Cuộc gặp Mỹ - Trung khó giúp ích cho kinh tế hai nước

Ngày 30/10, Tổng thống Mỹ Donald Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình có cuộc gặp bên lề Hội nghị Thượng đỉnh APEC tại Hàn Quốc. Sau cuộc họp kéo dài 2 giờ, ông Trump cho biết hai bên đã đạt thỏa thuận giảm thuế nhập khẩu cho hàng Trung Quốc. Đổi lại, Bắc Kinh nối lại việc mua đậu nành Mỹ, duy trì xuất khẩu đất hiếm và siết chặt hoạt động buôn bán fentanyl.

Nhìn bề ngoài, kết quả cuộc gặp dường như là chiến thắng lớn cho cả hai quốc gia. Các nhượng bộ của cả hai bên có thể xoa dịu phần nào thiệt hại với doanh nghiệp và người tiêu dùng. Tuy nhiên, giới phân tích cho rằng hai nước cần làm nhiều hơn thế mới có thể chữa lành các tổn thương thời gian qua.

Đối với nông dân Mỹ - những người chịu ảnh hưởng nặng nề nhất khi cuộc chiến thương mại tái bùng phát, thỏa thuận này có thể đã đến quá muộn. Kể từ tháng 5, khi thuế nhập khẩu của Mỹ chính thức tăng, doanh nghiệp Trung Quốc cũng ngừng mua đậu nành Mỹ. Đây vốn là nông sản xuất khẩu hàng đầu của Mỹ và Trung Quốc cũng là thị trường lớn nhất cho mặt hàng này. Việc Trung Quốc dừng mua khiến giá sản phẩm này giảm mạnh vài tháng qua.

Tuần này, Reuters trích nguồn tin thân cận cho biết Tập đoàn thực phẩm quốc doanh Trung Quốc COFCO đã mua 3 lô đậu nành Mỹ sau nhiều tháng gián đoạn. Sau cuộc gặp của hai lãnh đạo hôm 30/10, dù Trung Quốc chấp thuận sẽ "mua thêm đáng kể" đậu nành Mỹ, nhiều nông dân Mỹ có lẽ đã thua lỗ vì bán sản phẩm giá thấp suốt thời gian qua.

Thị trường việc làm của Mỹ cũng đang phát tín hiệu suy yếu. Các số liệu mới nhất cho thấy hoạt động tuyển dụng đã chậm lại vài tháng qua. Chính sách thuế nhập khẩu mạnh tay, khó đoán của ông Trump càng khiến tình hình thêm trầm trọng. Doanh nghiệp chần chừ không tuyển thêm lao động, vì tình hình bất ổn. Nhiều doanh nghiệp Mỹ cũng đang sa thải nhân viên. Số liệu của Cục Thống kê Lao động cũng cho thấy lần đầu tiên trong nhiều năm, số người thất nghiệp vượt số việc làm đăng tuyển.

Tiến bộ về AI cũng gây ra một số đợt cắt giảm nhân sự, như đợt sa thải lớn của Amazon trong tuần này. Dù Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed) có thể giảm lãi suất để hỗ trợ thị trường lao động, các quan chức cho rằng AI đã gây thiệt hại mang tính hệ thống, khiến chính sách tiền tệ thông thường không thể khắc phục hệ quả.

Bên cạnh đó, ngày càng có nhiều lo ngại rằng việc Fed hạ lãi suất có thể gây hại nhiều hơn lợi, khi khiến lạm phát tăng trong bối cảnh giá hàng hóa và dịch vụ vốn đã cao. Một phần nguyên nhân lạm phát là thuế nhập khẩu tăng và chính sách nhập cư bị siết chặt, khiến nguồn cung lao động giảm trong các lĩnh vực như chăm sóc trẻ em và nông nghiệp.

Với Trung Quốc, các vấn đề kinh tế cũng thách thức không kém. Dù xuất khẩu năm nay vẫn sôi động bất chấp thuế nhập khẩu của ông Trump, các vấn đề nội tại vẫn tiếp diễn. Việc này khiến Trung Quốc có thể hưởng lợi từ thỏa thuận thương mại ít hơn so với Mỹ.

Những thách thức chính của kinh tế Trung Quốc là khủng hoảng bất động sản kéo dài, tình trạng giảm phát dai dẳng, niềm tin tiêu dùng yếu và tỷ lệ thất nghiệp trong giới trẻ cao.

"Các điều khoản thương mại mới công bố rất khó giúp Trung Quốc xoay chuyển các thách thức mang tính cấu trúc trong nước", Louise Loo - Giám đốc nghiên cứu kinh tế châu Á tại Oxford Economics nhận định. Bà cho biết kể cả việc được giảm 10% thuế nhập khẩu liên quan đến fentanyl cũng chỉ giúp tăng trưởng dự báo của Trung Quốc lên thêm 0,2% năm tới.

Số liệu kinh tế gần đây tiếp tục cho thấy bức tranh kinh tế Trung Quốc không mấy lạc quan. Trong tháng 9, chỉ số giá sản xuất (PPI) giảm tháng thứ 36 liên tiếp, dù mức giảm đã thu hẹp sau nỗ lực của Bắc Kinh nhằm hạn chế cạnh tranh giá trong một số lĩnh vực. Ví dụ, ngành xe điện nước này đang rơi vào cuộc đua giảm giá do dư thừa công suất.

Nhu tiêu dùng cũng yếu, khi doanh số bán lẻ tháng 9 chỉ tăng 3% so với cùng kỳ. Đây là mức thấp nhất trong 10 tháng.

Trong tháng 9, giá nhà mới tại Trung Quốc giảm nhanh nhất 11 tháng, dù đây vốn là mùa cao điểm của bất động sản. Cuộc khủng hoảng kéo dài từ năm 2021, được dự báo tiếp tục gây sức ép lên tâm lý người tiêu dùng.

Điểm mấu chốt là những gì ông Trump và ông Tập thống nhất trong ngày 30/10 chỉ là bản thảo sơ bộ. Chưa có tài liệu nào được ký kết.

Hai bên có thể sẽ cần thêm nhiều cuộc gặp để thống nhất các điều khoản cụ thể trước khi đi đến một thỏa thuận chính thức. Hoặc thậm chí điều đó có thể không bao giờ xảy ra. Nhưng hiện tại, cả hai nền kinh tế có thể yên tâm phần nào, vì lời đe dọa áp thuế thêm 100% của ông Trump đối với hàng xuất khẩu Trung Quốc từ ngày 1/1 đã không còn được nhắc tới.

Hà Thu (theo CNN, Reuters)