Nghị lực trên đường đua xanh

Trở về từ ASEAN Para Games 12 diễn ra tại thủ đô Phnom Penh, Campuchia (tháng 6.2023), ít người tin được rằng kình ngư Trịnh Thị Bích Như đã mang về 5 huy chương vàng và 3 kỷ lục cá nhân tại các nội dung bơi.

Xuống nước lấy "vàng"

Đến thăm căn nhà nhỏ của vận động viên khuyết tật Trịnh Thị Bích Như (sinh năm 1985) ở xã Thạnh Trị, huyện Tân Hiệp, tỉnh Kiên Giang (cũ) không ít người xúc động trước hoàn cảnh khó khăn của hai vợ chồng chị. Chồng chị, anh Viết Thạch cũng là một vận động viên khuyết tật môn bơi lội, giờ đã giải nghệ và chủ yếu dạy bơi cho trẻ em để mưu sinh, thu nhập không ổn định.

Trong căn nhà vách tôn loang lổ, tài sản lớn nhất của Bích Như không gì khác ngoài những tấm huy chương quốc gia lẫn quốc tế được treo lên trang trọng. Mỗi lần nghĩ về phận đời, không cầm được nước mắt, Bích Như lại chạm vào những tấm huy chương để chúng phát ra tiếng leng keng cho Như thêm yêu đời, vượt lên số phận không may mắn.

ASEAN Para Games 12 được tổ chức tại Phnom Penh là kỳ Para Games vô cùng đáng nhớ đối với Như. Ở nội dung bơi 100 m tự do dạng thương tật S6, Như đã về đích đầu tiên với thành tích 1 phút 23,77 giây và giành tấm huy chương vàng. Đúng 13 năm về trước, tại kỳ ASEAN Para Games đầu tiên Như tham gia được tổ chức tại Indonesia, Như cũng đã giành huy chương vàng.

Tại ASEAN Para Games 12, tuy đã bước sang tuổi 38 nhưng cô gái vàng Trịnh Thị Bích Như vẫn giành tới 5 huy chương vàng cá nhân, 1 huy chương bạc tiếp sức và phá 3 kỷ lục ở các nội dung bơi bướm 50 m, bơi tự do 100 m và bơi ếch 100 m.

Vừa mưu sinh bằng những công việc tại nhà như gia công chíp điện tử, may, đan lát..., Bích Như vẫn cố gắng duy trì thể lực và phong độ để tham gia các giải đấu hằng năm. Đến năm 2015, Bích Như đã tạo nên cơn địa chấn cho thể thao người khuyết tật Việt Nam khi giành tấm huy chương bạc tại nội dung 100 m bơi ếch hạng thương tật SB5 (bại liệt, mất chức năng hoàn toàn hai chi dưới) tại Giải vô địch bơi người khuyết tật thế giới 2015 diễn ra ở TP.Glasgow (Scotland) với thành tích 1 phút 57,43 giây, sau đó Như còn giành thêm tấm huy chương bạc tại Giải vô địch bơi người khuyết tật thế giới 2017 diễn ra tại Mexico.

Tuy đôi chân khiếm khuyết nhưng nghị lực vươn lên của Như khiến ai cũng phải ngưỡng mộ. Cô gái vàng trong làng bơi lội Việt không chỉ mang về quá nhiều thành tích cao mà còn tự vượt qua ranh giới của bản thân từng ngày. Còn nhớ ngày 19.11.2023, Bích Như đã tham gia giải Iron Man 70.3 Việt Nam cùng 2 vận động viên khuyết tật Huỳnh Hữu Cảnh (nội dung chạy bộ) và Võ Huỳnh Anh Khoa (nội dung đạp xe) diễn ra tại Phú Quốc (Kiên Giang). Cả 3 người đã lập kỷ lục đội vận động viên khuyết tật đầu tiên tham gia và hoàn thành thử thách 3 môn phối hợp: bơi 1,9 km, đạp xe 90 km, chạy bộ 21,1 km.

Bà Đỗ Thị Tàu, mẹ Như chia sẻ: "Lúc biết tin con đoạt huy chương vàng ASEAN Para Games đầu tiên, cả nhà rất vui mừng vì con gái đã mang vinh quang về cho đất nước. Sinh ra bị thiệt thòi nhưng Như đã nỗ lực vươn lên, gia đình rất tự hào về Như".

Vững vàng nghị lực trên đôi chân khiếm khuyết

Thấy Như trên truyền hình và thường xuyên lên bục nhận huy chương trong nụ cười hạnh phúc, nhiều người rất vui mừng; nhưng ẩn sau nụ cười vinh quang đó ít người biết được Như có một tuổi thơ cơ cực và thiệt thòi. Khi mới lọt lòng mẹ, Như vẫn là đứa trẻ bình thường, hồn nhiên và thông minh. Biến cố đến vào năm 3 tuổi sau một cú ngã và buổi tối hôm đó Như lên cơn sốt bại liệt rồi bị liệt đôi chân.

"Có thời gian tôi còn không ngồi được, má phải lót gối quanh người mới ngồi vững. 13 tuổi tôi mới được đi học do sức khỏe yếu và gia đình khó khăn. Ba bảo tập bơi được thì cho con đi học, vì đi xuồng bị thủng lỗ, sợ ngã xuống nước, phải học bơi để tự cứu được mình. Thế là tôi xuống ao nắm vào mấy cái cây, nhào qua nhào lại thì biết bơi", Như nhớ lại.

Như cố gắng theo học hết lớp 5 thì phải nghỉ vì trường quá xa nhà. Những tháng ngày lủi thủi ở nhà khiến Như buồn tủi, mặc cảm. "Tôi từng nghĩ chết đi rồi hiến xác cho y học để coi như làm được một việc ý nghĩa cho đời, chứ ngồi không một chỗ thấy rất buồn, không những không làm được gì mà còn làm gánh nặng cho gia đình", Như rơm rớm nước mắt kể.

Như lăn lộn với nhiều nghề như đan lục bình rồi nghề nail, nghề may nhưng đều cảm thấy không phù hợp và mức lương quá thấp. Rồi cơ duyên với bơi lội đã đến, giúp Như khẳng định bản thân trên đường đua xanh. 

"Năm 2006, tôi xin ba mẹ lên TP.HCM học nghề may. Một anh đi cùng là vận động viên bơi và anh dắt tôi đi cho biết. Ở đây tôi gặp thầy Đồng Quốc Cường, rồi thầy Phạm Đình Minh và bắt đầu sự nghiệp bơi lội. Trong vòng 2 tháng tập luyện tôi được đi thi. Giải đầu tiên tôi dự thi là Giải thể thao người khuyết tật toàn quốc ở Đà Nẵng năm 2010 và giành được 2 huy chương vàng, 1 huy chương bạc. Nhận huy chương xong, tôi xúc động quá đi vào trong nhà vệ sinh khóc rồi điện cho ba, điện cho thầy báo tin", Như nhớ lại.

Như đến với bơi lội vừa là đam mê vừa là để mưu sinh. Số tiền thưởng từ huy chương giúp Như trang trải cuộc sống đầy rẫy những khó khăn, thiếu thốn. Thời gian tập luyện, Như còn thuê phòng trọ gần hồ bơi, dốc hết tiền tích lũy để luyện tập ngày đêm với hy vọng bơi sẽ giúp bản thân thoát nghèo. "Giành được huy chương vàng Para Games, tôi nhận được 25 triệu đồng tiền thưởng, một số tiền quá lớn với cuộc sống của tôi ở mọi thời điểm", Như trải lòng.

Huấn luyện viên Phạm Đình Minh chia sẻ: "Năm 2011, Như đi thi giải quốc tế đầu tiên ở Indonesia đã giành được huy chương vàng, tôi rất vui mừng còn Như khóc nức nở. Dưới đường đua xanh, Như rất bản lĩnh và mạnh mẽ, nhưng khi lên bờ hay khóc và yếu đuối lắm".

Quay trở về với cuộc sống thường nhật, Như bán hàng online để kiếm sống. Như không biết tương lai thế nào vì không có việc làm ổn định. Hiện anh Thạch dạy phổ cập bơi cho các em nhỏ địa phương nhưng công việc không đều nên đời sống 2 vợ chồng còn gặp nhiều khó khăn.

Dù khó khăn, song Bích Như vẫn luôn tích cực tham gia các giải thể thao vì cộng đồng như giải Run for "Em" season 1 - chạy vì các em nhỏ vùng cao, giải chạy Nón Hồng 2024 - vì bệnh nhân ung thư...

Trịnh Thị Bích Như cũng là nữ vận động viên duy nhất của bơi người khuyết tật Việt Nam được trao tấm vé tham dự Paralympic 2024 tại Paris. Đây là lần thứ 4 liên tiếp Bích Như có được vinh dự này sau London 2012, Rio 2016 và Tokyo 2020.