Phòng ngừa HPV - Việc hôm nay chớ để ngày mai

Tháng 11 năm nay đánh dấu Ngày Thế giới Loại bỏ Ung thư Cổ tử cung lần đầu tiên được tổ chức chính thức, nhắc nhở chúng ta rằng ung thư cổ tử cung hoàn toàn có thể loại trừ, nếu cộng đồng hành động sớm và đúng cách.

Ung thư cổ tử cung là ung thư phổ biến thứ tư ở nữ giới trên toàn cầu, cứ hai phút lại cướp đi sinh mạng của một phụ nữ. Riêng năm 2022, thế giới ghi nhận hơn 348.000 trường hợp tử vong, phần lớn tập trung ở các quốc gia thu nhập thấp và trung bình, nơi phụ nữ vẫn gặp nhiều rào cản trong tiếp cận sàng lọc, phát hiện sớm và điều trị.

Tại Việt Nam, tình hình cũng gióng lên hồi chuông cảnh báo. Theo TS-BS Lê Quang Thanh - Bệnh viện Từ Dũ: "Theo công bố của tổ chức thế giới, mỗi năm nước ta ghi nhận 4.600 ca ung thư liên quan HPV và hơn 2.500 phụ nữ tử vong vì ung thư cổ tử cung. Nếu không có hành động quyết liệt, tính từ 2020 đến năm 2070 có thể có tới 200.000 phụ nữ Việt Nam thiệt mạng vì căn bệnh này. Đây không chỉ là con số, mà là những người mẹ, người chị, người bạn, những người có thể được bảo vệ nếu chúng ta hành động kịp thời".

Nhằm giảm gánh nặng bệnh tật, Bộ Y tế đã ban hành Quyết định 2780/QĐ-BYT ngày 29.8.2025, phê duyệt Kế hoạch Tiêm chủng Mở rộng Giai đoạn 03 năm (2026 - 2028). Theo đó, mỗi năm sẽ có 4 - 5 tỉnh được triển khai tiêm vắc xin HPV miễn phí cho trẻ em gái, ưu tiên các địa phương miền núi, vùng khó khăn và vùng đồng bào dân tộc thiểu số, nơi tiếp cận dịch vụ y tế còn hạn chế. Việc mở rộng ra các độ tuổi khác hoặc áp dụng cho nam giới vẫn đang trong lộ trình dài hạn.

PGS-TS-BS Cao Hữu Nghĩa - Viện Pasteur TP.HCM, chia sẻ: "Việc tiêm vắc xin HPV miễn phí cho trẻ em gái độ tuổi 11 là bước tiến quan trọng trong hành trình loại trừ ung thư cổ tử cung tại Việt Nam. Tuy nhiên, do độ phủ của chương trình tiêm chủng mở rộng còn hạn chế, việc chủ động thực hiện các biện pháp phòng ngừa, như tầm soát định kỳ, thay đổi lối sống, mở rộng tiêm chủng ở các nhóm tuổi khác là cực kỳ cần thiết. HPV không phân biệt giới tính; vi rút có thể lây truyền từ bất kỳ ai, bao gồm cả nam giới. Vì vậy, phòng ngừa hôm nay không chỉ bảo vệ sức khỏe bản thân mà còn thể hiện trách nhiệm và quan tâm tới những người thân yêu".

HPV (Human Papillomavirus) là vi rút gây u nhú ở người. Nhiễm HPV cực kỳ phổ biến trên toàn thế giới. Tuy phần lớn các trường hợp nhiễm HPV tự đào thải, nhưng việc nhiễm dai dẳng có thể dẫn đến ung thư và các bệnh liên quan khác ở cả nam và nữ, như mụn cóc sinh dục, tiền ung thư và ung thư cổ tử cung, hậu môn sinh dục.

Dù đã đạt nhiều kết quả tích cực, Việt Nam vẫn đối mặt với các khoảng trống lớn: nhiều trẻ em gái và phụ nữ chưa được tiếp cận với các biện pháp phòng ngừa vi rút HPV, bao gồm vắc xin HPV; chương trình tiêm chủng chưa bao phủ toàn diện; nhận thức cộng đồng còn hạn chế. Để hướng tới mục tiêu loại trừ ung thư cổ tử cung, cần sự đồng lòng của hệ thống y tế, các tổ chức xã hội và mỗi gia đình. Ung thư cổ tử cung là căn bệnh có thể phòng ngừa, sự chủ động hôm nay chính là nền tảng để bảo vệ sức khỏe cho ngày mai.