Cách tân Thủ tướng Nhật 'ghi điểm' trong lần đầu gặp ông Trump

Chỉ một tuần sau khi trở thành nữ Thủ tướng đầu tiên của Nhật Bản, bà Sanae Takaichi đã phải đối mặt một thử thách đối ngoại lớn. Ngày 28/10, bà có cuộc gặp với Tổng thống Donald Trump khi lãnh đạo Mỹ thăm Nhật Bản, điểm dừng thứ hai trong chuyến công du đầu tiên đến châu Á của ông trong nhiệm kỳ hai.

Tổng thống Trump được coi là "bài toán khó" từng khiến nhiều lãnh đạo trên thế giới chật vật tìm cách ứng phó, nhưng nhờ học hỏi từ người tiền nhiệm Shinzo Abe, kết hợp với yếu tố thời điểm, bà Takaichi đã tìm được cách "ghi điểm" với ông chủ Nhà Trắng, mang lại thành công nhất định trong cuộc gặp.

"Tôi muốn bà hiểu rằng bất cứ khi nào có điều gì cần, dù là thắc mắc, băn khoăn hay mong được giúp đỡ, chúng tôi sẽ luôn sẵn sàng. Mỹ và Nhật Bản là đồng minh gắn bó ở mức độ cao nhất", ông Trump nói sau sự kiện.

Theo giới quan sát, Thủ tướng Takaichi đã áp dụng "công thức Abe" khi tiếp cận Tổng thống Mỹ. Ông Abe từng được coi là bậc thầy trong việc gìn giữ mối quan hệ với ông Trump, và từng cố vấn cho Takaichi khi bà tranh cử năm 2021.

Tương tự cách ông Abe từng làm khi ông Trump thăm Nhật Bản năm 2019, bà Takaichi tiếp đón trọng thị Tổng thống Mỹ tại Cung điện Akasaka. Hai lãnh đạo bắt tay, trò chuyện ngắn rồi cùng chụp ảnh chung, duyệt đội danh dự trước khi tiến vào bên trong.

Bà Takaichi tặng ông Trump cây gậy golf ông Abe từng sử dụng và túi golf có chữ ký của nhà vô địch người Nhật Hideki Matsuyama. Giới chuyên gia đánh giá Thủ tướng Nhật muốn nhấn mạnh mối quan hệ cá nhân đặc biệt này để xử lý các vấn đề nhạy cảm, như chi tiêu quốc phòng, khi thảo luận với ông Trump

"Với ông Trump, chính trị luôn mang màu sắc cá nhân. Việc Thủ tướng Takaichi gợi lại hình ảnh ông Abe là một bước đi khôn ngoan, đặt nền tảng cho quan hệ cá nhân tốt đẹp giữa hai lãnh đạo", cựu quan chức ngoại giao Mỹ Mark Davidson nhận xét.

Cuộc gặp giữa phái đoàn Mỹ và Nhật Bản diễn ra lúc 9h53, muộn 8 phút so với kế hoạch ban đầu. Bà Takaichi cùng ông Trump bước vào phòng họp, nơi đại diện hai bên đã ngồi chờ sẵn, và xin lỗi vì sự chậm trễ.

"Tôi vừa cùng Tổng thống Trump xem một trận bóng chày. Đội Dodgers đang dẫn trước 1-0", Thủ tướng Takaichi nói, nhắc đến đội Los Angeles Dodgers đang thi đấu trong giải MLB World Series, trong khi ông Trump mỉm cười.

Los Angeles Dodgers có ngôi sao bóng chày Nhật Bản Shohei Ohtani. Ông Trump từng nhiều lần nhắc đến Ohtani và còn trò chuyện về Ohtani với Nhật hoàng tối 27/10. Trận đấu càng khiến ông Trump chú ý, bởi đối thủ của Los Angeles Dodgers là một đội từ Canada, quốc gia đang có căng thẳng thương mại với Mỹ.

Lãnh đạo hai bên sau đó bắt đầu cuộc gặp. Bà Takaichi nhắc lại mối quan hệ thân thiết lâu năm giữa ông Trump và ông Abe. Lãnh đạo Nhật Bản tán dương Tổng thống Mỹ, ca ngợi "chính sách ngoại giao năng động" của ông đã giúp thiết lập thỏa thuận ngừng bắn Campuchia - Thái Lan và Israel - Hamas.

Thủ tướng Takaichi sau đó nhấn mạnh quyết tâm "khôi phục chính sách ngoại giao mạnh mẽ" cho Nhật Bản, tăng cường mọi yếu tố tạo nên sức mạnh quốc gia "từ ngoại giao, quốc phòng, kinh tế, công nghệ, tình báo cho đến nguồn nhân lực".

Bà thông báo Nhật Bản có kế hoạch tặng 250 cây anh đào và cung cấp pháo hoa từ tỉnh Akita cho Mỹ, nhân dịp nước này kỷ niệm 250 năm quốc khánh năm 2026. Ông Trump nhắc đến ông Abe 4 lần khi đáp lại, cho biết cố thủ tướng từng dành nhiều lời khen cho bà Takaichi.

"Chắc hẳn ông ấy đang rất vui", ông Trump nói, tin rằng bà Takaichi "sẽ trở thành một thủ tướng vĩ đại".

Tổng thống Trump hoan nghênh Nhật Bản tăng chi tiêu quốc phòng và mua sắm thiết bị từ Mỹ, mong muốn mở rộng thương mại song phương trên cơ sở "một thỏa thuận rất công bằng". Lãnh đạo Mỹ và Nhật Bản sau đó cùng ký các thỏa thuận hợp tác về đất hiếm, hạt nhân, năng lượng, đầu tư và thương mại.

Giới phân tích lưu ý điểm quan trọng ở đây là ông Trump không công khai gây áp lực với Nhật Bản.

"Với một Thủ tướng mới, nhiều tham vọng, Nhật Bản có thể đóng góp nhiều hơn cho quốc phòng. Để làm được điều này, ông Trump cần cho bà Takaichi không gian hành động, thay vì gây sức ép công khai, khiến bà khó xử lý vấn đề nội bộ hơn", Mira Rapp-Hopper, chuyên gia an ninh châu Á - Thái Bình Dương tại tổ chức tư vấn Asia Group, nói với FT.

Sau lễ ký, bà Takaichi tiếp tục "ghi điểm" bằng cách mời ông Trump dùng bữa trưa với cơm và thịt bò, nguyên liệu đều nhập từ Mỹ.

Thủ tướng Nhật Bản đã tính toán kỹ để bày tỏ thiện chí, Rintaro Nishimura, trợ lý cấp cao tại Asia Group, bình luận. Hình ảnh này thể hiện cam kết của bà Takaichi với thỏa thuận thương mại hai nước đạt được hồi tháng 7, trong đó Nhật Bản tăng nhập khẩu gạo từ Mỹ.

Nhà Trắng cho biết Thủ tướng Takaichi còn thông báo với phía Mỹ rằng bà sẽ đề cử Tổng thống Trump cho giải Nobel Hòa bình, giải thưởng danh giá mà ông chủ Nhà Trắng cho rằng ông xứng đáng được trao.

Ông Trump cùng bà Takaichi sau đó thăm căn cứ hải quân Mỹ ở Yokosuka, phía nam Tokyo, và phát biểu trước lực lượng đóng quân tại đây. Ông Trump tiếp tục tán dương bà Takaichi và thông báo đã chấp thuận thương vụ bán tên lửa để trang bị cho tiêm kích F-35 của Nhật Bản.

Tại cuộc họp báo tối 28/10, Thủ tướng Takaichi cho biết bà và ông Trump đã đạt đồng thuận về các ưu tiên chiến lược then chốt. Bà kết luận cuộc gặp đã thể hiện "sự thống nhất trong mục tiêu giữa Nhật Bản và Mỹ", đánh dấu "một giai đoạn mới về chiều sâu và lòng tin" trong quan hệ đồng minh.

Giới chuyên gia cho rằng cuộc gặp giữa bà Takaichi và ông Trump có nhiều tín hiệu tích cực, nhưng chưa tạo ra đột phá nào đáng chú ý.

Về thương mại, Nhật Bản chịu thuế suất 15%, thấp hơn đáng kể so với nhiều nước khác, nhưng đổi lại bằng cam kết đầu tư 550 tỷ USD vào Mỹ, tương đương hơn 10% GDP của nền kinh tế thứ tư thế giới.

Về an ninh, Thủ tướng Takaichi chỉ nói đã trao đổi với ông Trump về vấn đề Trung Quốc và từ chối bình luận thêm, với lý do Tổng thống Mỹ sắp gặp Chủ tịch Tập Cận Bình. Bà thêm rằng ông Trump ủng hộ "phi hạt nhân hóa hoàn toàn bán đảo Triều Tiên".

Diễn biến này khiến một số nhà quan sát hoài nghi về ưu tiên đối ngoại mà Tổng thống Mỹ theo đuổi.

"Cuộc gặp cho thấy ông Trump quan tâm đến kinh tế hơn là an ninh", giáo sư Tetsuo Kotani, Đại học Meikai, nhận định với Japan Times. "Tuyên bố chung không hề nhắc đến Trung Quốc hay Triều Tiên. Các vấn đề an ninh được chuyển về cấp dưới và cuộc gặp giữa bộ trưởng quốc phòng hai nước mới thực sự là nơi quyết định vấn đề đó".

Như Tâm (Theo Washington Post, FT, Japan Times)