Lý do Ukraine tăng tập kích hạ tầng dầu mỏ Nga

Ukraine đang gia tăng đột biến những cuộc tấn công vào các nhà máy lọc dầu Nga, đẩy giá xăng tại nước này lên mức cao kỷ lục, bất chấp việc Moskva đã cấm xuất khẩu xăng nhằm đối phó tình trạng thiếu hụt ở thị trường nội địa.

Thống kê cho thấy chỉ riêng trong tháng 8, Ukraine đã tiến hành ít nhất 10 cuộc tập kích bằng drone vào các cơ sở năng lượng quan trọng của Nga như nhà máy lọc dầu, trạm bơm và tàu chở nhiên liệu. Theo cơ quan tình báo Ukraine, các nhà máy lọc dầu bị tấn công có khả năng cung cấp hơn 44 triệu tấn sản phẩm mỗi năm, chiếm hơn 10% công suất của Nga.

Theo giới chuyên gia, chiến lược này được Ukraine áp dụng nhằm gây tổn hại tối đa tới nguồn cung tài chính cho chiến dịch của Moskva tại Ukraine, đồng thời làm xáo trộn cuộc sống hàng ngày của người dân Nga vào thời điểm nhu cầu xăng dầu với các tài xế và nông dân đạt đỉnh.

Trong số các mục tiêu bị Ukraine tập kích trong tháng này có nhà máy lọc dầu khổng lồ của tập đoàn Lukoil tại Volgograd, cơ sở lớn nhất ở miền nam Nga. Hôm 14/8, các nhân chứng cho biết đã nhìn thấy nhiều đám cháy bốc lên từ nhà máy. Bộ Quốc phòng Nga thừa nhận thiệt hại tại đây, nơi bị tấn công thêm một lần nữa vào ngày 19/8.

Một nhà máy lọc dầu lớn ở Saratov, miền nam Nga, hồi đầu tháng cũng bị tập kích. Theo Robert Brovdi, chỉ huy các hệ thống không người lái của Ukraine, những đám cháy vẫn tiếp tục bùng lên hôm 23/8 tại một nhà máy lọc dầu khác ở vùng Rostov hơn hai ngày sau khi nó bị nhắm mục tiêu.

Tình trạng thiếu xăng đã được ghi nhận ở một số vùng của Nga và tại bán đảo Crimea. Thống đốc Crimea Sergey Aksyonov cho rằng tình trạng này là do "các vấn đề hậu cần", thêm rằng chính quyền đang "thực hiện mọi biện pháp có thể để mua đủ lượng nhiên liệu cần thiết và ổn định giá".

Một nhà hoạt động thuộc nhóm Ruy-băng Vàng, tổ chức ủng hộ Ukraine ở Crimea, cho biết loại xăng phổ biến nhất đã biến mất trên bán đảo và điều này dường như bắt nguồn từ việc UAV của Kiev liên tục tấn công các cơ sở năng lượng Nga.

Mặc dù có trợ cấp từ chính phủ, người tiêu dùng Nga vẫn phải trả nhiều tiền hơn khi đổ xăng. Giá xăng bán buôn trên sàn giao dịch St. Petersburg đã tăng gần 10% chỉ trong tháng qua và tăng khoảng 50% từ đầu năm.

Người tiêu dùng Nga phải gánh chịu hầu hết mức tăng này, trong đó khu vực Viễn Đông chịu ảnh hưởng nặng nề nhất. Theo giới phân tích, giá xăng sẽ không giảm trong ít nhất một tháng nữa, ngay cả khi chính phủ Nga từ cuối tháng trước đã áp đặt lệnh cấm xuất khẩu xăng dầu để tập trung đáp ứng nhu cầu nội địa.

"Thật không may, dự báo của chúng tôi hiện không thuận lợi. Nhiều khả năng chúng ta sẽ phải đợi thêm ít nhất một tháng nữa giá xăng mới có thể giảm", báo Kommersant của Nga dẫn lời Sergey Frolov, quản lý cấp cao tại công ty tư vấn và nghiên cứu thị trường NEFT Research, cho hay.

Dù vậy, công tác hậu cần của quân đội Nga ít bị ảnh hưởng hơn, bởi nhu cầu của họ chủ yếu là dầu diesel, trong khi nguồn cung loại nhiên liệu này ít bị tác động.

Quân đội và các cơ quan tình báo Ukraine vẫn liên tục phát triển chiến lược tấn công tầm xa bằng UAV, tên lửa và hoạt động phá hoại dù đang bị Nga gây áp lực trên mặt đất. Quân đội Ukraine tháng qua tuyên bố những cuộc tập kích như vậy từ đầu năm đến nay đã gây thiệt hại 74 tỷ USD cho đối phương, với gần 40% số vụ diễn ra sâu bên trong lãnh thổ Nga ít nhất 500 km.

Không thể xác minh thông tin trên, nhưng theo giới quan sát, có rất nhiều bằng chứng trực quan về thiệt hại mà các nhà máy lọc dầu, bể chứa và trạm bơm Nga phải hứng chịu những tháng gần đây. Việc sửa chữa chúng cũng trở nên phức tạp hơn do Nga không thể nhập phụ tùng, thiết bị thay thế vì lệnh trừng phạt từ phương Tây.

Trong một báo cáo hôm 21/8, cơ quan tình báo nước ngoài của Ukraine cho biết các công ty Nga đang gấp rút mua dầu mỏ từ Belarus để giải quyết tình trạng thiếu hụt trong nước. Nhà máy lọc dầu Belneftekhim ở Belarus cho hay nhu cầu của thị trường Nga đối với sản phẩm hóa dầu nước này "tăng vọt" vào tuần trước.

Ukraine cũng đang tìm cách cản trở hoạt động xuất khẩu dầu thô của Nga. Tuần trước, UAV Ukraine tấn công đường ống Druzhba, vốn cung cấp dầu Nga cho Hungary và Slovakia.

Cả hai nước đều đã khiếu nại lên EU, nói rằng những cuộc tấn công như vậy của Ukraine chỉ gây tổn hại lớn cho Hungary và Slovakia, không phải Nga. Tổng thống Mỹ Donald Trump đã can thiệp, gửi một lá thư viết tay cho Thủ tướng Hungary Viktor Orban, nói rằng ông "rất tức giận" về tình trạng gián đoạn này.

Tuy nhiên, đối với Ukraine, vốn đang chịu áp lực trên tiền tuyến, các cuộc tấn công vào ngành năng lượng quan trọng của Nga là cách để phản bác lại những tuyên bố từ Moskva rằng sớm hay muộn, họ cuối cùng sẽ giành chiến thắng.

Ukraine đang cố gắng tăng cường các loại vũ khí tầm xa của mình và tuần trước đã ra mắt mẫu tên lửa hành trình nội địa mang tên "Flamingo" (Hồng hạc) có tầm bắn tới 3.000 km. Nhà sản xuất đặt mục tiêu sản xuất 200 quả tên lửa kiểu này mỗi tháng.

Chuyên gia tên lửa Fabian Hoffman cho hay với bán kính sát thương hơn 38 m, tên lửa Flamingo có thể gây ra thiệt hại đáng kể với các mục tiêu mềm như tháp chưng cất tại nhà máy lọc dầu Nga.

"Mỗi tên lửa Flamingo đầu đạn nặng 1.150 kg khi bắn trúng mục tiêu sẽ gây ra thiệt hại lớn hơn nhiều so với vũ khí hiện có của Ukraine", Mick Ryan, tác giả blog quân sự Futura Doctrina, nhận xét.

"Dù đây không phải một giải pháp thần kỳ, nó sẽ làm gia tăng khả năng của Ukraine trong việc gây tổn hại cho cơ sở hạ tầng năng lượng Nga", ông nói, thêm rằng việc bảo vệ tất cả nhà máy lọc dầu trên lãnh thổ là một thách thức rất lớn đối với Moskva.

Giới phân tích không tin chiến lược tấn công của Ukraine có thể khiến hàng nghìn trạm xăng Nga cạn kiệt, song cho rằng tình trạng gián đoạn này sẽ làm trầm trọng thêm lạm phát vốn đã tương đối cao, gây khó khăn cho Điện Kremlin khi cố gắng kiềm chế giá cả và đảm bảo nguồn cung, ảnh hưởng đáng kể đến cảm xúc của người dân Nga với cuộc chiến.

Vũ Hoàng (Theo CNN, AFP, Reuters)