Làm thế nào cho con tuổi thơ hạnh phúc? - Kỳ 4: 'Thả' con vào rừng

Rừng đã trở thành một 'trường học' thú vị với nhiều lợi ích thực chất mà phụ huynh lựa chọn từ niềm yêu thích của gia đình đến những mục tiêu xa hơn vì con cái.

Từ yêu thích của mình đến yêu thích của con

Chị Trần Minh Trang (nhân viên làm việc ở ngành hàng không, hiện sống tại Hà Nội) chia sẻ vì bản thân từng học về môi trường nên thích đi rừng, đến với thiên nhiên, với màu xanh cây lá như một sự cân bằng với cuộc sống bận rộn, tốc độ ở đô thị.

"Con 3 tuổi tôi đã đưa con vào rừng. Và tôi tập cho con tự lập từ đó. Lần đầu khi tôi bảo con tự sắp xếp đồ để chuẩn bị cho chuyến đi, con chỉ biết cho vài thứ đồ chơi vào ba lô. Khi vào rừng, tôi cũng để con tự đi là chính. Mỏi chân thì nghỉ chứ không bế, không địu con.

Sau này con đã biết chuẩn bị những đồ dùng thiết yếu cho một chuyến vào rừng với sự hướng dẫn của bố mẹ. Trong những chuyến đi, chúng tôi thường chọn cách dân dã, chỉ đảm bảo các điều kiện tối thiểu. Có những lần chúng tôi đi xe đò và thường chọn những nơi ở bình dân chỉ cần an toàn, sạch sẽ, đồ ăn thì linh hoạt và đơn giản" - chị Trang kể.

Chị Trang cho biết vợ chồng chị đã dắt con đến hầu hết các rừng quốc gia ở Việt Nam, có nơi còn trở đi trở lại nhiều lần. Bé Nguyệt Minh, con gái chị Trang khi 6 tuổi, đã được bố mẹ cho đi rừng cùng các chú kiểm lâm mà không có bố mẹ. Lần đó con đã đi bộ với các chú kiểm lâm 18km trong một tuyến vào lõi rừng.

"Tại sao phải vào rừng?" - nhiều người đã thắc mắc. Chị Trang chia sẻ để trả lời câu hỏi này đầy đủ hơn thì phải tiếp tục trải nghiệm ở những chuyến đi có sự tổ chức bài bản bởi cộng đồng phụ huynh "đồng chí hướng" và đồng hành cùng các gia đình phải là những nhà chuyên môn am hiểu về thiên nhiên, hệ sinh thái, khoa học, về giáo dục và tâm lý lứa tuổi. Còn việc cho con vào rừng vì ý thích thì đến một lúc sẽ phải dừng lại vì trẻ sẽ chán.

"Tôi nhìn thấy những lợi ích như con tự lập hơn, có khả năng thích ứng tốt hơn, tăng cường thể lực vì được vận động, ít nhiều hiểu về rừng và các loài động vật sống trong rừng qua những chuyến đi. Nhưng nếu chỉ có thế con sẽ chán và thực tế thì con cũng đã chán những chuyến đi lặp lại cùng bố mẹ. Đó là lúc tôi phải tìm hiểu về một môi trường mới mẻ hơn để con được tò mò, khám phá và tiếp tục được tiếp xúc với môi trường tự nhiên" - chị Trang nói.

Cũng giống chị Trang, chị Đậu Thị Huyền (một tác giả viết sách giáo dục hiện sống ở Hà Nội) cũng cho biết việc đưa con đi rừng vốn là sở thích của gia đình chị.

Và không chỉ đi để hưởng không khí trong lành của thiên nhiên, chị kể: "Mỗi lần đi là một lần tôi muốn hiểu hơn, còn con biết thêm về thế giới tự nhiên". Vì thế mà có những lần gia đình chị vào rừng riêng lẻ vẫn tìm một hướng dẫn viên đi cùng hoặc đến đâu cũng sẽ tìm gặp những người hiểu về môi trường xung quanh để con có những trải nghiệm khám phá.

Theo chị Huyền, những chuyến đi rừng đã giúp con trẻ nhìn nhận về thiên nhiên một cách sâu sắc hơn và thay đổi thái độ sống, ứng xử với thiên nhiên.

"Trường học" trong rừng

Tiêu chí mà những phụ huynh chọn cho con vào rừng đầu tiên phải là sự an toàn. Vì đi rừng rất cần sự hiểu biết để tránh những rủi ro, nguy hiểm, bên cạnh đó là khả năng quản trị các biến cố và năng lực xử lý tình huống trực tiếp. Tiếp đến là những yếu tố có thể nuôi sự tò mò, say mê khám phá để mỗi khu rừng khi trở lại đều thấy mới mẻ hơn lần trước.

Chị Trang và chị Huyền gặp nhau trong một cộng đồng phụ huynh muốn tổ chức những chuyến đi ý nghĩa vào rừng, muốn các con được truyền cảm hứng thật sự từ những người trẻ đam mê và yêu thiên nhiên nhiệt thành.

Họ cùng gặp Trần Anh Tuấn - người sáng lập chương trình giáo dục phi lợi nhuận nâng cao nhận thức về thiên nhiên cho cộng đồng mang tên Trải nghiệm thiên nhiên (Nature Expedition). Hiện nay Anh Tuấn cũng đang là giám đốc Trung tâm Giáo dục phát triển bền vững (thuộc Liên hiệp Các hội khoa học và kỹ thuật Việt Nam).

Từ những năm 2010 anh Trần Anh Tuấn, khi đó còn là sinh viên, đã dành dụm tiền và thời gian rảnh để có thể đặt chân tới các khu rừng và trải nghiệm thực tế, trong quá trình thực hiện các nghiên cứu khoa học tại các địa phương, Anh Tuấn cũng tìm hiểu, quan sát về giáo dục ở các vùng miền, cách các bạn nhỏ lớn lên thế nào.

Anh kể: "Ở những miền cao, điều kiện sống và học tập còn đang thiếu thốn nhưng nhiều không gian để vui, để chơi hơn. Còn khi về Hà Nội, chứng kiến các bạn nhỏ hết học ở trường lại học thêm, ít có không gian để vui chơi, khám phá".

Và từ năm 2016, nhóm của anh Tuấn bắt đầu tổ chức các chương trình đưa trẻ vào rừng trải nghiệm thiên nhiên theo cách các phụ huynh tự tìm hiểu và kết nối với nhau thành một nhóm có trưởng đoàn, cùng sắp xếp và cùng tổ chức các chuyến đi thực tế cho các con. 

Nhóm anh Tuấn có trách nhiệm tiền trạm, khảo sát, mở tuyến vào rừng và xây dựng, tổ chức chương trình. Nhiều phụ huynh đã cho con quay lại với chương trình nhiều lần và thách thức với nhóm là phải xây dựng các chương trình có mức độ khác nhau. 

Để cũng một khu rừng quen nhưng mỗi lần đến bọn trẻ sẽ tìm thấy một cái mới. Có thể là những khám phá mới về sinh vật sống trong rừng, về một câu chuyện thực tế đang diễn ra vào thời điểm đó nhưng cũng có thể mang đến những trải nghiệm để trẻ có các kỹ năng sống, ứng xử, thậm chí vượt lên giới hạn bản thân.

"Tôi có rất nhiều kỷ niệm với các bạn nhỏ, đủ các cung bậc cảm xúc, nếu để chọn ra một kỷ niệm khiến tôi cũng vỡ òa cảm xúc hạnh phúc thì tôi nhớ nhất một bạn nhỏ do vấn đề sức khỏe mà từ bé không dám chạy nhảy, vận động như những đứa trẻ bình thường, gia đình cũng thăm khám khắp nơi và chấp nhận điều không may này.

Khi lớn lên, mọi thứ khả quan hơn, bác sĩ khuyên gia đình có thể cho bạn tập vận động lại, tuy nhiên bạn đã quen với việc lùi lại và quan sát từ xa. Khi mới tham gia chương trình, bạn chỉ đứng nhìn các bạn khác chạy nhảy, nô đùa. Chúng tôi đã cố gắng kết nối con với các bạn khác và với thiên nhiên dù con còn nhiều e ngại.

Nhưng khi kết thúc chuyến đi, trong một bức ảnh chụp kỷ niệm cả đoàn, rất bất ngờ là bé lại là một trong những bạn nhỏ nhảy rất cao, reo hò. Nhìn bé thực sự hạnh phúc. Khi xem ảnh, bố mẹ bé cũng phải ngạc nhiên" - anh Tuấn nói về một kỷ niệm.

Còn nói về những điều tích cực mình nhận thấy từ con trong các chuyến đi rừng, chị Huyền kể lại: "Sau một chuyến đi rừng mà tôi cho con tham gia với các thầy cô trải nghiệm thiên nhiên, con nói con đã bị vắt cắn khi lội suối. Nhưng thay vì vỗ về an ủi con, cô giáo vừa giúp con lấy con vắt ra vừa nói: "Con vừa được một đại sứ đại diện cho một khu rừng khỏe cắn đấy, bạn ấy còn để lại quà cho con này, cô cũng từng bị vắt cắn, sau lần đó cô không còn sợ vắt nữa".

Tôi thấy con vui vẻ, không sợ hãi và khi hỏi thì con bảo lần sau vẫn muốn đi tiếp. Chuyện con kể khiến tôi ấn tượng, tôi nghĩ hành xử hợp lý sẽ có tác động tích cực đến đứa trẻ và đó là những cái có ích từ sự trải nghiệm".

___________________________________________

Thay vì mải mê vui chơi đá bóng, câu cá, bắt dế, trèo cây hái trái, chạy nhảy như thế hệ 7X, 8X, 9X, nhiều trẻ hiện nay lại tìm cách ở lì trong phòng để nếu không cắm mặt với điện thoại, máy tính thì cũng còng lưng học bài. Làm sao để trẻ ra ngoài vui vẻ với bạn bè, nắng gió cùng các trò chơi tuổi thơ?

Kỳ tới: “Dụ” con ra khỏi phòng