Quỹ nhà ở quốc gia là gì, hoạt động ra sao?

Dự thảo nghị định thành lập quỹ nhà ở quốc gia đang được Bộ Xây dựng lấy ý kiến các bộ, ngành trước khi trình Chính phủ. Nhiều người dân, nhất là những người trẻ, rất quan tâm đến quỹ này, đặc biệt khi giá nhà chưa có dấu hiệu giảm nhiệt.

Theo dự thảo, quỹ nhà ở quốc gia sẽ là quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách, có tư cách pháp nhân, con dấu và tài khoản riêng, được mở tại Kho bạc Nhà nước hoặc ngân hàng thương mại.

Quỹ nhà ở quốc gia hoạt động ra sao?

Quỹ sẽ hoạt động theo mô hình doanh nghiệp 100% vốn nhà nước, do Chính phủ lập ở cấp trung ương và UBND cấp tỉnh thành lập ở địa phương. Cơ quan chuyên môn sẽ được giao quản lý quỹ tại mỗi cấp.

Theo đề xuất, quỹ trung ương sẽ có vốn điều lệ ban đầu tối thiểu 5.000 tỉ đồng từ ngân sách trung ương và được tăng lên tối thiểu 10.000 tỉ đồng trong vòng ba năm kể từ khi thành lập. 

Ngoài ngân sách cấp, quỹ có thể tiếp nhận đóng góp tự nguyện của tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước cùng các nguồn huy động hợp pháp khác. Nguồn bổ sung vốn còn đến từ khoản thu khi bán nhà ở thuộc tài sản công do cơ quan trung ương quản lý hoặc từ các hoạt động, tài sản khác thuộc sở hữu của quỹ.

Trong khi đó quỹ địa phương sẽ được ngân sách địa phương cấp vốn điều lệ ban đầu. Ngoài ra các địa phương có thể trích từ nguồn thu tương đương giá trị quỹ đất đã đầu tư hạ tầng để phát triển nhà ở xã hội hoặc từ nguồn thu bán nhà công, đấu giá quyền sử dụng đất... UBND cấp tỉnh sẽ quyết định tỉ lệ trích nộp vào quỹ.

Quỹ nhà ở quốc gia được kỳ vọng tập trung đầu tư xây dựng các dự án nhà ở xã hội độc lập hoặc đồng bộ hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội để phục vụ mục đích cho thuê. 

Dự thảo đề xuất cho phép quỹ được mua lại nhà ở xã hội do tư nhân xây dựng hoặc tiếp nhận nhà công để cải tạo, chuyển đổi công năng làm nhà ở cho thuê. Trực tiếp mua nhà ở thương mại theo cơ chế thị trường để cho cán bộ, công chức, viên chức, người lao động thuộc cơ quan nhà nước, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội, đơn vị sự nghiệp công lập ở trung ương thuê...

Chương trình nhà ở công, biểu tượng của Singapore, thực hiện thế nào?

Tại Singapore, chương trình nhà ở công do chính phủ trợ cấp, xây dựng và quản lý. Chương trình dưới sự quản lý của Ủy ban Nhà ở và phát triển (HDB), chủ yếu xây dựng nhà ở giá rẻ với tiện nghi cơ bản để đáp ứng nhu cầu nhà ở vào những năm 1960 nhưng sau đó tập trung xây dựng nhà chất lượng cao hơn tại những khu dân cư mới và mở rộng ra nhà ở cho tầng lớp trung lưu. Chính phủ sẽ cung cấp hỗ trợ trực tiếp hằng năm cho HDB, cơ quan hoạt động trên cơ sở phi lợi nhuận.

Từ những năm 2020 Singapore đã xây dựng các khu nhà công mới với thiết kế đầy đủ dịch vụ khép kín. Với sự phổ biến này, gần 80% người dân Singapore sống trong nhà công, theo số liệu của chính phủ năm 2021.

Với sự trợ giá của chính phủ, nhà ở công tại Singapore thường có giá rẻ hơn vài lần so với các căn nhà do tư nhân xây dựng.

Theo trang web của Chính phủ Singapore, người mua nhà còn được hưởng nhiều ưu đãi như hỗ trợ đến 120.000 đô la Singapore (gần 93.000 USD) khi mua nhà lần đầu cho hộ gia đình, 60.000 đô la cho người độc thân, và 115.000 đến 230.000 đô la khi mua nhà bán lại. Người mua nhà có thể trả góp hằng tháng thông qua Quỹ dự phòng trung ương (CPF). Chính phủ cũng cam kết bảo trì nhà ở và nâng cấp sau 30 và 60 năm.

"Hiện nay chúng ta đã có hơn 1 triệu căn hộ HDB trải rộng trên 24 khu dân cư và ba khu đô thị. Đất đai khan hiếm, Singapore cần một mô hình nhà ở bền vững cho người dân. 

Bên cạnh việc đảm bảo người dân có mái ấm, chính phủ còn nỗ lực tạo ra một môi trường sống chất lượng thông qua đổi mới và nâng cấp", trang web chính phủ viết.

Một trong những yếu tố then chốt góp phần duy trì nguồn cung nhà ở xã hội tại Singapore là Quỹ nhà ở quốc gia. Thay vì lấy từ nguồn thuế, công cụ hỗ trợ tài chính thông minh này phần lớn được xây dựng từ nguồn tiền tiết kiệm từ CPF, cho phép người dân sử dụng tiền tiết kiệm để mua nhà, trả nợ vay thế chấp và trang trải các chi phí nhà ở liên quan. 

CPF là chương trình tiết kiệm bắt buộc dựa trên việc làm của Singapore dành cho hưu trí, nhà ở và chăm sóc sức khỏe. Cả người lao động và người sử dụng lao động đều đóng góp vào CPF. Tiền tiết kiệm CPF được đầu tư vào chứng khoán chính phủ đặc biệt của Singapore với lãi suất được đảm bảo, không rủi ro. Người dân có thể rút tiền từ quỹ này sau 55 tuổi.

Tuy nhiên chương trình nhà ở công cũng đối mặt với những thách thức như dân số già, cơ cấu hộ gia đình ngày càng đa dạng và áp lực tăng giá bất động sản. Do đó Chính phủ Singapore thường xuyên khảo sát nhu cầu nhà ở, phân tích dữ liệu nhân khẩu và thu nhập, đưa ra các sáng kiến thiết thực như xây nhà theo yêu cầu, tài trợ mua nhà lần đầu, mua lại nhà cũ...