Cục Điều tra Tai nạn Hàng không Ấn Độ (AAIB) ngày 11/7 công bố kết quả điều tra sơ bộ vụ rơi máy bay Boeing 787 chở 242 người của hãng Air India hồi tháng trước, cho biết các công tắc điều khiển nhiên liệu vào hai động cơ đã bị gạt từ vị trí "hoạt động" xuống "ngắt", lần lượt cách nhau một giây, trước khi máy bay giảm tốc độ.
Theo dữ liệu từ hộp đen, hai công tắc nhiên liệu trên máy bay Air India lần lượt chuyển sang trạng thái "ngắt" chỉ vài giây sau khi máy bay rời mặt đất, khiến các động cơ mất lực đẩy. Trong đoạn ghi âm buồng lái, một phi công hỏi tại sao người kia lại ngắt nhiên liệu, phi công còn lại đáp rằng anh ta không làm vậy. Báo cáo không nêu rõ ai là cơ trưởng và cơ phó trong cuộc đối thoại.
Công tắc nhiên liệu được gạt trở lại vị trí hoạt động, trong lúc phi công phát tín hiệu khẩn nguy "Mayday". Cả hai động cơ đều khởi động lại thành công, trong đó một chiếc bắt đầu khôi phục lực đẩy, song điều đó không thể ngăn chiếc Boeing 787 lao xuống đất.
Báo cáo sơ bộ đã nêu nguyên nhân chính khiến máy bay Air India gặp nạn, nhưng giới chuyên gia cho rằng nó cũng đặt ra thêm nhiều câu hỏi về sự việc. Kết quả điều tra không cho biết vì sao công tắc nhiên liệu bị chuyển sang trạng thái ngắt, liệu đó là hành động vô tình, cố ý hay lỗi kỹ thuật.
Geoffrey Dell, chuyên gia an toàn hàng không từng tham gia nhiều cuộc điều tra tai nạn máy bay, nói rằng rất khó lý giải tại sao cả hai công tắc bị ngắt với giãn cách ngắn như vậy. "Điều khiển mỗi công tắc cần hai thao tác. Đó không thể là việc có thể làm một cách vô tình", ông nói.
Công tắc nhiên liệu có nhiệm vụ kiểm soát van cấp dầu cho động cơ. Ở trạng thái hoạt động, van cấp dầu sẽ mở và cung cấp nhiên liệu để động cơ vận hành. Khi đưa công tác về trạng thái ngắt, nguồn nhiêu liệu sẽ bị chặn và động cơ máy bay ngừng hoạt động hoàn toàn.
Tổ bay không thể vô tình đưa công tắc từ "hoạt động" sang "ngắt" và ngược lại, do hai bên có khung bảo vệ chống gạt nhầm và mỗi công tắc đều được lắp cơ chế khóa chặn. Để chuyển trạng thái, phi công phải nắm vào núm công tắc và nhấc nó lên.
Dell cho rằng "thật kỳ lạ" nếu phi công cố tình ngắt nhiên liệu cho cả hai động cơ ngay sau khi cất cánh, nhấn mạnh tình huống này không có trong bất kỳ kịch bản huấn luyện nào trên thế giới. "Đó là hành động tổ lái sẽ làm khi đã kết thúc chuyến bay, trở về sân đỗ, cài phanh và tắt động cơ", ông nói.
Một khả năng khác được nêu trong báo cáo cơ chế khóa chặn của công tắc nhiên liệu bị hỏng.
Cục Hàng không Liên bang Mỹ (FAA) hồi năm 2018 ban hành thông tin về nguy cơ "khóa chặn công tắc nhiên liệu bị vô hiệu hóa". Tuy nhiên, FAA không coi đây là tình trạng mất an toàn, nên thông báo chỉ mang tính khuyến cáo và không yêu cầu nhà sản xuất, hãng vận hành tìm cách khắc phục.
Do đó, Air India không tiến hành kiểm tra đồng loạt trên các dòng máy bay của hãng.
Ông Dell cho rằng các hộp đen sẽ giúp giải thích cách thức công tắc bị chuyển trạng thái. Tuy nhiên, AAIB chưa công bố bản ghi âm đầy đủ cuộc trò chuyện giữa hai phi công. "Nếu không có dữ liệu này, rất khó để hiểu chuyện gì đã xảy ra", chuyên gia Mỹ nói.
Ehsan Khalid, chuyên gia hàng không và cựu phi công quân sự Ấn Độ, tin rằng những phát hiện trong báo cáo sơ bộ cũng đặt dấu hỏi về vị trí lắp đặt công tắc nhiên liệu và cho rằng vấn đề cần được điều tra rõ hơn. Ông nhấn mạnh không nên vội vàng đổ lỗi cho các phi công.
"Báo cáo sơ bộ của AAIB chỉ có thể kết luận chắc chắn rằng tai nạn xảy ra do hai động cơ mất lực đẩy. Các phi công đã biết động cơ gặp vấn đề và họ cũng không có hành động cố ý gây ra sự cố", ông Khalid nói.
Báo cáo đầy đủ về vụ rơi máy bay dự kiến chỉ được công bố sau vài tháng nữa, khi quá trình điều tra toàn diện kết thúc. "Không nên vội vàng kết luận vào thời điểm này", Bộ trưởng Hàng không Dân dụng Ấn Độ Mohan Naidu nói.
Thùy Lâm (Theo CNN, Al Jazeera)
Showroom: D11-47 KĐT Geleximco Lê Trọng Tấn, Hà Đông, Hà Nội
Điện thoại: 1900 98 98 36
Email: info@daisan.vn