Biểu tượng huy hoàng của đế chế Ottoman

Cuốn sách "Suleiman Vĩ đại - Triều đại hoàng kim của Đế quốc Ottoman" của tác giả André Clot, là một cánh cửa mở ra bức tranh rực rỡ nhưng cũng đầy mâu thuẫn của triều đại huy hoàng này.

Trong dòng chảy của lịch sử thế giới, có những nhân vật vươn lên như một biểu tượng của quyền lực cũng như sự phức tạp văn hóa - một trong số đó là Quốc vương Suleiman I của Đế quốc Ottoman.

Cuốn sách Suleiman Vĩ đại - Triều đại hoàng kim của Đế quốc Ottoman của tác giả André Clot, do Bachvietbooks phát hành, là một cánh cửa quý báu mở ra bức tranh rực rỡ nhưng cũng đầy mâu thuẫn của triều đại huy hoàng này.

Với nhiều độc giả, lịch sử của thế giới Hồi giáo, đặc biệt là Đế quốc Ottoman, tiền thân của nước Cộng hòa Thổ Nhĩ Kỳ ngày nay, có lẽ vẫn còn là một khoảng trống. Vì vậy, sự ra đời của cuốn sách này không chỉ bổ khuyết tri thức, mà còn mang lại cơ hội khám phá một đế chế từng bao phủ cả vùng Trung Đông, Bắc Phi và một phần châu Âu, với nền văn hóa đa dạng bao gồm người Ả Rập, người Hy Lạp, người Slav và tất nhiên là người Thổ.

Sách Suleiman vĩ đại. Ảnh: BBB.

Suleiman không chỉ là một nhà chinh phạt kiệt xuất, mà còn là một nhà lập pháp, nhà bảo trợ nghệ thuật và là người đặt nền móng cho thời kỳ thịnh vượng bậc nhất của Đế quốc Ottoman. Thật thú vị khi tên của ông - “Suleiman” - được chọn một cách ngẫu nhiên theo các lật giở ngẫu nhiên các trang của cuốn Kinh Koran.

Và như thể định mệnh đã ấn định một tương lai rực rỡ cho vị hoàng tử mới sinh ấy, cái tên Suleiman được chọn vốn là phiên âm Ả Rập của Solomon - vị vua nổi tiếng trong Kinh Talmud của người Do Thái, gắn liền với trí tuệ siêu việt và quyền lực tối thượng.

Thế giới phương Tây thời Trung Cổ đã dành cho Suleiman I danh xưng “the Magnificent”, có nghĩa là uy nghi, lộng lẫy, rực rỡ, huy hoàng, có thể được dịch sang tiếng Việt ngắn gọn là “Vĩ đại”. Đây là một từ thể hiện sự kết hợp giữa kính nể và e sợ. Dưới triều đại của ông, quân đội Ottoman vươn xa đến tận Trung Âu, đánh bại Vương quốc Hungary và vây hãm Vienna, trái tim của châu Âu. Trong khi đó, ở phía đối lập, Hoàng đế Charles V - người nắm trong tay Thánh chế La Mã, Tây Ban Nha và các lãnh thổ Tây Âu - trở thành đối thủ lớn nhất trong cuộc đọ sức giữa hai nền văn minh Hồi giáo và Cơ đốc giáo.

Không chỉ dừng lại ở việc khắc họa chân dung một đấng quân vương, cuốn sách còn mở rộng góc nhìn về cả một hệ thống đế chế: từ luật pháp, văn hóa, nghệ thuật cho đến đời sống cung đình. Một điểm sáng thú vị là mười sáu phụ lục chi tiết ở cuối sách, giúp độc giả hiểu rõ hơn về cấu trúc xã hội, hệ thống hành chính và thậm chí cả những câu chuyện ngoài lề đầy bất ngờ về Suleiman và triều đình của ông.

Một trong những đặc trưng nổi bật của Đế quốc Ottoman là hệ thống Hậu cung, nơi từng bị xem là không dính dáng đến chính trị, nhưng dưới thời Suleiman lại trở thành trung tâm quyền lực thực sự.

Từ “Harem” ngày nay được dùng rất phổ biến trong manga và anime Nhật Bản. Đây là một từ lóng được dùng trong tiếng Anh với nghĩa là một nhóm phụ nữ có chung một chồng, nhưng từ này vốn xuất phát từ thời Thổ Ottoman với nghĩa là “Hậu cung”. Cuốn Suleiman Vĩ đại sẽ cho bạn biết nhiều thông tin hay ho về mọi điều xoay quanh “Harem”, đặc biệt là chuyện làm cách nào mà cuối cùng Hậu cung lại trở nên không tách biệt với triều đình và can thiệp mạnh mẽ vào chính sự của Đế quốc Ottoman, trở thành một trung tâm quyền lực chính trị và văn hóa trong hoàng cung.

Bên cạnh đó, một yếu tố gây sốc không kém là luật “Huynh đệ tương tàn” - cho phép quốc vương giết hại anh em ruột và hậu duệ của họ để đảm bảo sự thống nhất quyền lực. Điều này nghe thật tàn bạo, nhưng lại được xem là biện pháp cần thiết để duy trì trật tự trong một triều đại có quá nhiều tranh chấp nội bộ.

Một nét độc đáo khác là cách người Ottoman sử dụng nô lệ. Thay vì coi họ là tầng lớp thấp kém, đế chế này đào tạo những người xuất thân từ Cơ đốc giáo bị bắt giữ, đặc biệt là trong chiến tranh, để trở thành quan chức, binh lính và thậm chí cố vấn thân cận cho quốc vương.

Hai nhân vật tiêu biểu nhất là Đại Tể tướng Ibrahim và chính cung hoàng hậu Hürrem Sultan - cả hai đều từng là nô lệ trước khi trở thành những nhân vật quyền lực nhất trong triều đình. Sự linh hoạt và “cởi mở” đến bất ngờ này khiến cho đế chế Hồi giáo tưởng chừng bảo thủ lại sở hữu một hệ thống nhân sự cực kỳ hiệu quả.

Không thể không nhắc đến một chi tiết “gây sốc” khác: hải quân Ottoman sử dụng cướp biển như một lực lượng chính thức. Điều này khiến họ vừa bị dè chừng, vừa được kính nể vì sự táo bạo trong cách tổ chức và tận dụng sức mạnh biển cả.

Ngôn ngữ của Ottoman cũng là một sự pha trộn thú vị: tiếng Thổ Nhĩ Kỳ kết hợp với tiếng Ả Rập và Ba Tư, tạo nên một hệ ngôn ngữ được gọi là Thổ Ottoman - phản ánh sự giao thoa văn hóa sâu sắc của vùng đất này. Để giúp độc giả không bị choáng ngợp, cuối sách còn có phần danh mục các thuật ngữ chuyên biệt, rất hữu ích cho người mới bắt đầu tìm hiểu.

Nếu bạn yêu thích lịch sử, đặc biệt là những câu chuyện mang tính sử thi về các đế chế, các vị vua lẫy lừng, thì Suleiman Vĩ đại - Triều đại hoàng kim của Đế quốc Ottoman là một cuốn sách không thể bỏ qua. Cuốn sách này không chỉ mang lại tri thức mà còn khơi gợi sự suy ngẫm về quyền lực, công lý, niềm tin và cả số phận của những con người sống trong guồng máy của lịch sử.