Thông qua luật với cơ chế đặc biệt giải mã, mua bí quyết công nghệ

Sáng 27/6, với 435/438 đại biểu tham gia biểu quyết tán thành, Quốc hội đã thông qua Luật Khoa học, công nghệ (sửa đổi) và đổi mới sáng tạo, hiệu lực từ ngày 1/10 năm nay.

Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy trình bày Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Khoa học, công nghệ (sửa đổi) và đổi mới sáng tạo. Ảnh: Quochoi.vn.

Trước khi Quốc hội bấm nút thông qua Luật mới, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy đã trình bày Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật.

Liên quan nội dung chấp nhận rủi ro trong hoạt động khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo (KH,CN&ĐMST), thử nghiệm có kiểm soát đối với công nghệ, quy trình, sản phẩm, dịch vụ, mô hình kinh doanh mới, tiếp thu ý kiến của đại biểu Quốc hội, dự thảo Luật đã xác lập nguyên tắc chấp nhận rủi ro trong hoạt động này, gắn với các biện pháp quản trị rủi ro phù hợp và giao Chính phủ quy định tiêu chí xác định rủi ro được chấp nhận, quy trình đánh giá việc tuân thủ quy trình, quy định. Đồng thời, thiết lập khuôn khổ pháp lý cho cơ chế thử nghiệm có kiểm soát, đảm bảo vừa khuyến khích sáng tạo, vừa bảo vệ lợi ích cộng đồng.

Cụ thể, Luật đã quy định tổ chức, cá nhân thực hiện nghiên cứu KH,CN&MST được loại trừ trách nhiệm hành chính, miễn trách nhiệm dân sự đối với thiệt hại gây ra cho Nhà nước nếu đã tuân thủ đầy đủ quy trình, quy định trong quá trình triển khai thực hiện nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ và đổi mới sáng tạo và không có hành vi gian lận, cố ý vi phạm pháp luật, không sử dụng sai mục tiêu, phạm vi kinh phí.

Tổ chức thực hiện nhiệm vụ KH,CN&ĐMST sử dụng ngân sách Nhà nước, kinh phí hợp pháp khác của đơn vị sự nghiệp công lập, kinh phí của doanh nghiệp Nhà nước cũng không phải hoàn trả kinh phí đã sử dụng đúng mục tiêu, phạm vi.

Tuy nhiên, điều kiện là tổ chức phải tuân thủ đầy đủ quy định quản lý nhiệm vụ, quy trình thực hiện, nội dung nghiên cứu, biện pháp phòng ngừa rủi ro nhưng kết quả của nhiệm vụ không đạt được mục tiêu đề ra.

Đặc biệt, Luật mới cũng loại trừ trách nhiệm hình sự theo quy định của Bộ luật Hình sự đối với rủi ro trong nghiên cứu, thử nghiệm, áp dụng tiến bộ khoa học, kỹ thuật và công nghệ.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng đề xuất quy định về miễn trách nhiệm trong chấp nhận rủi ro cần cân nhắc kỹ để hạn chế việc lợi dụng chính sách trong quá trình triển khai nghiên cứu.

Đồng thời, không để hợp thức hóa sai phạm cũng như những hạn chế về năng lực, tổ chức thực hiện các hoạt động nghiên cứu dẫn đến kết quả không đạt yêu cầu. Vì vậy, luật giao Chính phủ quy định cụ thể nhằm tránh những tình trạng trên.

Một trong những nội dung được tiếp thu tại Luật mới là cơ chế đặc biệt trong giải mã công nghệ, mua bí quyết công nghệ, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho biết để thể chế hóa nội dung này trong Nghị quyết số 57-NQ/TW, dự thảo Luật đã quy định tổ chức chủ trì nhiệm vụ KH,CN&ĐMST được áp dụng cơ chế đặc biệt trong việc chỉ định và chi trả cho chuyên gia, mua trực tiếp theo giá thỏa thuận công nghệ, sản phẩm để giải mã công nghệ trong phát triển công nghệ chiến lược, mua bí quyết công nghệ.

Về hỗ trợ doanh nghiệp đầu tư phát triển công nghệ chiến lược, tiếp thu ý kiến của đại biểu Quốc hội, dự thảo Luật đã chỉnh lý nội dung Nhà nước thực hiện chính sách hỗ trợ, đầu tư, hợp tác và giao nhiệm vụ cho doanh nghiệp để phát triển công nghệ chiến lược bao gồm: Đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng, dịch vụ hỗ trợ chuyên biệt trong khu công nghiệp, khu công nghệ cao để thu hút doanh nghiệp đầu tư xây dựng cơ sở thí nghiệm, nghiên cứu dùng chung; Đầu tư xây dựng cơ sở vật chất, thiết bị cho cơ sở thí nghiệm, nghiên cứu dùng chung để thu hút doanh nghiệp cùng tham gia khai thác, vận hành.

Luật Khoa học, công nghệ (sửa đổi) và đổi mới sáng tạo cũng khuyến khích hoạt động mạo hiểm trong nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ và đổi mới sáng tạo thông qua cơ chế thử nghiệm có kiểm soát, chính sách chia sẻ rủi ro, đầu tư mạo hiểm và các cơ chế tài chính đặc thù khác.