Kỳ 3: Suýt gặp nạn ở Hòn Chim, điểm A13

Hành trình ra Hòn Chim (điểm cơ sở A13 trên vịnh Bắc Bộ) không chỉ khó khăn trong việc tìm kiếm phương tiện ra đảo, mà còn vất vả do sóng to gió lớn và đặc biệt nguy hiểm đến tính mạng, khi phải liều mạng nhảy từ thuyền lên đảo.

Loay hoay tìm phương tiện

Khi chúng tôi đến thị xã Kỳ Anh (nay là xã Kỳ Anh), Hà Tĩnh hỏi cách ra đảo Hòn Chim, hết thảy mọi người đều lắc đầu không biết và chỉ ra xã ven biển Kỳ Lợi (nay là phường Vũng Áng, Hà Tĩnh). Tìm gặp một số người dân ở các thôn Hải Thanh, Đông Yến (cũ), cũng chỉ lắc đầu: "Chỉ khi nào biển thật lặng, mới có vài thuyền nhỏ dám ra đó đánh cá. Đây là bãi ngang, không có tàu to". Vài người già thật lòng: "Vùng biển ngoài ấy rất dữ, sóng gió bất thường, không nên ra...".

Sau cùng, chúng tôi tìm được 1 người dân chấp nhận đưa ra đảo, với giá tiền khá cao, nhưng "đi cùng thuyền đánh cá, họ xong việc mới được về cùng". Nhận thấy chuyến đi không đảm bảo an toàn, chúng tôi đành gọi điện cho Thủ trưởng Bộ Tư lệnh Bộ đội biên phòng, nhờ Bộ đội biên phòng Hà Tĩnh giúp đỡ.

Được liên hệ với đại tá Nguyễn Thái Bình, Chính ủy Bộ đội biên phòng Hà Tĩnh (nay là Chính ủy Ban chỉ huy Bộ đội biên phòng, thuộc Bộ Chỉ huy quân sự tỉnh Hà Tĩnh), chúng tôi đặt vấn đề bộ đội quản lý địa bàn tìm thuê giúp tàu đảm bảo an toàn và ngư dân thông thuộc luồng lạch đưa ra điểm A13 (Hòn Chim).

Đại tá Nguyễn Thái Bình rất nhiệt thành gọi điện xuống Ban chỉ huy Đồn biên phòng cửa khẩu cảng Vũng Áng – Sơn Dương, chỉ đạo giúp đỡ nhóm phóng viên tác nghiệp và dặn: "Đi từ cảng Vũng Áng, tàu thuyền đỡ vất vả hơn Kỳ Anh".

Đảo chim rất khó tiếp cận

Hòn Chim nằm cách mũi Ròn (phần giáp biển của núi Chúa, thuộc xã Kỳ Lợi, Kỳ Anh, Hà Tĩnh cũ) khoảng 5,6 km về phía tây theo đường chim bay. Cách đảo Sơn Dương nằm sát bờ, khoảng 2,8 km và cách bờ biển Hải Thanh khoảng 7,7 km.

Từ cảng quốc tế Lào – Việt, trong Khu kinh tế Vũng Áng, chúng tôi đi cùng đội tuần tra của Trạm kiểm soát biên phòng cửa khẩu cảng Vũng Áng, xuống tàu gỗ đánh cá, anh em biên phòng thuê của người dân. Tàu chạy men theo núi Chúa thuộc dãy Hoành Sơn, vòng lên hướng tây bắc ra đến tận mũi Ròn, sau đó mới nhắm thẳng hướng đông ra đảo Hòn Chim, ngang qua đảo Sơn Dương.

Sau gần 2 tiếng đồng hồ ngược sóng, chiếc thuyền gỗ chở chúng tôi cũng chật vật tới vùng nước ven Hòn Chim. Đây là quần thể gồm 4 khối đá xếp cạnh nhau, ngăn cách bằng 2 vực sâu và độ cao khoảng 50 – 60 m. Duy nhất khối hình chóp nhọn phía tây có một số cây bụi mọc trên ngọn, còn lại trơ trụi xơ xác.

Đặc biệt, đảo là nơi sinh sống của rất nhiều loài chim. Có lẽ vì thế được gọi là Hòn Chim (người dân địa phương gọi là hòn Con Chim, hòn Cồn Chim).

Thời điểm chúng tôi ra Hòn Chim là cuối tháng 5.2025, mặc dù thời tiết biển bình thường, nhưng càng đến gần Hòn Chim, sóng càng lớn. Thông thường, các đảo lớn nhỏ đều có hướng tránh sóng, nhưng do 4 khối đá của Hòn Chim nằm theo hình gãy khúc từ đông bắc sang hướng tây, nên thuyền của chúng tôi không tìm được điểm tránh sóng từ hướng đông ập vào, phải thả trôi ở hướng tây.

Thuyền thúng được thả xuống, mỗi chuyến 3 người đổ bộ lên khối đá hướng tây có chóp cao nhất. Bờ đá cao, trơn nhẫy, tua tủa vỏ sò sắc như dao cạo và nhất là sóng đập ầm ầm, khiến việc tiếp cận và nhảy lên cực kỳ nguy hiểm.

Ở khối đá lớn nhất phía đông bắc, ngoài việc khó đổ bộ, còn phải bám theo vách đá, tìm đường leo lên đỉnh và lại tiếp tục xuống bờ đá phía ngoài để tiếp cận các mốc định hướng do Tổng cục địa chính (nay Cục Đo đạc bản đồ và thông tin địa lý Việt Nam, thuộc Bộ Nông thôn và môi trường) đặt từ những năm 1990.

Lần đầu tiên thấy mốc định hướng A13

Sau gần 1 tiếng lần mò, chúng tôi cũng tìm được mốc trên điểm cao của khối đá phía đông bắc, ghi "Điểm tọa độ quốc gia, điểm GPS, 26959" do Tổng cục địa chính hạ đặt, ngày 1.12.1994. 

Ở bờ đá phía dưới (hướng bắc) là mốc định hướng ĐH-A13. Cách đó chừng 50 m, về phía đông bờ đá là mốc tọa độ điểm xác định cơ sở lãnh hải, ghi "XĐCSLH – A13" bị sóng bào mòn, chỉ còn rõ điểm GPS.

Trung tá Đinh Hữu Giang, Trạm trưởng trạm kiểm soát biên phòng cửa khẩu Cảng Vũng Áng – Sơn Dương (Ban Chỉ huy biên phòng cửa khẩu cảng Vũng Áng – Sơn Dương, Bộ đội Biên phòng tỉnh Hà Tĩnh), cho biết: "Lần đầu tiên lên được Hòn Chim và giờ mới biết trên đảo có các mốc định hướng điểm cơ sở quốc gia A13".

Khi lên Hòn Chim, chúng tôi cũng gặp 2 người dân ở xã Kỳ Lợi (cũ) lên đảo để khai thác hàu và nhặt trứng chim. Những người dân này cho hay, vùng biển Hòn Chim rất dữ, phải thông thuộc luồng lạch – con nước, mới tiếp cận được. Cuối tháng 3.2024, anh Dương Văn Toán và vợ là Phạm Thị Làn (cùng ở phường Kỳ Thịnh, thị xã Kỳ Anh, Hà Tĩnh cũ), đã gặp nạn, bị sóng cuốn trong khi đánh bắt hải sản cạnh Hòn Chim, gần 1 tuần sau, ngành chức năng mới tìm thấy đủ 2 thi thể.

Thực tế, trong quá trình tác nghiệp tại Hòn Chim, chúng tôi đã bị sóng lớn ùa vào thuyền thúng làm hỏng 2 máy ảnh và suýt nguy hiểm đến tính mạng. Khi về bờ, một số ngư dân cho rằng, vùng biển Hòn Chim thường có dông lốc bất thường, dòng chảy xiết ngầm quanh đảo, nên các tàu thuyền ít ra đó đánh bắt hải sản. Thi thoảng mới có thuyền dám ra và lên đảo nhặt trứng chim, bắt ốc...

Cũng chính vì sự khắc nghiệt, nguy hiểm mà trên đảo mới có nhiều loại chim sinh sống từ bao đời nay và người dân gọi đảo này là Hòn Chim, Hà Tĩnh.

Chứng kiến nhóm phóng viên trải qua những phút nguy hiểm, việc hư hỏng phương tiện nhưng vẫn quyết tâm tác nghiệp... Ban Chỉ huy biên phòng cửa khẩu cảng Vũng Áng – Sơn Dương, Bộ đội Biên phòng tỉnh Hà Tĩnh đã tài trợ, giúp đỡ khoản tiền thuê tàu cá ngư dân ra vào Hòn Chim. Một số anh em bộ đội biên phòng, chia sẻ: "Gặp Báo Thanh Niên mới biết Hòn Chim là điểm A13...".

Do cả 2 máy ảnh bị rơi hỏng, flycam bị ngấm nước biển và tác động tâm lý sau khi gặp nạn, chúng tôi quyết định về lại Hà Nội, bay vào lại TP.HCM, tìm cách ra các điểm cơ sở còn lại trên vịnh Bắc Bộ trong những chuyến công tác sau. 

Kỳ tiếp: Chật vật ở Hòn Mắt Con – điểm A14.