GS-TS Nguyễn Thiện Nhân: Tăng trưởng cao không có ý nghĩa nếu dân số sụt giảm

"Tăng trưởng kinh tế cao không có ý nghĩa nếu dân số và nguồn nhân lực không được duy trì", GS-TS Nguyễn Thiện Nhân, nguyên Bí thư Thành ủy TP.HCM đúc kết.

Sáng 11.8, Thành ủy TP.HCM tổ chức hội nghị lấy ý kiến cán bộ lãnh đạo cao cấp, lãnh đạo TP.HCM nghỉ hưu góp ý dự thảo báo cáo chính trị Đại hội đại biểu Đảng bộ TP.HCM lần thứ I, nhiệm kỳ 2025 - 2030.

Chủ trì hội nghị gồm Phó bí thư Thường trực Thành ủy TP.HCM Nguyễn Thanh Nghị, Chủ tịch UBND TP.HCM Nguyễn Văn Được và Phó bí thư Thành ủy, Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam TP.HCM Nguyễn Phước Lộc.

Là người đầu tiên phát biểu, GS-TS Nguyễn Thiện Nhân, nguyên Bí thư Thành ủy TP.HCM, cho biết qua nghiên cứu tình hình một số quốc gia, ông nhận thấy thách thức lớn nhất đối với TP.HCM là làm thế nào để duy trì được tăng trưởng kinh tế trên nền tảng phát triển bền vững về con người.

Đây là bài học vô cùng đắt giá mà nhiều nước phát triển đã trải qua. Nếu tăng trưởng kinh tế cao nhưng không dựa trên nền tảng phát triển bền vững về con người, thì chỉ sau 30 - 40 năm, thành quả có thể bị suy giảm nghiêm trọng.

Ông Nhân dẫn chứng 2 quốc gia ở khu vực châu Á gồm Nhật Bản và Hàn Quốc. Cụ thể, Nhật Bản từ năm 1962 đến 1995, đạt tốc độ tăng trưởng kinh tế trung bình 13%/năm. Nhưng từ năm 1996 đến nay, tức đã 30 năm, kinh tế Nhật Bản hầu như đi ngang và suy giảm.

Đặc biệt, dân số Nhật Bản đang giảm mạnh, dự báo đến năm 2100 chỉ còn một nửa hiện nay (hiện khoảng 125 triệu người). "Tăng trưởng kinh tế cao không có ý nghĩa nếu dân số và nguồn nhân lực không được duy trì", GS-TS Nguyễn Thiện Nhân đúc kết.

Tương tự, Hàn Quốc từ năm 1975 đến 2018, tăng trưởng kinh tế bình quân đạt 9%/năm, nhưng 6 năm gần đây kinh tế gần như đi ngang. Điểm chung của Hàn Quốc và Nhật Bản đều có tỷ lệ sinh thấp, lần lượt là 0,95 con/phụ nữ và 1,15 con/phụ nữ trong khi mức cần thiết để duy trì dân số là 2 con/phụ nữ.

Với TP.HCM, địa phương vốn có mức sinh thấp (hiện khoảng 1,35 - 1,39 con/phụ nữ), thấp nhất cả nước. Từ năm 1979 đến nay, mức sinh của cả 3 địa phương trước sáp nhập (TP.HCM, Bình Dương, Bà Rịa - Vũng Tàu) chỉ đạt khoảng 1,45 con/phụ nữ.

Do đó, TP.HCM phải dựa nhiều vào nhập cư mới duy trì được quy mô dân số và lực lượng lao động. Thực tế, nếu không có nhập cư, sẽ không có một TP.HCM năng động như hôm nay.

Ông Nhân tính toán muốn đạt tăng trưởng 10% mỗi năm, TP.HCM vẫn cần lực lượng lao động tăng thêm khoảng 2,5%/năm, tương đương 800.000 - 1 triệu lao động mới trong 5 năm tới. Nếu muốn đạt mục tiêu tăng trưởng, TP.HCM phải có kế hoạch, đặc biệt là chương trình xây dựng nhà ở cho người nhập cư để duy trì vị thế siêu đô thị hàng đầu cả nước và khu vực.

TP.HCM phải phát huy được sức mạnh của 14 triệu dân

Ông Huỳnh Đảm, nguyên Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam nêu vấn đề tâm đắc là đoàn kết trong bối cảnh đất nước bước vào kỷ nguyên mới, vừa kế thừa những thành tựu to lớn của cả dân tộc sau 40 năm đổi mới, đứng trước nhiều thời cơ đan xen khó khăn thách thức.

"Muốn đạt các mục tiêu thì phát huy sức mạnh của cả dân tộc. TP.HCM phải phát huy được 14 triệu người dân, cùng chung sức đồng lòng thì mới có thể đạt được những mong muốn đề ra. Chỉ khi nào bản thân người dân có khát vọng vươn lên, vươn mình thì cả dân tộc mới vươn mình được", ông Đảm đúc kết.

Ông Huỳnh Đảm cũng góp ý đại hội lần này phải xác định cốt lõi của đoàn kết là gì, để sau đại hội có giải pháp tuyên truyền cho toàn Đảng, toàn quân, toàn dân hiểu được nội hàm.

Bà Nguyễn Thị Hoài Thu, nguyên Chủ nhiệm Ủy ban Các vấn đề xã hội của Quốc hội cho rằng TP.HCM phải chủ động liên kết vùng mạnh mẽ hơn nữa, phải tự giúp mình trước khi người khác giúp mình.

Về xây dựng Đảng, bà Thu đề nghị quan tâm sâu sát đến từng chi bộ, nắm bắt tâm tư nguyện vọng của đảng viên xem "họ suy nghĩ gì, họ sống ra sao, họ làm gì". "Đảng có vững thì nước mới bền nên cần đầu tư hơn nữa, đầu tư ở cơ sở, trong đó ưu tiên đầu tư cho Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh", bà Thu góp ý thêm.

Ông Võ Viết Thanh, nguyên Chủ tịch UBND TP.HCM, cho rằng cần coi trọng quy hoạch xây dựng. Bởi lẽ thời gian qua, nhà cao tầng ở TP.HCM gần như thả nổi, nơi nào có mặt bằng đều "chạy" được giấy phép xây nhà cao tầng. Hệ quả là mật độ dân số gia tăng, hạ tầng quá tải.

Song song đó, TP.HCM cần lên kịch bản ứng phó các tình huống bất lợi trong bối cảnh xung đột, biến động của thế giới mà không thể lường trước được.

Ông Thanh cũng đề xuất TP.HCM thành lập tổ công tác đặc biệt rà soát văn bản mà TP.HCM đã ban hành, các luật và văn bản dưới luật đang vướng mắc để tháo gỡ ngay.