Ly kỳ những chuyến bay vượt giông bão

TP - Trong mùa hè, thời tiết giông bão diễn biến thất thường khiến nhiều chuyến bay buộc phải điều chỉnh giờ cất cánh, bay chờ trên không hoặc chuyển hướng hạ cánh sang sân bay dự bị. Những thay đổi này có thể gây bất tiện cho hành khách, song với ngành hàng không, đảm bảo an toàn cho hành khách và phi hành đoàn luôn là ưu tiên số một.

Chuyến bay “thót tim”

Mới đây, chị Trần Thị Lan Anh (Cầu Giấy, Hà Nội) đã có một trong những chuyến bay “đáng nhớ” nhất cuộc đời. Khởi hành từ Quảng Đông (Trung Quốc) lúc 14h30, dự kiến máy bay sẽ tới cảng hàng không Nội Bài lúc 16h20. Tuy nhiên, khi vào không phận Việt Nam, máy bay phải bay vòng gần 90 phút, không thể hạ cánh do khu vực xung quanh sân bay Nội Bài xảy ra mưa lớn kéo dài.

Theo quy định, máy bay đều phải mang một lượng dầu dự phòng để đảm bảo an toàn, nếu sân bay đến không đủ điều kiện hạ cánh hoặc xảy ra tình trạng “ùn tắc” trên không. Ảnh: VNA.

“Thấy máy bay phải bay mười mấy vòng trên không, lòng tôi như lửa đốt. Phần vì tôi bị tiền đình và huyết áp thấp nên dễ bị say, phần vì không biết máy bay còn đủ nhiên liệu hay không”, chị Lan Anh kể.

Sau cùng, phi công buộc phải chuyển hướng hạ cánh tại Nam Ninh (Quảng Tây, Trung Quốc) lúc 17h45 để tiếp nhiên liệu cho máy bay. Sáng hôm sau, chị Lan Anh mới được bố trí một chuyến bay khác về Hà Nội.

“Mình thật sự hoang mang khi lịch trình bị thay đổi đột ngột, rồi phải qua đêm tại một nơi xa lạ, không quen biết ai. Dù vậy, cách xử lý chuyên nghiệp của phi công và sự quan tâm tận tình của đội ngũ tiếp viên, nhân viên mặt đất đã giúp mình an tâm hơn rất nhiều”, chị Lan Anh chia sẻ.

Với ngành hàng không, ứng phó với thời tiết giông bão trong những tháng hè là công việc thường nhật. Theo ông Đinh Đăng Định, Giám đốc Trung tâm Điều hành sân bay Nội Bài- Cảng HKQT Nội Bài, trung bình, mỗi ngày có khoảng 6 - 7 chuyến bay đến, đi sân bay Nội Bài phải thay đổi giờ cất cánh hoặc điều hướng hạ cánh ở nơi khác vì thời tiết xấu.

Ông Đinh Đăng Định - Giám đốc Trung tâm Điều hành sân bay Nội Bài, Cảng HKQT Nội Bài. Ảnh: NVCC.

Ông Định cho biết, khi có dấu hiệu thời tiết xấu, Trung tâm Khí tượng Hàng không (AMC) - đơn vị trực thuộc Tổng Công ty Quản lý bay Việt Nam (VATM) - là bên đầu tiên xác định khu vực và khoảng thời gian chịu ảnh hưởng của giông bão, đồng thời nhanh chóng phát đi cảnh báo tới các bên liên quan. Ngay sau đó, Trung tâm Điều phối luồng không lưu (ATFM) sẽ chủ trì một cuộc họp trực tuyến khẩn cấp với AMC, Trung tâm Kiểm soát không lưu (ATC), cảng hàng không, hãng hàng không, bộ phận mặt đất… để kích hoạt Quy trình ra quyết định phối hợp (CDM).

Cuộc họp thường chỉ kéo dài 2-3 phút nhưng mang tính quyết định, nhằm thống nhất các biện pháp điều hành phù hợp. Ví dụ, đối với các chuyến bay chuẩn bị khởi hành, các bên sẽ điều chỉnh giờ cất cánh. Còn với các chuyến bay đang trên hành trình, các bên sẽ điều tiết luồng không lưu, bao gồm việc lựa chọn đường bay tối ưu hoặc chuyển hướng hạ cánh.

Đại diện VATM cho biết, quy trình CDM có vai trò rất quan trọng với việc quản lý không lưu, an toàn hàng không trong thời tiết mưa bão. “Cơ chế này hạn chế việc máy bay phải bay lòng vòng hoặc chuyển hướng hạ cánh, giúp tiết kiệm nhiên liệu và giảm phát thải CO2. Sự phối hợp chặt chẽ giữa ATC, ATFM, AMC, cảng hàng không và các hãng hàng không giúp các thông tin được chia sẻ kịp thời, nhanh chóng”, đại diện VATM cho biết.

Không gì đắt giá hơn tính mạng hành khách

Theo thống kê của hãng hàng không Vietnam Airlines (VNA), chỉ trong nửa đầu tháng 6/2025, đã có 285 chuyến bay bị ảnh hưởng trực tiếp và 734 chuyến bị ảnh hưởng dây chuyền do thời tiết xấu. Tổng cộng 19 chuyến buộc phải chuyển hướng, 15 chuyến bị hủy, ảnh hưởng đến hơn 2.800 hành khách. Do đó, các hãng hàng không Việt Nam sẽ phải tuân thủ một loạt quy định nghiêm ngặt để đảm bảo an toàn bay trong thời tiết giông bão.

Theo đại diện của VNA, mỗi ngày, AMC sẽ cập nhật dự báo thời tiết cụ thể tại các sân bay đến và đi đều đặn 6 tiếng/lần cho hãng. Dựa trên số liệu đó, Trung tâm Điều hành khai thác (OCC) để đưa ra phương án cất/hạ cánh cho các chuyến bay trong khung giờ tiếp theo. Hai yếu tố then chốt quyết định đến lịch trình bay là gió cạnh (tức gió thổi vuông góc với thân máy bay) và dự báo thời tiết tại thời điểm cất hoặc hạ cánh. Nếu một trong hai yếu tố vượt quá ngưỡng an toàn cho phép, chuyến bay sẽ buộc phải hoãn hoặc huỷ cho đến khi điều kiện trở nên lý tưởng hơn.

Cơ trưởng Nguyễn Hồng Hạnh, đang công tác tại hãng hàng không Vietravel Airlines (VA) chia sẻ, các máy bay thương mại hiện đại đều được trang bị radar thời tiết, cho phép phi công phát hiện và chủ động tránh các vùng nhiễu động mạnh hoặc có dấu hiệu nguy hiểm. Trước mỗi chuyến bay, phi công sẽ được cung cấp đầy đủ bản tin khí tượng tại sân bay đến. Nếu có khả năng xuất hiện giông bão, hãng sẽ chỉ định trước 2 sân bay dự bị để phi công có thể chuyển hướng nếu không thể hạ cánh đúng kế hoạch.

Cơ trưởng Hạnh cho biết thêm, đội ngũ phi công của VA được huấn luyện định kỳ để xử lý thành thạo các tình huống bất thường (chẳng hạn như thời tiết thay đổi đột ngột trong quá trình hạ cánh) để đảm bảo an toàn tối đa cho hành khách và phi hành đoàn.

“Theo quy định, máy bay đều phải mang một lượng dầu dự phòng để đảm bảo an toàn, nếu sân bay đến không đủ điều kiện hạ cánh hoặc xảy ra tình trạng "ùn tắc" trên không. Nếu có hàng chục hoặc hàng trăm chuyến bay cất cánh trong điều kiện thời tiết xấu, chi phí phát sinh cho lượng dầu dự phòng là rất lớn. Tuy nhiên, sự an toàn tuyệt đối của hành khách và tổ bay luôn là ưu tiên số một”, đại diện VNA nhấn mạnh.