Văn hóa gắn kết con người, xóa nhòa biên giới

Xuyên suốt chuyến công tác Nga của Phu nhân Ngô Phương Ly, không ít lần bà nhấn mạnh văn hóa và nghệ thuật là ngôn ngữ không cần phiên dịch, là sợi dây kết nối con người, giúp các dân tộc thấu hiểu nhau hơn.

"Trong bối cảnh thế giới biến động và thách thức, chúng ta càng cần khẳng định vai trò của văn hóa và nghệ thuật như một sợi dây kết nối con người với con người, dân tộc với dân tộc. Những tác phẩm hội họa, điện ảnh, âm nhạc hay văn chương - dù không cần phiên dịch - nhưng lại có thể lay động trái tim con người vượt qua mọi rào cản ngôn ngữ hay biên giới", Phu nhân Tổng Bí thư Tô Lâm, bà Ngô Phương Ly, chia sẻ trong chuyến công tác Nga vừa kết thúc cuối tuần trước.

Chuyến công tác của Phu nhân Ngô Phương Ly diễn ra theo lời mời của Chính phủ Liên bang Nga và chính quyền thành phố Saint Petersburg, từ ngày 22-7 đến ngày 1-8.

Trong 10 ngày đó, bà đã đến thăm và tham dự các hoạt động ngoại giao văn hóa nhân kỷ niệm 75 năm thiết lập quan hệ ngoại giao giữa hai nước. Chuyến đi đã để lại trong lòng mỗi người trực tiếp tham gia và người dân Nga những hình ảnh khó quên, thắt chặt tình hữu nghị giữa hai nước bằng sợi dây văn hóa - nghệ thuật.

Những minh chứng sống động cho tình hữu nghị Việt - Nga

Trong khuôn khổ chuyến công tác, Phu nhân Ngô Phương Ly đã dành hoạt động đầu tiên cho cộng đồng người Việt tại Nga, ân cần dặn dò các thế hệ sinh ra trên nước Nga cố gắng học giỏi tiếng Việt và hướng về quê hương.

Tại thành phố Saint Petersburg, bà dự lễ khánh thành Quảng trường Hồ Chí Minh, đánh dấu "thủ đô phương bắc" của nước Nga đã có một quần thể hoàn chỉnh về vị lãnh tụ vĩ đại của Việt Nam đồng thời là người bạn lớn của nhân dân Nga.

Không chỉ có quảng trường mang tên Người, thành phố còn có tượng đài, phố mang tên Hồ Chí Minh và không gian bảo tàng về Bác Hồ tại Trường Trung học số 488 gần quảng trường.

Tại ngôi trường đặc biệt này, Phu nhân cho biết Việt Nam có rất nhiều trường học được đặt theo tên của Chủ tịch Hồ Chí Minh trong các giai đoạn hoạt động cách mạng của Người. Với Saint Petersburg, nơi đầu tiên của nước Nga Xô viết mà Bác đến vào năm 1923, bà mong mỏi trong tương lai sẽ có một ngôi trường mang tên Người.

Tình cảm của nước Nga dành cho Việt Nam còn được thể hiện qua sự tiếp đón nồng hậu mà Thống đốc thành phố Saint Petersburg dành cho Phu nhân Ngô Phương Ly và đoàn đại biểu Việt Nam, với những cuộc trò chuyện suốt nhiều tiếng liền.

Cũng tại Saint Petersburg, Phu nhân Ngô Phương Ly đã khánh thành Trung tâm Văn hóa Nga - Việt tại Trường đại học Sư phạm quốc gia mang tên Herzen - mái trường của không ít người Việt Nam trước đây và hiện nay.

Bà cũng đến tham dự triển lãm tranh mang chủ đề "Đối thoại văn hóa trong ngôn ngữ nghệ thuật", với những tác phẩm đến từ Việt Nam của cố NSND Ngô Mạnh Lân, họa sĩ Vũ Thái Bình, họa sĩ Đoàn Văn Tới cùng các họa sĩ Tuman Zhumabaev, Vladimir Kuzmichev và Dmitry Levitin của Nga.

Còn tại thủ đô Matxcơva, cốm, bánh mì, phở, nem, cà phê Việt Nam đã cùng tụ họp tại "Lễ hội Văn hóa Việt Nam - Sắc màu từ miền nhiệt đới" suốt 10 ngày ở quảng trường Đỏ. Đến dự lễ khai mạc ngày 25-7 và trở lại lễ hội một lần nữa, đi khắp các gian hàng trước khi về nước, Phu nhân Ngô Phương Ly đã bày tỏ với phía Nga sự tự hào xen lẫn xúc động trước tình yêu to lớn của người dân xứ bạch dương dành cho Việt Nam.

Đúng như bà đã khẳng định trong bài phát biểu tại lễ khai mạc, lễ hội văn hóa Việt Nam đầu tiên trên quảng trường Đỏ là biểu tượng của một mối quan hệ không ngừng đổi mới, không ngừng phát triển nhưng vẫn luôn gìn giữ được chiều sâu lịch sử.

Không chỉ ẩm thực, lễ hội đã mang đến quảng trường Đỏ những nét tinh túy của văn hóa Việt Nam, từ nghệ thuật truyền thống như múa rối nước, múa rối cạn, nhạc dân tộc, lụa tơ tằm và áo dài truyền thống đến thủ công mỹ nghệ và trang sức sơn mài...

Mỗi tiết mục, mỗi gian hàng, mỗi sản phẩm văn hóa không chỉ là sự biểu đạt về thẩm mỹ, mà còn chứa đựng chiều sâu lịch sử, chiều sâu tâm hồn của con người Việt Nam - một dân tộc yêu hòa bình, trọng tình nghĩa, cần cù và giàu lòng nhân ái.

Những hình ảnh, sắc màu và hương vị truyền thống, sống động của một đất nước nhiệt đới hiện hữu tại không gian lịch sử cổ kính và hùng tráng đã tạo nên một bức tranh văn hóa vừa tương đồng, vừa bổ trợ, làm phong phú thêm sự đa dạng văn hóa toàn cầu.

Chính sự giao thoa về văn hóa, sự đồng điệu về tâm hồn kết tinh thành những giá trị chung. Đó là sự hiểu biết, đồng cảm và tình hữu nghị giữa Việt Nam và Nga, chất liệu quý báu thúc đẩy giao lưu, hợp tác và thấu hiểu lẫn nhau hơn nữa.

Nghệ thuật là không biên giới

Cũng tại Matxcơva, Phu nhân Ngô Phương Ly đã có cuộc gặp và trao đổi thân tình với Phó thủ tướng Liên bang Nga Dmitry Nikolayevich Chernyshenko, Bộ trưởng Bộ Văn hóa Liên bang Nga Olga Lyubimova, qua đó góp phần thúc đẩy hợp tác văn hóa, nghệ thuật và giao lưu nhân dân giữa hai nước trong thời gian tới.

Phía Nga ủng hộ sáng kiến mở các lớp học tiếng Việt ở các trường có nhiều học sinh, sinh viên Việt Nam học tập; mong muốn thúc đẩy dự án trường THPT Nga - Việt tại Hà Nội và đưa Phân viện Puskin ở Hà Nội trở thành trung tâm học tiếng Nga tại Đông Nam Á.

Tại Viện hàn lâm Nghệ thuật Nga, Phu nhân Ngô Phương Ly đã dự triển lãm của 15 cặp thầy - trò Việt Nam và Nga qua các thế hệ, thể hiện sự gắn bó sâu sắc giữa hai nước trong lĩnh vực giáo dục, đào tạo, nghệ thuật.

"Với tôi, nghệ thuật không có biên giới. Và chính âm nhạc, hội họa, văn chương… đã góp phần làm nên nhịp cầu hòa bình, kết nối tâm hồn các dân tộc", Phu nhân Ngô Phương Ly đã bày tỏ như vậy khi được trao tặng kỷ niệm chương hạng vàng "Dostoinomu" tại Viện hàn lâm Nghệ thuật Nga, trân trọng chia sẻ vinh dự này với tất cả những người đang cống hiến vì mối quan hệ hữu nghị giữa Việt Nam và Nga.

Còn tại Bảo tàng Quốc gia Phương Đông ở Matxcơva, Phu nhân Tổng Bí thư Tô Lâm cùng bộ trưởng Bộ Văn hóa Liên bang Nga đã tham dự lễ khai mạc triển lãm tranh sơn mài Việt Nam có chủ đề "Vẻ đẹp sau ánh hào quang: Tranh sơn mài Việt Nam".

Triển lãm diễn ra từ ngày 30-7 đến ngày 14-9-2025, là triển lãm về tranh sơn mài lớn nhất của Bảo tàng Quốc gia Phương Đông từ trước đến nay khi quy tụ gần như toàn bộ bộ sưu tập của bảo tàng về loại hình nghệ thuật truyền thống đặc trưng của Việt Nam.

Với tình cảm trân quý dành cho di sản và mong muốn lan tỏa nét đẹp văn hóa Việt Nam đến bạn bè quốc tế, Phu nhân Ngô Phương Ly đã trân trọng gửi tặng bảo tàng một số vật phẩm văn hóa, trong đó có chiếc áo dài truyền thống Việt Nam.

Khi bạch dương được thể hiện trên áo dài, hai nền văn hóa như được hòa làm một: tâm hồn Việt Nam dịu dàng và vẻ đẹp Nga tinh khiết, không gì lay chuyển.

Khiêm tốn chia sẻ đây là món quà nhỏ, Phu nhân Tổng Bí thư Tô Lâm mong rằng bộ áo dài truyền thống của Việt Nam sẽ trở thành một phần trong bộ sưu tập văn hóa Việt Nam tại Bảo tàng Quốc gia Phương Đông và hơn hết, sẽ là một biểu trưng tinh tế cho tình hữu nghị chân thành, gắn bó và bền vững giữa hai dân tộc.

"Với ý ức về một chuyến thăm hết sức ý nghĩa và đầy ắp kỷ niệm của đoàn Việt Nam, một lần nữa cho phép tôi bày tỏ lòng cảm ơn sâu sắc tới Chính phủ và nhân dân Liên bang Nga, đặc biệt là chính quyền thành phố Matxcơva và Bảo tàng Quốc gia Phương Đông, vì đã dành sự đón tiếp nồng hậu và trọng thị cho đoàn chúng tôi.

Xin cảm ơn các quý vị đã tạo điều kiện để những giá trị văn hóa đặc sắc của Việt Nam có cơ hội được hiện diện và lan tỏa tại đất nước Nga tươi đẹp", Phu nhân Ngô Phương Ly bày tỏ vào cuối chuyến thăm.