Ủy ban Trung ương đảng Cộng sản Trung Quốc ngày 24/10 cho hay Hội nghị Trung ương 4 đã thông qua Kế hoạch 5 năm lần thứ 15 (2026-2030), xác định 7 phương hướng phát triển chủ yếu của đất nước trong những năm tới, với trọng tâm là phát triển các ngành kinh tế - công nghệ mới.
Theo đó, Trung Quốc sẽ hướng đến thành tựu nổi bật trong tăng trưởng chất lượng cao, nâng cao mức độ tự cường khoa học - công nghệ, tiếp tục đột phá trong cải cách toàn diện, nâng cao trình độ văn minh xã hội, cải thiện rõ rệt chất lượng cuộc sống, thúc đẩy "Trung Quốc tươi đẹp" và củng cố an ninh quốc gia.
Kế hoạch 5 năm lần thứ 15 được công bố sau cuộc họp kéo dài 4 ngày tại Bắc Kinh, với sự tham dự của hàng trăm đại biểu, do Tổng Bí thư, Chủ tịch Tập Cận Bình chủ trì. Chi tiết của kế hoạch sẽ được hoàn thiện trong những tháng tới và dự kiến thông qua tại cuộc họp Đại hội Đại biểu Nhân dân toàn quốc vào tháng 3/2026.
Giới quan sát cho rằng Kế hoạch 5 năm mới của Trung Quốc cho thấy họ đang nỗ lực tăng cường sức mạnh quốc gia thông qua đẩy mạnh đầu tư vào công nghệ và sản xuất công nghệ cao, nhằm tìm cách giảm bớt sự phụ thuộc vào Mỹ, đồng thời thúc đẩy các tham vọng công nghệ của chính mình.
Mỹ và Trung Quốc đang tham gia cuộc đua giành quyền thống trị các ngành công nghiệp tương lai, nổi bật là trí tuệ nhân tạo (AI). Đồng thời, hai nước cũng đang đối đầu nhau trong cuộc chiến thương mại leo thang.
Tổng thống Mỹ Donald Trump đã áp thuế nặng với hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc và Bắc Kinh đáp trả bằng các hạn chế xuất khẩu đất hiếm, vật liệu quan trọng mà các nhà sản xuất phương Tây cần để chế tạo mọi thứ từ ôtô tới máy bay chiến đấu.
Ông Trump và ông Tập dự kiến gặp nhau bên lề hội nghị thượng đỉnh APEC tại Hàn Quốc vào tuần tới nhằm tìm cách giảm căng thẳng thương mại. Tuy nhiên, Kế hoạch 5 năm vừa được công bố cho thấy trong tầm nhìn dài hạn, Bắc Kinh dường như tin rằng có ít khả năng cuộc đối đầu giữa hai siêu cường sẽ hạ nhiệt trong những năm tới và Trung Quốc sẽ phải vượt lên đối thủ về công nghệ.
"Có rất ít dấu hiệu cho thấy Trung Quốc đang từ bỏ chính sách công nghiệp 'Made in Chine 2025' của mình", Julian Evans-Pritchard, nhà phân tích tại công ty nghiên cứu Capital Economics ở Anh, nhận định.
Chính sách công nghiệp "Made in Chine 2025" được Bắc Kinh công bố năm 2015, đặt ra các mục tiêu để Trung Quốc thống trị về công nghệ tiên tiến như xe điện, hàng không vũ trụ và chất bán dẫn. Trung Quốc đã đạt được nhiều mục tiêu đặt ra, giúp một số công ty nước này trở thành "người thắng cuộc" trong cuộc đua toàn cầu.
"Khi ông Tập Cận Bình lên nắm quyền năm 2012, những kế hoạch 5 năm này vẫn chỉ được coi là lời nói suông. Nhưng một thập kỷ rưỡi qua đã cho thấy sức mạnh của những kế hoạch này, đặc biệt nếu chúng được đi kèm với đầu tư, nguồn lực và ưu đãi. Công thức này đã mang lại hiệu quả", Katja Drinhausen, nhà nghiên cứu tại Viện Nghiên cứu Trung Quốc Mercator ở Đức, nói.
Trong giai đoạn 5 năm vừa qua, Trung Quốc đã dùng nguồn lực nhà nước để hỗ trợ mạnh mẽ cho các ngành công nghiệp bán dẫn và AI, với mục tiêu đạt được sự tự chủ trong nước.
Với các chính sách như vậy, ông Tập đã đưa Trung Quốc đạt vị thế thống trị toàn cầu trong một số lĩnh vực như xe điện (EV) và năng lượng tái tạo, đồng thời giảm phụ thuộc vào các sản phẩm nước ngoài. Tuy nhiên, ông vẫn muốn tiếp tục tập trung cho công nghệ và sản xuất.
Trong những năm gần đây, ông Tập đã kêu gọi Trung Quốc tập trung vào "lực lượng sản xuất mới", cụm từ mà Bắc Kinh dùng để chỉ công nghệ và các sáng kiến nhằm củng cố khả năng tự chủ, nâng cấp ngành công nghiệp. Và như nhiều người dự đoán, thuật ngữ này đã xuất hiện trong bản Kế hoạch 5 năm mới được công bố.
Các nhà phân tích tin rằng các công ty tham gia vào "lực lượng sản xuất mới" sẽ tiếp tục được chính phủ Trung Quốc ưu ái. Chính những công ty trí tuệ nhân tạo, bán dẫn và robot đã thúc đẩy thị trường chứng khoán Trung Quốc đạt mức tăng trưởng hai con số trong năm nay.
Nhiều chuyên gia cho rằng chiến lược này sẽ khiến căng thẳng Mỹ - Trung, hai siêu cường về kinh tế, sẽ gia tăng trong lĩnh vực công nghệ, khi hai bên đều muốn giành quyền thống trị về các lĩnh vực mới như AI, bán dẫn hay robot.
Thông cáo hội nghị không trực tiếp đề cập đến cuộc chiến thương mại đang diễn ra giữa Trung Quốc và Mỹ, nhưng cảnh báo về "những yếu tố bất ổn, khó lường" đang trỗi dậy.
"Chúng ta phải chủ động xác định, đối phó và chuyển hướng, dám đối đầu với sóng to gió lớn và cả những cơn bão nguy hiểm", tài liệu có đoạn.
Theo Yuhan Zhang, nhà kinh tế trưởng của Trung tâm Trung Quốc thuộc Conference Board, Kế hoạch 5 năm sẽ "tiếp tục phân bổ nguồn lực cho các ngành chiến lược mới nổi như AI, năng lượng mới, vật liệu mới, sản xuất tiên tiến và các 'ngành công nghiệp tương lai'".
People's Daily, cơ quan ngôn luận của đảng Cộng sản Trung Quốc, hồi tháng 7 đăng bài xã luận khẳng định việc theo đuổi "khả năng tự cường và sức mạnh lớn hơn trong khoa học, công nghệ là không thể thiếu để đảm bảo ưu thế quan trọng về công nghệ".
Thông cáo của Hội nghị Trung ương 4 cũng nêu rõ mục tiêu "xây dựng hệ thống công nghiệp hiện đại với sản xuất tiên tiến làm trụ cột", đồng thời "đẩy nhanh tự cường khoa học và công nghệ ở mức độ cao", trong khi "phát triển thị trường nội địa mạnh mẽ" được xếp sau đó.
Michael Hirson, trưởng bộ phận nghiên cứu về Trung Quốc tại công ty nghiên cứu 22V ở Mỹ, nhận định Kế hoạch này cho thấy nền kinh tế Trung Quốc trong thời gian tới có thể đi trên hai quỹ đạo riêng biệt. Sản xuất tiên tiến và ngành công nghệ cao sẽ chứng kiến sự tăng trưởng mạnh mẽ, trong khi nhu cầu tiêu dùng nội địa tăng trưởng yếu và sản xuất dư thừa.
"Văn kiện của hội nghị đã gửi đi thông điệp rõ ràng rằng sản xuất và công nghệ vẫn là trọng tâm trong tham vọng về sức mạnh và an ninh quốc gia của Trung Quốc trong cuộc đối đầu về công nghệ và quyền lực với Mỹ", chuyên gia Julian Evans-Pritchard nhận định.
Thanh Tâm (Theo WSJ, AFP, Reuters)
Gian số L4-07 tầng 4, nơ-2 - Gold Season, 47 Nguyễn Tuân, Thanh Xuân, Hà Nội
Điện thoại: 1900 98 98 36
Fax: 045625169
Email: info@daisan.vn