Lập Quỹ Nhà ở quốc gia làm nhà xã hội, Phó thủ tướng yêu cầu 'xây xong phải có người thuê'

Thứ trưởng Bộ Tài chính Đỗ Thành Trung nhấn mạnh Quỹ Nhà ở quốc gia chỉ phục vụ cho thuê, hoạt động phi lợi nhuận, có tư cách pháp nhân và là quỹ tài chính ngoài ngân sách.

Sáng 25-9, Phó thủ tướng Trần Hồng Hà chủ trì cuộc họp nghe báo cáo, cho ý kiến đối với dự thảo nghị định về thành lập và tổ chức hoạt động của Quỹ Nhà ở quốc gia và biện pháp thi hành Nghị quyết số 201 của Quốc hội thí điểm về một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển nhà ở xã hội.

Quỹ chỉ phục vụ cho thuê, hoạt động phi lợi nhuận

Theo báo cáo của Bộ Xây dựng, Quỹ Nhà ở quốc gia sẽ góp phần cân đối cung - cầu, điều chỉnh cơ cấu hàng hóa bất động sản, từ đó tác động hạ giá thành phân khúc nhà ở thương mại, giúp thị trường bất động sản phát triển ổn định, lành mạnh hơn; tạo nguồn lực dài hạn, bền vững cho phát triển nhà ở.

Nguồn vốn hoạt động của Quỹ Nhà ở Trung ương được hình thành từ vốn ngân sách nhà nước, tiếp nhận nguồn hỗ trợ tự nguyện, nguồn đóng góp của tổ chức, cá nhân trong nước và ngoài nước; các nguồn huy động hợp pháp khác.

Địa phương sẽ được phân quyền toàn bộ để thành lập, quyết định tỉ lệ trích số tiền và mức vốn điều lệ ban đầu, vốn điều lệ bổ sung vào Quỹ Nhà ở địa phương.

Thứ trưởng Bộ Tài chính Đỗ Thành Trung nhấn mạnh Quỹ Nhà ở quốc gia chỉ phục vụ cho thuê, hoạt động phi lợi nhuận, có tư cách pháp nhân và là quỹ tài chính ngoài ngân sách. Quỹ không được chi trùng với nhiệm vụ đã do ngân sách đảm bảo. Nhà nước sẽ cấp vốn điều lệ ban đầu, sau đó huy động thêm từ nhiều nguồn lực khác như địa phương, tài trợ và các dự án liên quan.

Phó chủ tịch UBND TP.HCM Bùi Xuân Cường chia sẻ kinh nghiệm hoạt động của Quỹ Nhà ở TP.HCM.

Qua 20 năm hoạt động, quỹ này đã hỗ trợ gần 7.000 đối tượng vay vốn mua nhà, giải ngân hơn 3.800 tỉ đồng từ vốn điều lệ 1.600 tỉ đồng, chứng minh tính hiệu quả và bền vững.

Do đó ông Cường đề xuất bổ sung nguồn lực từ quỹ nhà tái định cư còn dư thừa, giao địa phương quyền linh hoạt trong huy động vốn, sử dụng tài sản và thực hiện các chính sách nhà ở đặc thù.

Đồng tình việc lập Quỹ Nhà ở quốc gia để hỗ trợ công nhân, viên chức và người lao động thuê nhà, lãnh đạo Tổng liên đoàn Lao động Việt Nam đề xuất nghị định cần quy định rõ 3 vấn đề: Cơ chế hình thành quỹ nhà (tự xây, mua lại, cấp vốn qua doanh nghiệp hoặc thuê đơn vị khác xây dựng); phương thức quản lý vận hành (tự quản lý, thuê doanh nghiệp, hoặc bàn giao địa phương); và huy động vốn (từ Nhà nước, xã hội, cũng như nguồn thu cho thuê để tái đầu tư).

Xây dựng cơ chế vận hành quỹ hiệu quả, tránh hình thức

Kết luận, Phó thủ tướng Trần Hồng Hà nhấn mạnh Quỹ Nhà ở quốc gia không chỉ là tạo lập nhà ở từ việc mua nhà ở xã hội, nhà ở thương mại, mà còn gắn với việc đầu tư nhà ở và hạ tầng đồng bộ.

Vì vậy cơ chế vận hành cần được nghiên cứu kỹ lưỡng, bài bản và lâu dài, không để rơi vào tình trạng hình thức, tách bạch giữa quỹ nhà và quỹ tài chính, có cơ chế thu hút, huy động vốn, phân bổ nguồn lực hợp lý.

Việc vận hành có thể giao cho các thiết chế sẵn có như quỹ đầu tư phát triển nhà ở tại TP Hà Nội, TP.HCM, khuyến khích các tổ chức như Tổng liên đoàn Lao động Việt Nam, doanh nghiệp lớn tham gia xây dựng nhà cho thuê. 

Đặc biệt, cần cân nhắc cơ chế quản lý để thu hút nhân lực chất lượng cao, quản lý theo hướng doanh nghiệp, chặt chẽ và hiệu quả, tránh vận hành theo mô hình sự nghiệp cứng nhắc.

Để tạo nguồn lực lâu dài, bền vững, Phó thủ tướng đề nghị cơ quan soạn thảo nghiên cứu phương án sử dụng 20% quỹ đất từ các dự án nhà ở thương mại, quỹ nhà tái định cư không dùng đến, đồng thời cho phép vốn tích lũy từ hoạt động cho thuê quay vòng trở lại quỹ.

Các khu nhà của Quỹ Nhà ở phải nằm trong quy hoạch đô thị, có hạ tầng đồng bộ, giá thuê phù hợp, được coi là tài sản công lâu dài. 

Việc xây dựng và quản lý có thể giao cho doanh nghiệp nhà nước lớn hoặc Tổng liên đoàn Lao động với các dự án nhà công nhân, ký túc xá, theo nguyên tắc "giao cho ai, người đó chịu trách nhiệm, xây xong phải có người thuê".