Thấy người khác gặp tai nạn nguy kịch nhưng không cứu giúp, phạm tội gì?

Theo luật sư, việc không cứu giúp người đang gặp nguy hiểm không chỉ là vấn đề đạo đức mà còn là hành vi vi phạm pháp luật, có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự.

Theo luật sư Lưu Thị Quỳnh Trang, Đoàn luật sư TP.HCM, hành vi thấy người khác đang gặp tai nạn nguy kịch, mình có khả năng cứu giúp nhưng bỏ mặc dẫn đến nạn nhân chết là một trong những yếu tố cấu thành tội không cứu giúp người đang ở trong tình trạng nguy hiểm đến tính mạng, theo điều 132 bộ luật Hình sự.

Điều 132 bộ luật Hình sự 2015, sửa đổi bổ sung 2017, quy định:

1. Người nào thấy người khác đang ở trong tình trạng nguy hiểm đến tính mạng, tuy có điều kiện mà không cứu giúp dẫn đến hậu quả người đó chết, thì bị phạt cảnh cáo, phạt cải tạo không giam giữ đến 2 năm hoặc phạt tù từ 3 tháng đến 2 năm.

2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 1 - 5 năm

a) Người không cứu giúp là người đã vô ý gây ra tình trạng nguy hiểm

b) Người không cứu giúp là người mà theo pháp luật hay nghề nghiệp có nghĩa vụ phải cứu giúp

3. Phạm tội dẫn đến hậu quả 2 người trở lên chết, thì bị phạt tù từ 3 - 7 năm

4. Người phạm tội còn có thể bị cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 1 - 5 năm.

Các yếu tố để cấu thành tội không cứu giúp người đang ở trong tình trạng nguy hiểm

Mặt chủ thể: Người nào từ đủ 16 tuổi trở lên, có năng lực hành vi dân sự đầy đủ, không bị cản trở về thể chất, tinh thần tại thời điểm xảy ra sự việc.

Mặt khách thể: Xâm phạm quyền được bảo vệ tính mạng của con người là một trong những quyền cơ bản được pháp luật bảo vệ.

Mặt khách quan: Người phạm tội thấy người khác đang trong tình trạng nguy kịch (ví dụ, tai nạn giao thông nghiêm trọng), có khả năng cứu giúp nhưng không làm và hậu quả là người đó tử vong.

Mặt chủ quan: Lỗi cố ý gián tiếp (ví dụ, người phạm tội nhận thức rõ người bị nạn nguy kịch trên đường có thể chết nếu không được đưa đi cấp cứu hay cứu chữa kịp thời, biết mình có khả năng cứu giúp, nhưng vẫn có ý thức để mặc hậu quả xảy ra).

Thực tiễn xét xử

Theo bản án số 08/2020/HS-ST ngày 30.6.2020 của TAND huyện Lắk, tỉnh Đắk Lắk, khuya 13.9.2019, anh D. sau khi uống rượu với bạn đã trở về nhà, ngủ riêng tại căn nhà phía sau. Rạng sáng 14.9.2019, chị N. (vợ anh D.) nghe tiếng anh D. nôn ói và ngửi thấy mùi hôi của thuốc trừ sâu, phát hiện anh D. đang nôn ói trên giường.

Na quan sát thấy anh D. tím tái, miệng không nói được, nôn ói ra giường toàn mùi thuốc trừ sâu, trong phòng có 1 lọ thuốc trừ sâu màu đen bốc mùi nồng nặc.

Nhận thức được tình trạng nguy hiểm đến tính mạng, nhưng chị N. không tìm cách gọi hàng xóm hay đưa anh D. đi cấp cứu. Lý do được chị N. đưa ra là thời điểm đó trong nhà không có tiền mặt, giữa đêm khuya và không quen biết hàng xóm xung quanh.

Dù tình trạng của anh D. ngày càng xấu đi, chị N. vẫn không có hành động cụ thể nào nhằm cứu giúp. Đến 11 giờ trưa cùng ngày, anh D. tử vong.

Trong thời gian từ khi phát hiện đến lúc tử vong, chị N. chỉ lau dọn, pha nước chanh đường cho uống, nấu cháo… nhưng không liên hệ cấp cứu hay tìm sự hỗ trợ bên ngoài. Dù hoàn cảnh hoàn toàn có thể thực hiện điều đó (có trạm y tế gần, có hàng xóm, bảo hiểm y tế...).

Tòa tuyên bị cáo N. mức án 6 tháng cải tạo không giam giữ về tội phạm tội không giúp người đang ở trong tình trạng nguy hiểm đến tính mạng, theo khoản 1 điều 132 bộ luật Hình sự.

Theo luật sư Quỳnh Trang, bản án trên là minh chứng rõ ràng cho việc pháp luật Việt Nam nghiêm khắc xử lý những hành vi vô cảm, bỏ mặc người khác trong tình trạng nguy hiểm đến tính mạng. Việc không cứu giúp người đang gặp nguy hiểm không chỉ là vấn đề đạo đức mà còn là hành vi vi phạm pháp luật, có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự.