các nhà xuất bản như chúng tôi, khoản tài trợ giúp tổ chức phần nào ổn định hoạt động vì các khoản này giúp giảm thiểu rủi ro. Có tài trợ nghĩa là chúng tôi có thể thử nghiệm các dự án mới, các dự án khó đoán trước có thành công hay không trên thị trường”.

Công ty mẹ của Two Lines Press, Trung tâm Nghệ thuật Dịch thuật (Center for the Art of Translation), đã bị hủy bỏ khoản tài trợ tới 45.000 USD.

Nhiều nhà xuất bản khác cũng cho biết các khoản tài trợ từ NEA không đơn thuần mang lại lợi ích tài chính mà còn giúp các đơn vị này khẳng định uy tín, từ đó giúp họ lại nhận thêm nhiều nguồn tài trợ. Ông Daniel Slager, Giám đốc Milkweed Editions tại Minneapolis, cho biết đơn vị này nhờ uy tín của NEA mà nhận được thêm nhiều tài trợ tại địa phương và tài trợ từ các cá nhân. Milkweed đã nhận tài trợ của NEA trong suốt 20 năm qua. Khoản tài trợ 50.000 USD mới đây bị hủy bỏ, đáng ra được dùng cho hoạt động phát hành của 7 cuốn sách. “Tạm thời năm nay, mọi thứ vẫn ổn. Nhưng 5 năm, 10 năm nữa thì chẳng biết ra sao”, ông Slager quan ngại.

Nhiều nhà xuất bản chia sẻ chung lo lắng với ông Slager. Khoản cắt giảm tài trợ này có thể khiến các đơn vị xuất bản buộc phải thu hẹp quy mô hoạt động trong năm tới. Biên tập viên Marine Cornuet của nhà xuất bản Ugly Duckling Presse tại Brooklyn cho biết số tiền tài trợ từ NEA có thể tương đương với lương cả năm của một nhân viên bán thời gian hoặc chi phí thuê mặt bằng của một tháng, hoặc tương đương chi phí cho cả một mùa sách (khoảng 8 đầu sách).

NEA là tổ chức duy nhất tài trợ cho các dự án văn chương tại tất cả bang của Mỹ. Nhiều sáng kiến của tổ chức này, ví dụ dự án "NEA Big Read", dự án hợp tác với tổ chức Arts Midwest để tài trợ các chương trình đọc sách cộng đồng, đã đưa sách và sự kiện sách tiếp cận được độc giả khu vực nông thôn. NEA còn tài trợ cho Hội đồng Nghệ thuật của các bang tại Mỹ, nên nếu NEA bị giải thể, các tổ chức này cũng chịu ảnh hưởng theo.

Bà Reid, đại diện một đơn vị xuất bản tập trung vào các tác giả miền Nam nước Mỹ, chia sẻ rằng nguồn tài trợ này rất quan trọng, đặc biệt với một đất nước có sự chênh lệch về nguồn tài trợ nghệ thuật giữa các địa phương. “Văn học cần có sự đa dạng về tính địa phương”, bà chia sẻ. “Rất có thể văn học sẽ mất đi tính đa dạng khi nguồn tài trợ quốc gia không còn nữa. Các bang có đời sống văn học và mạng lưới hỗ trợ văn học yếu, càng dễ dàng bị tụt hậu”, bà nhấn mạnh.

Hiện tại, các nhà xuất bản có thể bù đắp khoản cắt giảm tài trợ từ NEA bằng những nguồn tài trợ khác. Tuy nhiên nếu NEA bị xóa bỏ hoàn toàn, các tổ chức xuất bản phi lợi nhuận chưa rõ phải ứng biến ra sao trong tình thế này.