Cổ tự hơn 370 năm tồn tại ở Hội An, lưu giữ nhiều tượng Phật cổ, hương án quý

Chùa Phật Quan Âm ở Hội An là một trong những cổ tự mang đậm nét kiến trúc và nghệ thuật Phật giáo. Hơn 370 năm đã trôi qua, đến nay, ngôi chùa vẫn lưu giữ nhiều di vật quý.

Chùa Phật Quan Âm (còn gọi Minh Hương Phật tự) tọa lạc trên đường Nguyễn Huệ, phường Hội An, TP Đà Nẵng.

Không giống nhiều ngôi chùa thường thấy, tam quan chùa Phật Quan Âm không nằm chính giữa mà lệch về phía bên phải. Đây là chi tiết hiếm gặp trong kiến trúc chùa ở Hội An.

Tam quan chùa được dựng đơn giản với 4 trụ biểu vuông, 2 trụ giữa cao hơn để chia thành 3 lối đi. Đỉnh trụ đắp búp sen, nối liền bằng xà ngang cách điệu, bên trên không có mái che. 2 mặt tam quan được đắp nổi nhiều chữ Hán, câu đối trang trí..., tạo nên vẻ cổ kính.

Qua cổng là khoảng sân nhỏ với hòn non bộ và cây xanh, vừa là tiểu cảnh vừa là không gian đệm dẫn vào chính điện.

Toàn bộ công trình được xây dựng theo kiểu chữ “nhất”, với chính điện gồm 2 nếp nhà 3 gian, trong đó gian giữa lớn gần gấp đôi 2 gian bên. Nếp nhà trước có hệ vì kết hợp “trính chồng trụ đội” và “chồng đấu con sơn”. Các cấu kiện gỗ được chạm trổ công phu, đặc biệt là bông trính đỡ đòn tay hiên chạm hình hoa sen, “sư tử hí tiền” và dây lá hóa rồng.

Nếp nhà sau có diện tích nhỏ hơn, kết cấu đơn giản, chia thành 2 phần: phía trước thờ tự, phía sau làm kho. Bên trái chính điện là nhà đông - nơi trưng bày thư họa và tiếp khách.

Điểm nổi bật nhất của chùa chính là hệ vách gỗ mặt tiền với bộ cửa thượng song hạ bản hiếm thấy. Gian giữa có cửa 6 cánh, chạm khắc tỉ mỉ các đề tài rồng, long mã, hổ, rùa, chim, cây tùng.

Hai gian bên có cửa 4 cánh, bản chính khắc chữ Thọ, bản nhỏ chạm bát bửu, hoa sen, dây lá hóa rồng. Liên ba trên đầu cửa chạm nổi “thập bát La Hán” cùng nhiều đồ án cát tường. Đây được giới nghiên cứu đánh giá là một trong những bộ cửa đẹp và nguyên vẹn nhất còn lại ở Hội An.

Không gian thờ tự trong chính điện được bố trí trang nghiêm.

Hai bên hiên đặt tượng hộ pháp Vi Đà và Tiêu Diện đại sĩ. Bên trong, gian chính giữa thờ Đức Phật A Di Đà, gian trái thờ Quan Thế Âm Bồ tát, gian phải thờ Đại Thế Chí Bồ tát, ngoài ra còn có hương án thờ Địa Tạng Vương Bồ tát.

Theo Trung tâm Bảo tồn di sản văn hóa thế giới Hội An, hiện tại chùa còn lưu giữ 2 hương án cổ quý hiếm. Hương án ở gian giữa có chân đế dáng “chân quỳ” chạm nổi hình mặt rồng, mặt trước chạm nhiều đề tài như cúc - sóc, mai - điểu, sen - hạc, mẫu đơn - hươu. Hương án ở gian phải có kích thước nhỏ hơn nhưng vẫn được sơn son thếp vàng, mang giá trị nghệ thuật cao.

Các pho tượng cổ cũng góp phần làm nên giá trị của chùa: tượng Phật A Di Đà bằng gỗ sơn màu vàng đồng ngồi trên đài sen, tượng Quan Thế Âm Bồ tát bằng gỗ đứng trên đài sen cầm bình tịnh thủy, tượng Đại Thế Chí Bồ tát bằng kim loại sơn màu.

Ngoài ra, chùa còn từng thờ bộ tranh “Thập bát La Hán” gồm 6 bức (còn lại 5). Bản gốc hiện được lưu giữ tại Trung tâm Bảo tồn di sản văn hóa thế giới Hội An. Các bức đang treo tại chùa hiện nay là bản sao.

Hiện nay, chùa vẫn là điểm sinh hoạt tôn giáo quan trọng của cư dân phố Hội. Ngoài việc dâng hương vào ngày rằm, mồng một, hằng năm chùa còn tổ chức 2 lễ lớn là vía Quan Thế Âm Bồ tát (19 tháng 2 âm lịch) và Tết Nguyên tiêu (16 tháng Giêng). Những ngày này, chùa đón hàng trăm phật tử và du khách thập phương về tham dự.

Chùa Phật Quan Âm tuy nhỏ nhưng hàm chứa nhiều giá trị quý hiếm về kiến trúc và mỹ thuật Phật giáo, phản ánh bàn tay tài hoa của nghệ nhân xưa. Giữa phố cổ Hội An, đây không chỉ là chốn tâm linh thanh tịnh mà còn là niềm tự hào, minh chứng cho sự trường tồn của di sản văn hóa vùng đất này.