Suy kiệt, nhiễm khuẩn huyết vì lạm dụng thuốc chứa corticoid kéo dài

TPO - Corticoid là nhóm thuốc được chỉ định trong nhiều bệnh lý khác nhau do có tác dụng chống viêm, chống dị ứng, ức chế miễn dịch. Vì thuốc thường làm giảm nhanh các triệu chứng, lạm dụng corticoid là hiện tượng khá phổ biến. Nhiều bệnh nhân đã gặp phải những tác dụng phụ nặng nề do sử dụng không hợp lý nhóm thuốc này.

Trung tâm Hồi sức tích cực, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương hiện đang điều trị cho một bệnh nhân nam 77 tuổi, trú tại Thanh Hóa, trong tình trạng nhiễm khuẩn huyết nặng trên nền suy thượng thận do lạm dụng corticoid kéo dài. Bệnh nhân nhập viện trong thể trạng suy kiệt nghiêm trọng, tiên lượng dè dặt.

Theo ThS Hà Việt Huy, bác sĩ điều trị trực tiếp, bệnh nhân có tiền sử đau khớp mạn tính hơn 10 năm. Trong suốt thời gian đó, ông thường xuyên tự ý sử dụng các loại thuốc không rõ nguồn gốc, thành phần có pha trộn corticoid nhằm giảm đau. Việc dùng thuốc kéo dài mà không có đơn kê, không kiểm soát liều lượng đã dẫn tới ức chế tuyến thượng thận, gây suy thượng thận và làm suy giảm nghiêm trọng hệ miễn dịch.

Bệnh nhân chịu hậu quả nặng nề do lạm dụng corticoid kéo dài.

Khoảng một tháng trước khi nhập viện, bệnh nhân xuất hiện nhọt lớn vùng sau gáy, sốt cao liên tục 39-40°C, cơ thể mệt mỏi, lơ mơ dần. Dù đã điều trị kháng sinh tại cơ sở y tế địa phương suốt gần 20 ngày, tình trạng vẫn không cải thiện, ý thức bệnh nhân ngày càng xấu đi. Kết quả cấy máu cho thấy bệnh nhân nhiễm tụ cầu vàng đa kháng (MRSA), loại vi khuẩn có khả năng kháng lại nhiều loại kháng sinh thông thường, gây nhiễm trùng nghiêm trọng.

Khi chuyển đến Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương, bệnh nhân đã rơi vào tình trạng suy hô hấp nặng, rối loạn toan chuyển hóa nặng, buộc phải đặt nội khí quản, thở máy, dẫn lưu ổ mủ và hồi sức tích cực. Hiện tại, dù có những đáp ứng điều trị bước đầu, nhưng tình trạng bệnh vẫn rất nặng do hệ miễn dịch suy giảm trầm trọng sau thời gian dài lạm dụng corticoid.

Bác sĩ Huy cảnh báo: “Đây là hậu quả điển hình của tình trạng lạm dụng corticoid trong cộng đồng, đặc biệt là từ các bài thuốc dân gian không rõ nguồn gốc, không được kiểm soát về liều lượng. Việc sử dụng lâu dài corticoid không chỉ gây suy tuyến nội tiết mà còn làm sụp đổ hệ miễn dịch, tạo điều kiện cho nhiễm trùng nặng và các biến chứng nguy hiểm".

Từ trường hợp của bệnh nhân, bác sĩ khuyến cáo người dân tuyệt đối không tự ý sử dụng thuốc giảm đau, đặc biệt là các loại “uống vào thấy đỡ ngay” nhưng không rõ thành phần, không có đơn bác sĩ kê. Những loại thuốc này có thể đem lại cảm giác dễ chịu nhất thời, nhưng về lâu dài có thể âm thầm phá hủy hệ nội tiết và miễn dịch, dẫn đến những hậu quả khôn lường khi bệnh bùng phát.

Nhiều tác dụng phụ nguy hiểm

Corticoid là loại thuốc làm giảm tình trạng viêm trong cơ thể nhưng cũng làm giảm hoạt động của hệ thống miễn dịch. Corticoid hay được sử dụng trong điều trị lâm sàng các bệnh như dị ứng, ngứa, mẩn đỏ, suy thận, lupus, hen suyễn, viêm khớp… Do thuốc thường làm giảm nhanh các triệu chứng nên nhiều người đã lạm dụng corticoid. Bên cạnh những lợi ích mang lại còn rất nhiều tác dụng phụ bất lợi có thể xảy ra nếu dùng thuốc không đúng cách, như: Đái tháo đường, tăng huyết áp, loãng xương, suy tuyến vỏ thượng thận…

Bác sĩ thăm khám cho bệnh nhân.

Việc lạm dụng corticoid diễn ra thường xuyên trong điều trị nhiễm cúm và các bệnh xương khớp (được trộn lẫn trong các thành phần thuốc cổ truyền không rõ nguồn gốc). Hành động dùng thuốc bừa bãi làm suy giảm khả năng đề kháng và rất dễ bội nhiễm vi khuẩn.

Qua đây, bác sĩ khuyến cáo người bệnh khi dùng thuốc điều trị, đặc biệt là các thuốc giảm đau chống viêm hay dùng trong các bệnh về hô hấp, cơ xương khớp, da liễu, miễn dịch dị ứng, tai mũi họng như Medrol, Menison, Hydrocortison, Kacor, Prednisolone, Methylprednisolone, Betamethasone, Dexamethasone,… cần phải tuân thủ theo đơn thuốc của bác sĩ chuyên khoa, không lạm dụng thuốc khi không có chỉ định. Không được tự ý mua và sử dụng thuốc theo lời mách hay truyền miệng, không tự điều trị theo đơn thuốc của người khác… vì hậu quả sẽ rất nặng nề.