Việc chuyển đổi xanh là xu hướng, không thể đảo ngược

"Tương lai là phải chuyển đổi năng lượng, nhiều doanh nghiệp sẵn sàng đầu tư làm điện mặt trời mái nhà nhưng chính sách chưa được khơi thông", bà Nguyễn Ngọc Quỳnh, Phó tổng giám đốc SolarBK, bộc bạch tại tọa đàm "Giảm phát thải, lọc không khí" do Báo Thanh Niên tổ chức sáng 22.8.

Là một trong những doanh nghiệp Việt tham gia vào lĩnh vực năng lượng tái tạo rất sớm - gần 20 năm - khi cụm từ điện tái tạo còn khá mới mẻ ở Việt Nam, bà Nguyễn Ngọc Quỳnh, Phó tổng giám đốc Công ty CP Đầu tư và Phát triển Năng lượng Mặt trời Bách Khoa (SolarBK) cho biết, đến nay, tự hào để nói công ty đã xây dựng chuỗi giá trị từ gốc đến ngọn, có bộ phận nghiên cứu và phát triển (R&D), nhà máy sản xuất tấm quang điện 100% VIệt Nam. Thế nên, bà nói có nhiều trăn trở với ngành điện tái tạo Việt Nam. 

Gần đây nhất là thông tin về hỗ trợ hộ gia đình lắp điện mặt trời. Mức tài trợ Bộ Công thương đề xuất là từ 2 - 3 triệu đồng/hộ, song song đó là cho vay ưu đãi 20 - 40 triệu đồng nếu hộ đầu tư làm điện mặt trời. 

Bà băn khoăn chủ trương này nếu được thông qua, cơ hội để người dân tiếp cận nguồn hỗ trợ cụ thể thế nào. Nhà cung cấp tấm pin năng lượng có cần chuẩn, chứng nhận nào không. Chẳng hạn, sản phẩm đạt chứng chỉ, nhãn xanh tiết kiệm năng lượng hay phải theo danh sách đáp ứng yêu cầu kỹ thuật của điện lực hay Bộ Công thương không. Thứ 2, hình thức cho vay cần cụ thể hóa và rõ ràng hơn, lãi suất mỗi ngân hàng khác nhau, người dân không biết lựa chọn thế nào. Nên nếu không rõ ràng thì người dân e dè, khó tiếp cận nguồn vay này. Thứ 3, nguồn tiền hỗ trợ cân đối từ chi đầu tư phát triển ngân sách địa phương. Chính sách vẫn đang đặt gánh nặng địa phương, sẽ dẫn tới nơi có nơi không và có thể thiếu sự đồng bộ trên toàn quốc, dù một chính sách đưa ra, áp dụng cho toàn quốc. 

Ngoài ra, với chủ trương thúc đẩy phát triển kinh tế tư nhân qua Nghị quyết 68 và Nghị định 57 về phát triển năng lượng tái tạo, bà Nguyễn Ngọc Quỳnh kỳ vọng có thể có chủ trương ưu tiên sử dụng sản phẩm, dịch vụ nội địa. Nếu được như vậy, doanh nghiệp trong nước nói chung, SolarBK nói riêng, nếu chủ trương rõ ràng, SolarBK sẵn sàng đồng lòng với đất nước, cùng hỗ trợ người dân gắn điện mặt trời. Ví dụ, doanh nghiệp có thể bỏ ra chi phí hỗ trợ lắp đặt trước, khi có cơ chế rõ ràng, người dân thanh toán cho doanh nghiệp. Hoặc người dân có thể ủy quyền cho doanh nghiệp, sau khi có chính sách, hướng dẫn có hiệu lực.

Ngoài ra, liên quan điện mặt trời cho doanh nghiệp, bà Nguyễn Ngọc Quỳnh chia sẻ sau thời gian đóng băng từ 2021 đến cuối năm 2024 vì hết chính sách giá FIT, tháng 3, mới đây, Chính phủ ban hành các Nghị định 57, 58, 60. Tuy nhiên, quá trình triển khai vướng mắc, đến nay, Thủ tướng chỉ đạo quyết liệt, yêu cầu các bộ ngành liên quan rà soát điều chỉnh để đưa nghị định vào thực tiễn. Đặc biệt, Nghị định 57 về mua bán điện trực tiếp. "Cơ chế đã có, nhưng vấn đề liên quan khung giá, quy trình chưa thực sự rõ ràng. Nhiều doanh nghiệp, nguồn lực khác trong xã hội sẵn sàng nhưng chưa được khơi thông. Chính sách vướng mắc liên tục trong quá trình thực hiện cũng khiến nhà đầu tư chưa dám mạnh dạn bước vào", bà Quỳnh cho biết.

Liên quan chi phí đầu tư điện tái tạo, theo bà Quỳnh,  chi phí này thấp hơn nhiều so với thời điểm 2020. Với doanh nghiệp lớn, đầu tư nước ngoài thì không vấn đề, nhưng với doanh nghiệp nhỏ và vừa, việc chuyển đổi, giảm phát thải chịu gánh nặng về tài chính. Trong Hội Doanh nghiệp xanh của TP.HCM, có sự tham gia của Quỹ HFIC khá tốt, song những thông tin như vậy cũng như các nguồn vốn quốc tế chưa được truyền thông rộng rãi để doanh nghiệp nhỏ và vừa biết đến.

"Ý thức về giảm phát thải của doanh nghiệp, người dân đã cao hơn nhiều so với trước. Tương lai, việc chuyển đổi xanh, sử dụng năng lượng tái tạo sẽ là xu hướng không thể đảo ngược. Hy vọng những trao đổi tại đa chiều tại tọa đàm, từ lĩnh vực giao thông, nông nghiệp đến bất động sản... tất cả làm thế nào để câu chuyện chuyển đổi, giảm phát thải nhìn cái được nhiều hơn mất, hướng đến điều lớn hơn là xây dựng môi trường xanh sạch, cam kết tương lai lâu dài với thế giới", bà Quỳnh nhấn mạnh.