Giáo viên thêm tự tin, yêu nghề nhờ sách giáo khoa của NXB Giáo dục Việt Nam

Nói đến sách giáo dục, nhà giáo trên cả nước đặt niềm tin đặc biệt vào những sản phẩm của Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam bởi sự chỉn chu mà vẫn gợi mở cho những sáng tạo, tìm tòi để nâng cao chất lượng từng bài học của cả thầy và trò. Đó cũng là điều giúp nhà giáo thêm tự tin, yêu nghề…

Những cuốn sách là điểm tựa để thầy trò đổi mới, sáng tạo

Chỉ sau một học kỳ đầu tiên, tại Trường tiểu học Bích Sơn (tỉnh Bắc Giang), hầu như gọi bất kỳ học sinh lớp 1 nào, các em cũng tự tin đọc khá trơn tru một đoạn văn dài gần chục câu với khoảng hơn 100 tiếng trong sách giáo khoa Tiếng Việt của Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam.

Cô Vũ Thanh Lam, giáo viên dạy lớp 1 tại trường này, cho hay hầu hết 35 học sinh của lớp cô đến thời điểm này đã có thể đọc trơn một đoạn văn, tự tin chia sẻ hiểu biết của mình và khi có nhu cầu thảo luận nhóm thì các con cũng đã quen với cách làm…

Đó là nhờ thiết kế khoa học, dễ hiểu, dễ nhớ của sách giáo khoa. "Học sinh hiểu bài, hào hứng với mỗi giờ học là động lực lớn nhất với giáo viên trong hành trình đổi mới giáo dục phổ thông", cô Lam chia sẻ.

Dù hiểu rằng, khi thực hiện Chương trình giáo dục phổ thông 2018, sách giáo khoa không phải là pháp lệnh nhưng với giáo viên trên cả nước, điểm tựa chính trong mỗi giờ lên lớp vẫn là những cuốn sách giáo khoa.

Cô Trần Thị Hằng, Hiệu trưởng Trường tiểu học Châu Thắng (xã Châu Tiến, tỉnh Nghệ An), cho biết nhà trường hiện sử dụng chủ yếu là bộ sách "Kết nối tri thức với cuộc sống" của Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam. "Đây là bộ sách có nhiều điểm nổi bật, ví dụ như được biên soạn khoa học, logic, trình bày hợp lý, đặc biệt ở môn Toán theo hướng đồng tâm, giúp học sinh nắm chắc kiến thức nền và phát triển tư duy tuần tự", cô Hằng chia sẻ.

Theo cô Hằng, các chủ đề trong nhiều môn học của bộ sách được sắp xếp theo mùa, gắn với đời sống thực tế, khiến bài học trở nên gần gũi, sinh động hơn. Bộ sách cũng thể hiện rõ tính chính xác, khoa học trong từng bài học, tạo thuận lợi cho giáo viên khi đứng lớp.

Ông Phạm Đức Hằng Phong, Hiệu trưởng Trường Phổ thông dân tộc bán trú Trung học cơ sở Ma Lé (xã Lũng Cú, tỉnh Tuyên Quang), cho hay bộ sách giáo khoa "Kết nối tri thức với cuộc sống" được nhiều cơ sở giáo dục tại Lũng Cú lựa chọn vì nội dung dễ hiểu, gắn với thực tế. Cùng với đổi mới phương pháp dạy học, bộ sách giáo khoa này đã giúp học sinh chủ động hơn, mạnh dạn hơn, rèn ý thức, nền nếp tốt hơn.

Cô Lê Thị Diễm Nghiên, giáo viên môn Địa lý, Trường THCS Chương Dương (TP.Hà Nội), cho biết trước khi đưa ra quyết định lựa chọn bộ sách giáo khoa để giảng dạy trong nhà trường, ban giám hiệu cùng tổ chuyên môn đã dành thời gian nghiên cứu, tìm hiểu và đánh giá kỹ lưỡng từng bộ sách.

Theo đánh giá của cô Diễm Nghiên, so với sách giáo khoa cũ, kiến thức phân môn địa lý trong sách giáo khoa Lịch sử và Địa lí, sách Kết nối tri thức với cuộc sống, không chỉ cập nhật nội dung theo hướng hiện đại, gần gũi với thực tiễn, mà còn chú trọng phát triển năng lực tư duy, phân tích và ứng dụng của học sinh thông qua các hoạt động học tập đa dạng, trực quan.

Đặc biệt, mạch kiến thức được tổ chức logic, liên kết chặt chẽ giữa các lớp học, giúp giáo viên thuận lợi trong quá trình tổ chức dạy học, mặt khác cũng giúp học sinh dễ dàng tiếp cận, củng cố và mở rộng kiến thức một cách tự nhiên, hiệu quả.

Điển hình như trong sách Lịch sử và Địa lí 9, nội dung phân môn Địa lí vẫn giữ được nền tảng kiến thức cơ bản, gồm phần địa lí dân cư, địa lí các ngành kinh tế hay sự phân hóa lãnh thổ. Những chủ đề này giúp học sinh tiếp tục bám sát mạch kiến thức xuyên suốt từ các lớp trước, đảm bảo tính hệ thống, liền mạch và không gây "đứt gãy" trong quá trình học tập.

Hướng đến khả năng tự học của học sinh

Cùng nhận xét về ưu điểm trong sự đổi mới của sách Kết nối tri thức với cuộc sống, cô Hoàng Tuệ Minh, giáo viên tổ Văn - Sử, Trường THCS Giảng Võ (TP.Hà Nội), cho rằng những cải tiến về mặt hình thức và nội dung trong sách giáo khoa mới đã mang lại nhiều thuận lợi, thay đổi tích cực cho cả giáo viên và học sinh.

Trước hết, bố cục và hình thức trình bày của sách rất khoa học, hiện đại và bắt mắt. Các bài học được thiết kế rõ ràng, có phần mở đầu định hướng mục tiêu, phần triển khai hợp lý với các hoạt động đọc - hiểu - viết được lồng ghép tự nhiên, hài hòa.

Bên cạnh đó, sách còn được trình bày sinh động với hệ thống hình ảnh minh họa phong phú, màu sắc hài hòa, phù hợp với lứa tuổi, giúp học sinh dễ tiếp cận và hứng thú hơn khi học ngữ văn.

Theo cô Tuệ Minh, chính sự đổi mới trong hình thức đã "gỡ rối" phần nào tâm lý e ngại của học sinh đối với môn Ngữ văn, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi để giáo viên xây dựng bài giảng linh hoạt, sáng tạo.

Về nội dung, sách lựa chọn chủ đề rất gần gũi, thiết thực, phù hợp với tâm lý, nhu cầu và khả năng tiếp nhận của học sinh ở từng độ tuổi. Ngữ liệu được đưa vào sách khá mới mẻ, đa dạng về thể loại, không chỉ gồm những tác phẩm văn học truyền thống mà còn có nhiều văn bản hiện đại, mang tính thời sự và phản ánh chân thực đời sống, giúp học sinh cảm thấy gần gũi và dễ dàng tiếp nhận nội dung học tập.

Với cấu trúc bài học được thiết kế khoa học như vậy, sách đã tạo điều kiện để cả giáo viên và học sinh dễ dàng theo dõi, thực hành và đánh giá kết quả học tập. Đặc biệt, sách hướng đến khả năng tự học của học sinh, khi các bước thực hiện được trình bày cụ thể, ngắn gọn, kèm ví dụ minh họa rõ ràng, giúp học sinh có thể tự học, tự luyện tập mà không quá phụ thuộc vào giáo viên.

Nhà giáo Nguyễn Cao Cường, Hiệu trưởng Trường THCS Thái Thịnh (P.Đống Đa, TP.Hà Nội) cũng cho biết năm học 2025-2026 là năm thứ 5 Trường THCS Thái Thịnh thống nhất lựa chọn 100% bộ sách giáo khoa Kết nối tri thức với cuộc sống. Kết quả này dựa trên khảo sát, đánh giá qua từng năm học. "Theo nhận định của giáo viên, học sinh và cha mẹ học sinh, bộ sách đã đáp ứng được nhiều tiêu chí như: cụ thể hóa rất chính xác, chuẩn mực yêu cầu của chương trình mới; giáo viên dễ dạy, học sinh thích học. Bộ sách cũng thể hiện tính đổi mới phương pháp dạy học rõ nét, đúng định hướng dạy học theo hướng hình thành phẩm chất, năng lực của học sinh. Ngoài ra, sách có thiết kế đẹp, giá thành phù hợp", nhà giáo Nguyễn Cao Cường chia sẻ.

Đó là những "điểm cộng" của sách giáo khoa khiến nhà giáo tự tin và yêu nghề hơn; học sinh cũng hào hứng với mỗi giờ học. Những cuốn sách không chỉ là tài liệu học tập trên lớp mà hỗ trợ các em rất nhiều trong quá trình tự học.

Mục tiêu chất lượng đặt lên hàng đầu

Bộ trưởng Bộ GD-ĐT Nguyễn Kim Sơn khẳng định từ năm học 2026 - 2027, cả nước sẽ thực hiện một bộ sách giáo khoa thống nhất theo yêu cầu tại Nghị quyết 71 của Bộ Chính trị.

Là người trực tiếp chỉ đạo, thực hiện chương trình, sách giáo khoa mới, ông Nguyễn Viết Huy, Phó trưởng Phòng Giáo dục phổ thông (Sở GD-ĐT tỉnh Hưng Yên), bày tỏ niềm tin rằng sẽ thuận lợi khi thực hiện một bộ sách giáo khoa thống nhất khi chúng ta đã có nguồn tài nguyên về sách giáo khoa được xây dựng công phu trong những năm qua.

Ông Huy cho biết quá trình biên soạn sách giáo khoa thực hiện Chương trình giáo dục phổ thông 2108 đã huy động được đông đảo đội ngũ các nhà giáo, nhà khoa học, chuyên gia giáo dục với 3.844 tác giả trên cả nước tham gia. Các bộ sách giáo khoa hiện hành là kết tinh trí tuệ của tập thể rất lớn các tác giả, được xây dựng công phu trong nhiều năm, trong đó có tham khảo kinh nghiệm biên soạn sách giáo khoa của các quốc gia phát triển trên thế giới. Đây là nguồn tài nguyên quý giá trường hợp chúng được chọn lọc, tái sử dụng để đưa vào một bộ sách giáo khoa mới dùng chung.

Các bộ sách giáo khoa hiện hành đều được Bộ GD- ĐT thẩm định, phê duyệt theo quy trình chặt chẽ, khoa học; được các cơ sở giáo dục phổ thông lựa chọn, đưa vào giảng dạy qua một chu kỳ thực hiện Chương trình giáo dục phổ thông 2018 từ lớp 1 đến lớp 12.

PGS Bùi Mạnh Hùng, Điều phối viên chính, Ban phát triển Chương trình giáo dục phổ thông 2018, trong bài viết tâm huyết của mình về việc thực hiện chủ trương một bộ sách giáo khoa, đã dẫn chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm khi chủ trì họp triển khai Nghị quyết 71, yêu cầu việc cung cấp một bộ sách giáo khoa thống nhất là "không thể chậm trễ hơn được nữa", nhưng đồng thời cũng nhấn mạnh "mục tiêu cuối cùng là phải nâng cao chất lượng dạy và học".

Theo PGS Bùi Mạnh Hùng, tuy chất lượng dạy và học chịu sự chi phối của nhiều nhân tố, trong đó năng lực và động lực của giáo viên có thể coi là nhân tố quyết định hàng đầu, nhưng không thể xem nhẹ chất lượng tài liệu dạy học. Muốn vậy, bộ sách giáo khoa thống nhất cần phải có chất lượng ít nhất là ngang bằng các bộ sách giáo khoa hiện có; nếu biên soạn bộ sách giáo khoa mới thì chắc chắn bộ sách mới đó phải có chất lượng cao hơn. Nếu không thì rất khó giải thích vì sao phải bỏ ra hàng trăm tỉ đồng để biên soạn thêm một bộ sách nữa.

PGS Bùi Mạnh Hùng cũng khẳng định việc biên soạn bộ sách giáo khoa mới đòi hỏi phải có nhiều thời gian, không thể trong 1 năm có thể biên soạn sách giáo khoa cho 12 lớp, nhất là sách theo chương trình mới. Ông cũng lưu ý: "Kế thừa các bộ sách giáo khoa hiện có không phải là sao chép một số bài học của từng bộ sách để có bộ sách giáo khoa mới vì việc sao chép đó vừa vi phạm vấn đề sở hữu trí tuệ vừa không bảo đảm tính nhất quán cần có của một bộ sách".

Đồng quan điểm, TS Hoàng Ngọc Vinh, nguyên Vụ trưởng Vụ Giáo dục chuyên nghiệp (Bộ GD-ĐT), cho rằng viết mới bộ sách trong vòng 1 năm là bất khả thi, còn ghép chắp vá thì thiếu tính logic. Phương án duy nhất hợp lý là chọn trong những bộ hiện có, sau đó chỉnh sửa phù hợp. Đây là con đường vừa kịp tiến độ, vừa giảm xáo trộn cho lớp học.

Ông Lê Như Tiến, nguyên Phó chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội, cho rằng hiện tại chúng ta đang có 3 bộ sách, vậy tại sao không chọn ra 1 bộ sách ưu việt nhất để thống nhất sử dụng trên toàn quốc? Và để đánh giá một bộ sách ưu việt, không ai rõ nhất ngoài các thầy cô giáo, những người đã tiếp cận với các bộ sách để lựa chọn và đang trực tiếp giảng dạy học trò.