Nga tăng đà tiến công để bào mòn 'vành đai pháo đài' Ukraine

Quân đội Nga đang từng bước siết chặt vòng vây quanh thành trì Pokrovsk ở phía đông tỉnh Donetsk với khoảng cách chỉ còn khoảng 16 km, theo DeepState, nhóm quan sát diễn biến chiến trường có liên hệ với quân đội Ukraine. Bộ Quốc phòng Anh ước tính lực lượng Nga đã kiểm soát thêm khoảng 500-550 km2 lãnh thổ Ukraine trong tháng 7, cho thấy đà tiến quân nhanh hơn đáng kể so với các tháng trước.

Nga cũng mở mũi đột kích chiến thuật gần phòng tuyến Dobropillia - Kramatorsk, cách Pokrovsk không xa, đe dọa chiếm thị trấn Dobropillia. Dù Ukraine đã triển khai thêm lực lượng phản công, họ chỉ giành lại một số khu vực nhỏ, trong khi các đột kích nhanh của Nga đang bào mòn nguồn lực phòng thủ của Kiev ở khu vực.

Những bước tiến của quân đội Nga tại vùng Donbass, gồm hai tỉnh Donetsk và Lugansk, không chỉ giúp Moskva mở rộng kiểm soát lãnh thổ mà còn củng cố vị thế trên bàn đàm phán khi các nỗ lực ngoại giao đang được khởi động trở lại.

Trong khi viễn cảnh Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky gặp trực tiếp Tổng thống Nga Vladimir Putin để tìm giải pháp chấm dứt chiến tranh vẫn còn mơ hồ, tình hình chiến sự trên thực địa đang ngày càng bất lợi với Kiev.

Mục tiêu chính của Nga hiện tập trung vào khu vực Pokrovsk, trung tâm hậu cần quan trọng với quân đội Ukraine và từng có khoảng 60.000 cư dân sinh sống.

Từ tháng 6, quân đội Nga còn mở rộng tác chiến sang rìa tỉnh Dnipropetrovsk ở miền trung Ukraine, qua đó củng cố sườn nam của mặt trận Pokrovsk. Dù Ukraine tuyên bố giành lại được một số làng biên giới vào ngày 21/8, Nga vẫn duy trì áp lực tại nhiều hướng.

Các nhà phân tích nhận định tốc độ tiến công của Nga còn có thể tiếp tục tăng và Pokrovsk có nguy cơ thất thủ trong vài tháng tới nếu Kiev không đủ lực lượng để tổ chức phản kích.

Ngoài Pokrovsk, Nga cũng đang áp sát Kostyantynivka, cách đó khoảng 50 km về phía đông bắc. Thành phố này đang bị tấn công từ ba hướng, khi Nga triển khai các mũi tấn công từ Chasiv Yar và Toretsk, những thành phố mà họ đã kiểm soát phần lớn.

Chuyên gia quân sự Phần Lan Emil Kastehelmi cảnh báo rằng phòng tuyến Ukraine đang bị bào mòn đến mức nghiêm trọng, với quân số quá ít so với tổng độ dài chiến tuyến. Trong khi đó, Nga vẫn duy trì quân số nhờ các chương trình tuyển quân ổn định, mang lại lợi thế áp đảo về nhân lực.

Tư lệnh quân đội Ukraine Oleksandr Syrsky ước tính quân đội Nga mỗi tháng được bổ sung khoảng 9.000 tân binh, bù đắp cho thương vong trên chiến trường.

Tại hội nghị thượng đỉnh với Tổng thống Mỹ Donald Trump ở Alaska ngày 15/8, Tổng thống Nga Vladimir Putin được cho là đã đưa ra đề nghị đóng băng chiến tuyến theo hiện trạng, đổi lại Ukraine phải rút khỏi phần lãnh thổ mà họ đang kiểm soát ở Donetsk.

Nga hiện kiểm soát khoảng 70% tỉnh này, bao gồm thủ phủ Donetsk. Nếu giành được toàn bộ tỉnh Donetsk, Moskva sẽ kiểm soát hoàn toàn vùng Donbass, nơi có vị thế chiến lược về mặt quân sự và nhiều nguồn tài nguyên quan trọng.

Ukraine hiện còn nắm giữ khoảng 6.600 km2 ở Donetsk, với gần 250.000 dân. Các đô thị lớn như Kramatorsk, Slovyansk, Kostyantynivka và Druzhkivka là những trung tâm công nghiệp còn lại trong vùng Donbass. Tuy nhiên, chiến tranh đã tàn phá nặng nề kinh tế khu vực, nhiều thành phố gần như bị san phẳng.

Theo Viện Nghiên cứu Chiến tranh (ISW) của Mỹ, khu vực phía tây Donetsk đã được Ukraine xây dựng thành một "vành đai pháo đài" dài 50 km, với hệ thống hầm hào, chướng ngại vật chống tăng và dây thép gai. Đây là tuyến phòng thủ được củng cố suốt hơn 10 năm qua, tạo ra thách thức lớn cho các đợt tấn công của Nga.

Dù vậy, nhà nghiên cứu Nick Reynolds từ Viện nghiên cứu An ninh Quốc phòng Hoàng gia Anh (RUSI) lưu ý rằng địa hình Donbass hiện nay đã trở nên bất lợi cho phòng tuyến của Ukraine, bởi thành phố Donetsk do Nga kiểm soát nằm vị trí cao hơn.

Khu vực phía tây Donetsk, nơi Ukraine xây dựng "vành đai pháo đài", có địa hình dốc xuống, hạn chế tầm quan sát và khả năng yểm trợ hỏa lực của lực lượng phòng thủ.

Chasiv Yar, cao điểm mà Nga vừa kiểm soát thành công đầu tháng 8, từng là một trong những pháo đài chiến lược cuối cùng của Ukraine để duy trì tuyến phòng ngự. Mất vị trí này khiến khả năng phối hợp tác chiến của Kiev gặp nhiều thách thức.

Các chuyên gia phương Tây cho rằng với loạt lợi thế lớn trên mặt trận Donbass, quân đội Nga nhiều khả năng sẽ không muốn ngừng giao tranh ngay lập tức, mà sẽ tận dụng đà tiến hiện nay để kiểm soát càng nhiều lãnh thổ càng tốt trước khi đi đến bất cứ cuộc đàm phán nào.

"Đã có nhiều tuyên bố về hòa đàm, nhưng trên thực địa quân đội Nga vẫn không có bất kỳ thay đổi nào trong đà tiến công của mình", chuyên gia Kastehelmi nhận định.

Thanh Danh (Theo Kyiv Independent, BBC, Reuters)