Bác sĩ: Không phải cứ uống nhiều thuốc bổ thận là tốt

Theo chuyên gia, không ít người sử dụng thuốc bổ thận y học cổ truyền một cách tùy tiện mà chưa hiểu rõ bản chất, công dụng thực sự cũng như những nguy cơ tiềm ẩn nếu dùng sai cách.

Thận trong y học cổ truyền

Thạc sĩ - bác sĩ Dương Phan Nguyên Đức, Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM - cơ sở 3 cho biết, trong nhịp sống hiện đại, khi nhu cầu nâng cao sức khỏe và chất lượng cuộc sống ngày càng lớn, nhiều người tìm đến y học cổ truyền với mong muốn bồi bổ cơ thể theo cách tự nhiên, an toàn và ít tác dụng phụ. Nổi bật trong số đó là xu hướng sử dụng các bài thuốc bổ thận, đặc biệt là những phương thuốc Đông y lâu đời, kết tinh từ kinh nghiệm dân gian và lý luận y học cổ truyền. Tuy nhiên, nếu bổ sai, bổ quá mức hoặc bổ khi cơ thể chưa thật sự cần, không những không mang lại lợi ích mà còn tiềm ẩn nguy cơ gây ra những hệ lụy khó lường.

Trong y học cổ truyền, "tạng thận" bao hàm cả chức năng của hệ sinh dục, nội tiết, thần kinh và bài tiết. Khi âm dương, khí huyết mất cân bằng, người bệnh có thể mỏi lưng, yếu gối, ù tai, hoa mắt, tóc bạc sớm, giảm ham muốn, rối loạn tiểu tiện, mệt mỏi, giảm trí nhớ… Bồi bổ tạng thận nhằm khôi phục sự cân bằng, giúp cơ thể phục hồi toàn diện.

Do đó, y học cổ truyền chẩn đoán và điều trị tạng thận hoàn toàn dựa vào triệu chứng lâm sàng, nên người bệnh cần được bác sĩ y học cổ truyền thăm khám kỹ lưỡng trước khi điều trị.

Nhiều vị thuốc có tác dụng bổ thận theo đông y

Tiến sĩ - bác sĩ Bùi Phạm Minh Mẫn, Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM - cơ sở 3 cho biết, trong kho tàng dược liệu đông y, nhiều vị thuốc có tác dụng bổ thận đã được ghi nhận qua hàng trăm năm sử dụng. Một số vị thuốc phổ biến và dễ gặp trong đời sống hằng ngày gồm nhung hươu, dâm dương hoắc, ba kích, hà thủ ô đỏ, nhục quế và đỗ đen. 

Nhung hươu là phần gạc non của hươu đực, được xem là vị thuốc đại bổ nguyên khí, có tác dụng bổ tinh huyết, cường gân cốt, tăng sức đề kháng, đặc biệt được dùng cho người suy nhược, nam giới yếu sinh lý hoặc người cao tuổi thể trạng kém.

Dâm dương hoắc có vị cay ngọt, tính ấm, được biết đến với công dụng tráng dương, mạnh gân xương, tăng ham muốn, vì vậy thường được dùng trong các trường hợp dương hư, liệt dương, mỏi lưng yếu gối. 

Ba kích là vị thuốc ôn thận, tráng dương, vị cay ngọt, quy vào kinh thận, giúp bổ thận, cường dương, mạnh gân xương, thường phối hợp với các thuốc khác trong điều trị yếu sinh lý nam.

Trong khi đó, hà thủ ô đỏ có vị chát ngọt, tính hơi ấm, nổi tiếng với công dụng bổ huyết, bổ thận, làm đen tóc, dưỡng huyết, ích tinh, thường dùng cho người tóc bạc sớm, người gầy yếu, kinh nguyệt không đều, mệt mỏi kéo dài. Còn nhục quế là vị thuốc cay ngọt, tính đại nhiệt, có công dụng ôn thận, tráng dương, tán hàn, giúp làm ấm tỳ vị và tăng cường khí huyết lưu thông.

Đỗ đen, tuy là thực phẩm, nhưng trong đông y được dùng như một vị thuốc bổ thận âm, thanh nhiệt, giải độc, tăng cường sức khỏe cho người gầy yếu hoặc mới ốm dậy. 

Những vị thuốc trên nếu được dùng đúng cách, đúng người và đúng thời điểm có thể giúp cải thiện sức khỏe đáng kể, đặc biệt trong các thể bệnh thận hư gây mệt mỏi, lạnh chân tay, suy giảm sinh lý, đau lưng mỏi gối, tóc bạc sớm.

"Thuốc bổ cũng là thuốc, không tự ý sử dụng"

Nhiều người tự ý dùng thuốc bổ thận mà không qua thăm khám y học cổ truyền, dẫn đến nguy cơ "bổ sai thể" hoặc dùng khi không cần thiết, gây rối loạn, thậm chí nguy hiểm tính mạng.

"Thuốc bổ thận dương như ba kích, dâm dương hoắc, nhục quế… có tính cay nóng, dễ gây mất ngủ, táo bón, tiểu rắt và làm bệnh viêm nặng hơn. Ngược lại, thuốc bổ thận âm như hà thủ ô, đỗ đen… dễ gây đầy bụng, tiêu chảy ở người tiêu hóa kém", bác sĩ Mẫn dẫn chứng.

Một số vị còn độc nếu dùng sai như ba kích không bỏ lõi gây tăng huyết áp; hà thủ ô sống gây tổn thương gan; nhung hươu có thể làm viêm lan rộng. Rượu thuốc không rõ nguồn gốc, liều lượng tùy tiện cũng từng gây ngộ độc gan, suy thận, hôn mê và tử vong.

Nguyên tắc là "thuốc bổ cũng là thuốc", phải được bác sĩ y học cổ truyền chẩn đoán đúng thể bệnh (thận âm hư hay thận dương hư) mới dùng. Người khỏe mạnh hoặc chỉ mệt tạm thời không nên tự ý bổ thận. Luôn chọn sản phẩm rõ nguồn gốc, tránh rượu thuốc, "thuốc gia truyền" không kiểm nghiệm để giảm nguy cơ ngộ độc.