Tội phạm chịu mức phạt tù một năm trở lên có thể bị dẫn độ

Sáng 26/11, Quốc hội biểu quyết thông qua Luật Dẫn độ.

Theo luật, dẫn độ được hiểu là việc Việt Nam chuyển giao cho nước ngoài hoặc nước ngoài chuyển giao cho Việt Nam người có hành vi phạm tội hoặc người bị kết án hình sự đang có mặt trên lãnh thổ nước mình để nước tiếp nhận truy cứu trách nhiệm hình sự hoặc thi hành hình phạt đối với người đó.

Việc dẫn độ phải đảm bảo nguyên tắc tôn trọng độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ, không can thiệp vào công việc nội bộ của nhau, bình đẳng và các bên cùng có lợi; phù hợp với Hiến pháp, pháp luật Việt Nam và điều ước quốc tế mà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên.

Trường hợp Việt Nam và nước ngoài không cùng là thành viên của điều ước quốc tế về dẫn độ thì việc dẫn độ được thực hiện theo nguyên tắc có đi có lại nhưng không trái pháp luật Việt Nam, phù hợp với pháp luật quốc tế và tập quán quốc tế.

Người có thể bị dẫn độ là người có hành vi phạm tội mà pháp luật Việt Nam và pháp luật nước ngoài quy định hình phạt tù có thời hạn từ một năm trở lên, chung thân hoặc tử hình.

Người đã bị tòa án của nước yêu cầu dẫn độ xử phạt tù mà thời hạn chấp hành án với người đó còn lại ít nhất 6 tháng cũng thuộc diện có thể dẫn bộ.

Trước đó, qua thảo luận, có ý kiến đề nghị nâng ngưỡng hình phạt tối thiểu để bị dẫn độ từ 2 năm tù trở lên, nhằm bảo đảm hiệu quả hợp tác tư pháp quốc tế, tránh lãng phí nguồn lực hành chính cho vụ việc nhỏ.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho hay ngưỡng hình phạt một năm tù là nội dung được kế thừa từ Luật Tương trợ tư pháp hiện hành, phù hợp với tập quán quốc tế và cam kết trong các hiệp định về dẫn độ mà Việt Nam đã ký kết. Việc này nhằm bảo đảm khả năng hợp tác linh hoạt, kịp thời trong nhiều vụ việc và không giới hạn ở các hành vi phạm tội nghiêm trọng.

Trên thực tế, cơ quan có thẩm quyền có thể xem xét khả năng dẫn độ đối với người có hành vi phạm tội mà pháp luật quy định hình phạt tù là một năm nhưng người đó có vai trò quan trọng trong việc giải quyết vụ án. Nếu nâng ngưỡng hình phạt tù cao hơn sẽ dẫn tới trường hợp không thể dẫn độ đối với các vụ việc có mức hình phạt thấp mặc dù vẫn có ảnh hưởng quốc tế rõ ràng, làm giảm hiệu quả hợp tác tư pháp quốc tế và không khắc phục được nguy cơ vi phạm quyền con người trong từng trường hợp cụ thể.

Tháo gỡ vướng mắc một số tội có mức án tử hình khi dẫn độ

Trường hợp nước ngoài yêu cầu Việt Nam không áp dụng hình phạt tử hình hoặc không thi hành hình phạt tử hình đối với người bị yêu cầu dẫn độ, Bộ Công an chủ trì, phối hợp với các Bộ, ngành có liên quan thông báo không áp dụng hình phạt tử hình hoặc không thi hành hình phạt tử hình đối với người bị yêu cầu dẫn độ nếu người bị yêu cầu dẫn độ thuộc trường hợp không bị áp dụng hình phạt tử hình hoặc không bị thi hành hình phạt tử hình theo quy định của Bộ luật Hình sự.

Theo luật, các cơ quan của Việt Nam có thể thông báo không thi hành hình phạt tử hình đối với người bị yêu cầu dẫn độ sau khi có ý kiến của Chủ tịch nước. Trường hợp Việt Nam yêu cầu nước ngoài không thi hành hình phạt tử hình đối với người bị yêu cầu dẫn độ, Bộ Công an đề nghị nước ngoài cam kết bằng văn bản về nội dung này.

Luật có hiệu lực thi hành từ 1/7/2026.

Sơn Hà