Vẻ đẹp trong bóng chết của Arsenal - Báo VnExpress

Mùa trước, Arsenal ghi nhiều bàn nhất Ngoại hạng Anh từ phạt góc, với 14 bàn. Bước sang mùa mới, chỉ sau hai trận, đội bóng thành London đã ghi tới ba bàn từ các tình huống tương tự: một trước Man Utd và hai trước Leeds Utd.

Cả hai bàn phạt góc trong thắng lợi 5-0 trước Leeds hôm qua đều do công hậu vệ phải Jurrien Timber, ở các phút 34 và 56. Chúng có một điểm chung là đều sử dụng bài vở vốn đã được Arsenal áp dụng từ mùa trước.

Mùa 2023-2024, Arsenal chủ yếu dùng bài phạt góc với nhóm 5-6 cầu thủ xuất phát từ cột xa trước khi di chuyển cắt ngang mặt khung thành đối phương để hướng về cột gần. Mùa 2024-2025, họ cải tiến chút đỉnh khi cắt bớt một nhân sự ở nhóm xuất phát từ cột xa, bố trí người này đứng sẵn ở chấm penalty, từ đó "Pháo thủ" vừa có người di chuyển tấn công từ cột xa đến cột gần, vừa có người tấn công từ chấm penalty hướng trực diện vào khung thành.

Chính cách thức từng được Arsenal sử dụng để ghi bàn từ các quả phạt góc vào lưới những Tottenham hay Man City ở mùa trước, một lần nữa giúp họ phá lưới Leeds liên tục tại Emirates. Trong cả hai bàn, hậu vệ người Hà Lan Timber ban đầu đều giữ vị trí xuất phát xa nhất là ở rìa nhóm năm cầu thủ tấn công từ cột xa. Anh chạy chỗ ngang mặt khung thành để có mặt ở trung tâm và trong không gian hỗn loạn, đón những đường tạt chuẩn xác của Declan Rice để ghi bàn.

Không như trước Leeds, bàn thắng từ phạt góc mang về chiến thắng ở vòng mở màn trước Man Utd là một bài vở mới được Arsenal mang đến trong mùa giải mới này, sau khi đã thử nghiệm nhiều lần trước Tottenham ở tiền mùa giải.

Tại Old Trafford, cách dàn xếp mới của Arsenal là năm người đứng ở rìa vùng cấm ngay trước khi quả phạt góc được thực hiện, hai người đứng gần chấm penalty và hai người xuất phát ở cột xa. Hậu vệ trái Ruccardo Calafiori là người xuất phát ở vị trí xa nhất trong nhóm cột xa trước khi ghi bàn.

Trong Binh pháp Tôn Tử, người chỉ huy được dạy phải biết chiếm đóng vị trí hiểm yếu, dễ làm chủ địa hình để từ đó bảo đảm thắng lợi. Việc chọn vị trí thuận lợi trong binh pháp giúp kiểm soát được tình hình, đồng thời giành thế chủ động trong chiến đấu. Chiến thuật như nước, có thể thay đổi hình dạng tùy vào vị trí và hoàn cảnh, không tuân theo quy tắc cứng nhắc mà phải tận dụng thời cơ và vị trí có lợi để đánh vào điểm yếu của đối thủ, tránh những điểm mạnh đã được phòng thủ kỹ càng, nhằm đạt lợi thế tối đa trên chiến trường.

Không rõ Mikel Arteta đã đọc qua Binh pháp Tôn Tử hay chưa, nhưng rõ ràng đội ngũ của ông và các học trò cực kỳ thành thục trong việc làm chủ địa hình – lựa chọn vị trí mang đến lợi thế, trong các tình huống tấn công từ bóng cố định.

Điểm chung trong tất cả các bài vở phạt góc qua ba mùa giải nay của Arsenal chính là vị trí xuất phát của các cầu thủ tấn công bóng. Bất kể nhóm năm-sáu cầu thủ này xuất phát từ cột xa, rìa vùng cấm hay ở chấm penalty, thì nơi họ đứng trước khi quả phạt góc được thực hiện đều là những vị trí khó kiểm soát và khó tiếp cận đối với các cầu thủ phòng ngự đối phương.

Cụ thể, nếu nhóm tấn công Arsenal xuất phát ở cột xa, đó là những vị trí thuộc về điểm mù đối với các cầu thủ phòng ngự đối phương. Còn nếu nhóm tấn công Arsenal xuất phát ở chấm penalty hoặc rìa vùng cấm, đó là nơi tầm nhìn hạn chế với đối thủ.

Lựa chọn vị trí xuất phát như vậy cho phép Arsenal có lợi thế tấn công ở góc khuất – sau lưng hoặc bên hông đối thủ: các học trò giữ trọng trách tấn công của Arteta vừa nhìn thấy được bóng từ quả phạt góc của đồng đội, vừa nhìn thấy cầu thủ phòng ngự đối phương. Đến khi bóng được treo vào, Arsenal dễ dàng trong việc nhận biết ngay lập tức cầu thủ nào của mình không bị theo kèm hoặc có khoảng trống để chiếm lĩnh.

Trong tấn công bóng cố định, sự chính xác và ổn định trong các quả tạt của người phạt góc đóng vai trò then chốt. Một pha dàn xếp tấn công từ phạt góc cho dù tổ chức số lượng nhân sự và dàn xếp vị trí bên trong vùng cấm đối phương tối ưu đến đâu, chỉ cần quả tạt đi sai địa chỉ, kết quả cũng không thành.

Với Arsenal, điểm chung ở bài vở tấn công phạt góc của họ luôn là những cầu thủ phạt góc thực hiện các đường chuyền đưa bóng hướng từ ngoài vào trong – tức "inswinging" trong thuật ngữ bóng đá, bất kể từ góc trái hay phải. Nếu góc phải, thường là Bukayo Saka; nếu góc trái, thường là Declan Rice.

Chất lượng đường chuyền là yếu tố không thể thỏa hiệp, phải luôn chính xác và đều đặn, để cho ra hiệu quả. Trong khi đó, dàn xếp nhân sự bên trong vùng cấm để tìm kiếm vị trí thuận lợi, từ đó đạt được góc tấn công lợi thế lại là khía cạnh mang tính linh hoạt, mềm dẻo hơn.

Góc tấn công và trạng thái phòng ngự của đối phương luôn song hành. Bởi lẽ, vị trí và tư thế phòng ngự của đối phương chính là "địa hình", còn việc một đội tìm kiếm lợi thế từ địa hình đó được thể hiện qua góc tấn công. Hai điều này trở thành những điểm mấu chốt để khai thác, cũng như để điều chỉnh cho ra đời các bài vở mở khi phạt góc.

Nói như HLV bóng chết Andy Parslow, người từng làm việc ở CLB Wimbledon và Swanse, trên Sky Sports năm 2023, thì: "Cách thức thay đổi góc tấn công trong những pha dàn xếp bóng cố định mang đến vấn đề mới cho đối phương. Vì các đội luôn tìm cách chuẩn bị phòng ngự bóng cố định dựa trên thời điểm quả bóng được đặt xuống. Họ luyện tập cho trạng thái đó. Nhưng một khi bạn chuyển hướng tấn công, kéo theo thay đổi về góc, bạn cũng thay đổi luôn lối suy nghĩ của đối thủ, đặt ra nhiều câu hỏi hơn trong đầu đối thủ. 'Giờ mình phải làm gì đây?' đối phương sẽ rơi vào tình trạng đó. Dĩ nhiên, không thể lúc nào bạn cũng có thể đạt được điều mình muốn trong các pha bóng cố định, nhưng tư duy ở đây là làm sao để không ngừng trở nên biến hóa, khó lường".

Đó cũng chính là những gì Arsenal của Arteta đang làm trong hành trình chinh phục Ngoại hạng Anh. Bóng chết hay những tình huống phạt góc thoạt trông thì khô cứng, xù xì, nhưng cách tập thể này tư duy, vận dụng và không ngừng cải tiến lại linh hoạt như nước chảy.

Hoàng Thông