Thảo Cầm Viên có cây xà cừ 160 tuổi, cao 62 m lớn nhất Việt Nam

Cây xà cừ hơn 160 tuổi, cao 62 m ở Thảo Cầm Viên Sài Gòn được xem là lớn nhất Việt Nam, cùng với nhiều cây cổ thụ khác là "chứng nhân" lịch sử của nơi này.

Thảo Cầm Viên Sài Gòn không chỉ là "lá phổi xanh" của TP.HCM mà còn là nơi lưu giữ nhiều loài cây quý hiếm, có tuổi đời hơn 1 thế kỷ. Những cây cổ thụ như cây xà cừ, cây giáng hương, cây tung... đều ẩn chứa câu chuyện lịch sử, giá trị sinh học và nỗ lực bảo tồn thiên nhiên.

Theo tư liệu, Thảo Cầm Viên Sài Gòn được thành lập năm 1864, trên nền là một khu rừng nhiệt đới tự nhiên. Năm 1865, ông J.B. Louis Pierre (người Pháp) rời Ấn Độ về Sài Gòn phụ trách vườn Bách Thảo (nay là Thảo Cầm Viên Sài Gòn).

Khi ông Pierre chính thức trở thành giám đốc đầu tiên của vườn Bách Thảo, ông bắt tay vào việc sưu tầm các loài thực vật, động vật đặc hữu của vùng Nam kỳ và 3 nước Đông Dương để mang về Pháp. Đồng thời, du nhập những giống cây có giá trị kinh tế về trồng thử nghiệm ở đây, từ đó chọn những cây thích hợp để nhân rộng ra.

Vào cuối năm 1865, ông Pierre mở rộng diện tích vườn Bách Thảo lên 20 ha, bảo vệ nhiều cây rừng như: cây sao, dầu, gỗ đỏ, giáng hương... còn sót lại trong khu rừng nhiệt đới tự nhiên tại đây.

Ngoài ra, ông còn du nhập nhiều loại cây từ Ấn Độ, châu Úc, châu Phi, Nhật Bản, Indonesia... trong đó có nhiều loài cây công nghiệp, cây bóng mát, cây ăn quả. Di sản của ông để lại là trên 100.000 mẫu vật và rất nhiều cây cổ thụ có tuổi thọ trên 100 năm.

Chị Nguyễn Thị Bé Ba, Tổ trưởng xí nghiệp thực vật Thảo Cầm Viên Sài Gòn cho biết, hiện nay, Thảo Cầm Viên vẫn còn bảo tồn quần thể 6 cây xà cừ quý hiếm có tuổi đời từ 120 - 160 năm.

Trong số đó, cây xà cừ được đánh mã số 1700 có độ tuổi lớn nhất là hơn 160 năm, chiều cao cây vút ngọn cao 62 m, đường kính tán cây 27 m, chu vi thân 12,5 m. Đây được xem là cây xà cừ lớn nhất Việt Nam, lần đầu tiên được nhập về Việt Nam từ châu Phi vào năm 1864, cũng là năm thành lập Thảo Cầm Viên. Cũng từ đây, quần thể xà cừ bắt đầu phát triển, phát tán cả đến các rừng tự nhiên lân cận như Vườn quốc gia Cát Tiên. Tuy là cây ngoại lai nhưng chúng không ảnh hưởng nhiều đến môi trường sống của các loài bản địa tại đây.

Tuổi đời của cây xà cừ 1700 tính đến nay là hơn 160 năm, bằng với tuổi đời của Thảo Cầm Viên, là dấu ấn lịch sử của một công viên vừa có cây quý vừa có thú hiếm ngay tại trung tâm TP.HCM.

Nằm gần đối diện chuồng hà mã là cây giáng hương quả to có mã số 1302. Cây cao 34 m, chu vi thân vị trí 1,3 m, đạt 400 cm, tuổi đời hơn 200 năm, là cây cổ thụ duy nhất còn sót lại từ cánh rừng ngay trên đất của Thảo Cầm Viên trước đây. Lúc thành lập Thảo Cầm Viên, cây đã cao như bây giờ, chỉ khác là cây càng già, kích thước quả càng nhỏ lại.

Vì là cây gỗ quý, lớn chậm nên dù cây có tuổi cao nhưng trông dáng vẻ vẫn còn trẻ, lá vẫn xanh um tùm, xen lẫn với màu xanh chung của thảm thực vật trong Thảo Cầm Viên. Cây chưa từng bị tác động bởi sâu, bệnh hại và các yếu tố môi trường khác. Theo Sách đỏ Việt Nam, cây nằm trong danh sách cây quý hiếm cấp độ nguy cấp (EN) từ 2007 đến nay. Cây giáng hương quả to còn là loài đặc hữu của 3 nước Đông Dương, điều này cho thấy tính quý hiếm của loài này.

Bên cạnh đó là cây tung, cũng là một trong những cây di sản tại đây, có mã số 1188. Cây nằm gần chuồng chim lớn, cao 35 m, chu vi thân 970 cm, với bộ rễ bạnh đồ sộ màu trắng thu hút sự chú ý của rất nhiều khách tham quan. Đây là loài có nguồn gen hiếm, có giá trị khoa học, lại có cây đực và cây cái riêng nên việc nhân giống gặp nhiều khó khăn.