Khám phá Nhà Lớn Long Sơn: Cây me trăm tuổi, lồng liệt gắn với đạo ông Trần

Nhà Lớn Long Sơn ở xã Long Sơn (TP.HCM) có cây me hơn 100 tuổi, lồng liệt gắn liền với văn hóa đạo ông Trần.

Giữa vùng đất Long Sơn yên bình, Nhà Lớn Long Sơn vẫn lưu giữ cây me cổ thụ khổng lồ và chiếc lồng liệt - quan tài dùng chung độc nhất Việt Nam, gắn liền với tín ngưỡng đạo ông Trần và nếp sống cộng đồng xưa.

Năm 1900, ông Trần, tên thật là Lê Văn Mưu, cùng khoảng 20 người trong gia tộc đi bằng thuyền buồm từ Hà Tiên đến núi Nứa thuộc xã Long Sơn ngày nay (trước đây là xã Long Sơn, TP.Vũng Tàu, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu cũ) khai phá, lập nghiệp và truyền đạo.

Vào khoảng năm 1909, ông Trần xin nhà cầm quyền Pháp ở Bà Rịa cho lập nhà thờ Khổng Tử để làm nơi thờ cúng của người dân.

Được chấp thuận, năm 1910, ông Trần cho xây dựng Nhà Thánh (thờ Khổng Tử) làm khu chính điện. Sau đó, ông tiếp tục xây dựng lầu Trời, lầu Tiên, lầu Phật và sửa lại nhà Hậu vốn có từ trước cho rộng lớn, khang trang hơn.

Năm 1927, ông Trần lại cho xây dựng thêm lầu Cấm (làm tiền điện), hai ngôi nhà khách, cổng tam quan, khu vườn hoa, hai cổng ra vào khu vực thờ cúng.

Năm 1928, ông cho dựng tiếp lầu Dài, phần dưới để trống làm nơi ăn nghỉ cho người đến thăm viếng và lễ bái, tầng trên bày các bàn thờ. Những năm tiếp theo, ông Trần cho xây cất 5 dãy nhà cho lưu dân cư ngụ khi mới đến lập nghiệp.

Những công trình do ông Trần tổ chức xây dựng đều nằm chung một khu vực (rộng khoảng 2 ha) nên người dân quen gọi đó là Nhà Lớn. Sau khi ông Trần qua đời và được đưa vào thờ cúng trong Nhà Lớn thì khu di tích này lại có thêm tên gọi nữa là đền Ông Trần.

Nhà Lớn Long Sơn gồm nhiều nhà có lối kiến trúc tựa kiểu đình làng Việt Nam, nhưng không theo một quy hoạch tổng thể nào cả. Các nhà lầu nhà trệt xen kẽ kế tiếp nhau, không cân đối, không sau trước, đã tạo nên một bố cục kiến trúc khác lạ, phá vỡ nghiêm luật xây dựng đương thời.

Ngày 3.8.1991, toàn thể khu Nhà Lớn Long Sơn được Bộ Văn hóa - Thông tin công nhận là di tích Lịch sử - Văn hóa cấp quốc gia.

Khu vực bếp của Nhà Lớn có một cây me đã trên 100 năm tuổi. Gốc cây me to, 2 người lớn ôm mới hết được gốc.

Trong Nhà Lớn còn có lồng liệt (quan tài). Cư dân xã Long Sơn đa phần là những người theo đạo ông Trần. Khi còn sống, ông Trần quan niệm "sống đồng tịch đồng sàng, chết đồng quan đồng quách" nên khi những người ở xã chết chỉ sử dụng chung 1 quan tài này.

Khi gia đình có người chết, người thân sẽ sắm mâm kỉnh đến Nhà Lớn trình ông. Ông sẽ cho thỉnh lồng liệt, kèm theo 2 sấp vải đỏ - trắng, 1 chiếc chiếu, đệm, bó lá để về quấn người chết.

Người chết ở đây được chôn cất trong vòng 24 giờ và không coi ngày, giờ mà xả tang ngay tại huyệt mộ. Sau đó, lồng liệt được đưa về lại Nhà Lớn.

Mời bạn đọc cùng ngắm hình ảnh Nhà Lớn Long Sơn do PV Thanh Niên ghi lại.