Trải lòng của luật sư bào chữa tội ‘giết người’

Người ta thường vỗ tay cho bản án nặng, nhưng ít ai nghĩ đến người đứng giữa, là nhân vật dùng lý trí để gìn giữ sự công bằng. Họ là luật sư, những người phải nói điều đúng trong một căn phòng mà ai cũng chỉ muốn nghe điều dễ chịu.

Có những buổi sáng, tòa án mở phiên xét xử từ khi mặt trời còn lấp ló sau dãy nhà cao tầng. Trong phòng xử, người ta đến để chờ đợi công lý.

Ở đó, giữa lằn ranh đúng sai, có những người vẫn ra sức giành lấy từng cơ hội cuối cùng cho sự thật. Người ta gọi họ là luật sư.

Ở nghề này, có những luật sư bước ra khỏi phiên tòa trong tiếng vỗ tay khi đòi lại quyền lợi cho người bị hại. Nhưng cũng có những người rời tòa trong sự chỉ trích của dư luận, đơn giản vì họ bào chữa cho“người bị buộc tội”. Cùng một nghề, chỉ khác là thân chủ của họ… ở bên nào của bục xét xử.

Luật sư Lê Đình An, thuộc đoàn luật sư TP.HCM. Ông có gần 10 năm tham gia tố tụng trong vụ án hình sự và dân sự. Ông không nhớ hết số vụ án đã tham gia, nhưng ông lại nhớ rất rõ những lần mà ông bào chữa cho các "phiên tòa định kiến", và bị căm ghét qua từng ánh mắt vì bào chữa cho bị cáo.

Không khác mấy hoàn cảnh của luật sư Lê Đình An, Tiến sĩ - Luật sư Nguyễn Quốc Bình cũng không ít lần bị gắn mác “gỡ tội thuê” và nhiều cuộc tấn công chỉ trích từ người khác, dù bản chất, ông đang làm đúng trách nhiệm của 1 người hành nghề luật sư.

Nghe đến cụm từ “bào chữa cho bị cáo”, nhiều người lập tức chau mày. Bởi có thể trong tiềm thức của xã hội, “phạm tội” là điều không thể tha thứ, và bào chữa cho họ là... hành động khó chấp nhận. Nhưng, nhiều người lại quên mất rằng, công lý không chỉ dành cho người vô tội, mà còn cho cả người đã lỗi lầm.

Với người hành nghề luật, bản chất của nghề không phải là “bênh vực”, mà là bảo vệ quyền được lắng nghe, quyền xét xử công bằng, quyền căn bản nhất của con người trong một xã hội văn minh. Trên bục bào chữa, họ không phải là “người của phe tội lỗi”, mà là người đứng giữa cảm xúc và pháp luật. Và có lẽ, một trong những điều khó nhất với luật sư là khi phải nói ra điều đúng, trong một căn phòng mà tất cả đều chỉ muốn nghe điều dễ chịu.

Không ít lần, họ bị chỉ trích, bị gán mác “gỡ tội thuê”. Nhưng nếu không có người bào chữa, công lý sẽ chỉ còn là cảm xúc của đám đông, không còn là cán cân của pháp luật. Trớ trêu thay, trong khi mạng xã hội dễ dàng kết tội chỉ bằng vài dòng bình luận, thì ở tòa, luật sư lại phải “căng đầu” để chứng minh một tình tiết, chỉ để nhắc lại một điều tưởng hiển nhiên: “Mọi người đều bình đẳng trước pháp luật.

Nhiều vụ án khiến họ day dứt. Không vì thua hay thắng, mà vì những câu chuyện phía sau bản án. Có người phạm sai lầm chỉ vì phút yếu lòng; có người chịu oan vì im lặng; có người được tha, nhưng chẳng bao giờ còn dám nhìn thẳng vào đời. Luật sư Bình và luật sư An đều kể rằng, họ từng đứng lặng rất lâu khi ngĩ về những áp lực mà bản thân gặp phải.

Họ vẫn luôn kiên định với 1 quan điểm: Họ không bào chữa cho tội ác mà họ bào chữa cho công bằng. Bởi nếu công lý chỉ nghe một phía, thì còn gì là công lý?!

Trong một xã hội đang chạy nhanh bằng cảm xúc, người luật sư chọn bước chậm bằng lý trí. Giữa những ồn ào phán xét của các "phiên tòa định kiến", họ vẫn cặm cụi đọc từng dòng hồ sơ, ghi chú từng dấu phẩy của pháp luật, như thể sợ rằng một dấu chấm sai cũng có thể đánh rơi một kiếp người. Và có lẽ, khi công chúng biết lắng nghe trước khi phán xét, thì nụ cười của người luật sư sẽ thôi phải ẩn sau vẻ mỉa mai. Bởi khi ấy, họ không còn “bào chữa cho người bị buộc tội”, mà đang bào chữa cho niềm tin rằng công lý vẫn còn chỗ đứng giữa con người với con người.